امروز مردم ترکیه برای انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی کشور پای صندوق رأی میروند در حالی که بسیاری امروز را روز سرنوشت ساز اردوغان میدانند.
قراربود این انتخابات اواخر سال ۲۰۱۹ انجام گیرد اما اردوغان به امید افزایش قدرت خواستار برگزاری زودهنگام آن شد. طی پانزده سالی که رجب طیب اردوغان بر سرکار بوده است در تمام انتخابات رای آورده است؛ اما با توجه به شرایط بد اقتصادی ترکیه در این انتخابات با احزاب مخالف بسیار قدرتمندی روبهروست.
رجب طیب اردوغان با پشتوانه حزب حاکم اسلامگرای «عدالت و توسعه»، از زمان پایهگذاری ترکیه مدرن تاکنون بیش از هرکس دیگری باعث تغییر در کشورش شده است. اردوغان شخصیت بحثانگیزی است که بعد از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ اقدام به تحکیم پایههای قدرت خود کرد. از آن زمان تاکنون ترکیه در وضعیت اضطراری قرارداشته است.
تحت مقررات وضعیت اضطراری ۱۰۷ هزار کارمند دولت و سرباز اخراج و بیش از ۵۰ هزار نفرزندانی شدهاند که از ماه ژوئیه سال ۲۰۱۶ تاکنون منتظر محاکمه هستند.
رجب طیب اردوغان بعد از دو دوره که نخستوزیری ترکیه را عهدهدار بود در اولین انتخابات ریاست جمهوری کشورش پس از سال ۲۰۱۴ به این سمت انتخاب شد که تصور میرفت یک نقش تشریفاتی باشد. اما ۵۱ درصد مردم ترکیه در رفراندم آوریل سال ۲۰۱۷ اصلاحاتی در قانون اساسی را پذیرفتند که به رئیسجمهور قدرت بیشتری تفویض کرده است از جمله: رئیسجمهور قدرت تعیین و عزل مقامات بلندپایه دولت از جمله وزرا و معاون ریاست جمهوری را دارد. رئیسجمهور دارای قدرت دخالت در نظام قضایی کشور است. رئیسجمهور دارای اختیار برقراری وضعیت فوقالعاده در کشور است.
علاوه براین اختیارات تازه براساس اصلاح قانون اساسی پست نخستوزیری هم حذف شده است. بعضی از منتقدان دولت ترکیه بر این باورند که رئیسجمهور جدید دارای قدرت بیش از حد خواهد بود زیرا در ترکیه برخلاف روسای جمهور فرانسه و آمریکا رئیسجمهور یک نهاد نظارتی برای ایجاد موازنه ندارد.
برای تصدی مقام ریاست جمهوری شش نامزد در این انتخابات رقابت میکنند، اگر یکی از آنها بیش از ۵۰ درصد آرا را به دست آورد میتواند مقام ریاست جمهوری را از آن خود کند. در غیر این صورت انتخابات به دور دوم کشیده خواهد شد که تاریخ برگزاری آن هشتم ماه ژوئیه تعیین شده است. رجب طیب اردوغان براین باور است که میتواند در دور اول به پیروزی برسد. اما رقیب اصلی او محرم اینجه از حزب مردم جمهوریخواه (CHP) مبارزه انتخاباتی موفقیتآمیزی داشته است و میتواند رقیب خطرناکی برای اردوغان به شمار آید.
مردم ترکیه همزمان در انتخابات پارلمانی هم شرکت میکنند که میتواند تاثیر بسزایی بر دور دوم انتخابات ریاست جمهوری داشته باشد. اگر در انتخابات پارلمانی امروز اردوغان بتواند ۶۰۰ کرسی حزب خود در مجلس را حفظ کند، میتواند در موقعیت محکمتری قرار بگیرد در غیر این صورت وجهه اردوغان به شدت لطمه خواهد دید که میتواند در نتیجه انتخابات تاثیر داشته باشد. نتیجه انتخابات همچنین به آرای حزب دموکراتیک خلق (HDP) که از پشتیبانی کردها برخوردار است بستگی خواهد داشت. این حزب باید ۱۰ درصد آرای ملی را به خود اختصاص دهد.
اگر آرای حزب دموکراتیک خلق کمتر از ۱۰ درصد باشد نمیتواند تحت نظام اختصاص کرسیهای پارلمانی موفق به اخذ کرسی در پارلمان شود؛ اما در صورت بدست آوردن ۱۰ درصد یا بیشتر آرا میتواند در پارلمان باقی بماند و بر سر اکثریت آرای حزب عدالت و توسعه رجب طیب اردوغان مشکل ایجاد کند.
اگر اردوغان موفق به کسب آرای ریاست جمهوری شود و حزب او اکثریت خود درپارلمان ترکیه را حفظ کند، در تحکیم قدرت خود موفق خواهد شد. اما اگر در هر دو انتخابات موفق نشود چشمانداز سیاسی ترکیه کاملا دگرگون خواهد شد و اگر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری با اکثریت پارلمانی تفاوت داشته باشد برای سالها ترکیه دچار بیثباتی سیاسی خواهد شد. شهروندان ترک مقیم خارج که از مجموع آرای کل ۵۹ میلیون دارای سه میلیون رای هستند، قبلا رای خود را به صندوقهای ریختهاند. ۵۶ میلیون شهروند ترک در داخل کشور پای ۱۸۰ هزار صندوق رای میروند تا ۶۰۰ نماینده پارلمان و یک رئیسجمهوری را انتخاب کنند.
بیش از ۳ میلیون شهروند دارای حق رای ترکیه در خارج از کشور نیز میتوانند آرا خود را در ۶۰ کشور جهان به صندوقهای رای بیندازند. در آلمان بیش از یک میلیون و ۴۸۶ هزار شهروند ترک حق رای داشتند که از این میان ۴۹ درصد رای دادهاند.
صلاح الدین دمیرتاش، یکی از رهبران سابق حزب اپوزیسیون دموکراتیک خلق ترکیه که اکنون در حبس به سر میبرد، در یادداشتی برای روزنامه گاردین به وضعیتش در زندان و کمپینی که از آنجا برای انتخابات ریاست جمهوری به راه انداخته، اشاره کرد. دمیرتاش ۴۴ ساله نوشت: من ۲۰ ماه است که دستگیر شدهام و در حبس هستم. اما در انتخابات ریاست جمهوری روز یکشنبه ۲۴ ژوئن از جانب تمامی مردم ترکیه حضور دارم که به دموکراسی باور دارند.