براساس آنچه اعلام شده است رئیسجمهوری اسلامی ایران به دعوت رسمی رئیسجمهور و نخستوزیر عراق، فردا دوشنبه و برای سفری ۳ روزه به عراق سفر میکند سفری که شاید به عقیده کارشناسان با تاخیر شش ساله صورت میگیرد اما کیفیتی تاریخی و اثرگذار در توسعه روابط دو کشور و تلاش آنها برای مهار تروریسم بینالمللی خواهد داشت. در کنار این اتفاقات دیدار حجتالاسلام حسن روحانی با آیتالله سیستانی بر تاثیرگذاری و اهمیت این سفر افزوده است. اما این سفر چطور میتواند بر امنیت منطقه غرب آسیا موثر واقع شود؟!
کاهش نفوذ آمریکا شود
اولین نکتهای که شاید به ذهن هر کارشناسی در رابطه با تاثیر سفر روحانی به عراق برسد این است که سفر علنی روحانی به این کشور در مقایسه با سفر مخفیانه ترامپ!! به عراق بسیار متفاوت است و نشان از عمق دوستی دو کشور میدهد که میتواند بعد از این دیدارهای رسمی و دعوت رسمی که دولت عراق از روحانی داشته فصل جدیدی از تحکیم روابط چندجانبه را پیشروی ایران عراق هموار کرده و به تبع آن اندک نفوذ امریکاییها در عراق را کم و کمتر کنند. این رویهای است که قطعا میتواند تاثیر بسزایی در بهبود روابط دو کشور داشته و توسعه همکاریهای اقتصادی، سیاسی، مستشاری و اجتماعی را به طور مستقیم و بدون پذیرش نقشههای شوم امریکاییها گسترش دهد و میتواند منجر به کاهش قدرت و نفوذ آمریکا در عراق شود.
سفر دزدکی ترامپ و دعوت رسمی از روحانی
درست است که از دیرباز به اقتضای مسائل همسایگی، فرهنگی و مرزهای مشترک بین دو کشور، عراق و ایران روابط خوبی با یکدیگر دارند و چنین رفت و آمدهایی میان همسایگان طبیعی است، اما اکنون با توجه به معادلات منطقهای و شرایط خاص بینالمللی برای دو کشور به خصوص ایران، تحریمهای اقتصادی آمریکا علیه ایران و فشارهای واشنگتن بر بغداد برای دوری از تهران، در کنار تلاشهای ریاض برای اختلافافکنی بین دو همسایه اهمیت این سفر، اهداف و نتایج آن را دوچندان کرده است، اما همین مقدار که رئیسجمهوری ایالت متحده مخفیانه به عراق رفته و روحانی با دعوت رسمی از چند روز قبل با تدارک ویژه راهی عراق میشود خود نشان از شدت دوستی میان تهران و بغداد و دوری از دشمن مشترکی است که دسیسههای پیدرپیای را برای ناامنی منطقه غرب آسیا داشته و تاکنون با عناوینی چون جنگ، ایجاد و حمایت از تروریسم بینالمللی و تلاش برای تفرقه قومی و مذهبی در داخل کشورها و بین کشورهای این منطقه داشته، میدهد.
ثبات امنیت
درست است که عراق از زمان حمله امریکا به مرزهایش روزهای ناخوشی زیادی را دید و چند سال اخیر هم حضور تروریستهای مختلفی از جمله تروریستهای داعشی باعث شد که این کشور دچار خسارات و ناامنی گستردهای شود اما تلاش نیروهای بسیج مردمی عراق در کنار هدایتهای مستشاران ایرانی توانست خیلی سریع داعش را در عراق ریشهکن کرده و روزهای ثبات و امنیت را برای مردم مظلومی که هم ظلم بعثیها را چشیدند و هم تن خستهشان گلولههای شیمیایی امریکاییها را بر پیکر تحمل کرد و بعد تروریستهای وحشی را به سراغشان آمد، آغاز شده و جمهوری اسلامی نقش بسزایی در آرامش مردم مظلوم این کشور داشته و این کمکها میتواند برای ثبات امنیت در کنار کمک مستشاری مشترک به دیگر کشورهایی که دچار همین حربههای امریکا و غرب میشود امنیت و ثبات را به غرب آسیا هدیه دهد. بر همین اساس است که معتقدیم طبیعتاً ثبات و امنیت منطقهای نیز در درجه نخست در سایه مناسبات و همکاریهای میان همسایگان محقق خواهد شد.
توسعه دیپلماسی اقتصادی در کنار همکاری امنیتی
با وجودی که به عقیده کارشناسان در سالهای اخیر توجه دیپلماتیک تهران به دلیل تمرکز بر پرونده هستهای، معطوف به کشورهای حوزه اروپا بود و شاید همین مسأله باعث شده تا در عرصه منطقهای، توجه به همسایگان کمتر بوده باشد اما روابط ایران و عراق بویژه در حوزه امنیتی و مبارزه با تروریسم بینالمللی در ابعاد گستردهای همواره در طول این شش سال به طور ویژهای حفظ شده است، البته بسیاری بر این عقیدهاند که منفعل بودن دستگاه سیاست خارجی در عرصه دیپلملاسی اقتصادی مانع از ان شده است که ظرفیتهای بالقوه در توسعه مناسبات اقتصادی دو کشور به طور کامل محقق شود.
طبیعتا این ظرفیتهای بالفعل در نیامده با این سفر و دیدارهای دوجانبه و چندجانبه در حوزههای مختلف به خودی خود محقق نخواهد شد و نیازمند توجه جدی و اقدامات عملی برای گسترش این روابط است اما بیتردید اشتراکات مختلف میان دو کشور، و طرح این اشتراکات در دیدار روحانی و مقامات عراقی روند دستیابی به این مهم را در آیندهای نزدیک هموارتر میکند.
نقش برآب کردن توطئه تجزیهطلبها
در عین حال باید گفت که نزدیکی تهران و بغداد که منجر به ثبات و امنیت بهتر غرب آسیا و البته مرکزیت عراق خواهد شد تاثیر بسزایی در خنثی کردن اقدامات تجزیهطلبانهای خواهد داشت که نقشه شوم آن در غرب و امریکا توسط آنهایی که دوست ندارند غرب آسیا در آرامش باشد تا منابع آن را غارت کنند، خواهد داشت.
چراکه اگر دولت مرکزی عراق قوی باشد به جز اینکه میتواند سد نفوذ پرقدرتی را مقابل تهاجم تروریسم بینالمللی بسازد قادر خواهد بود توطئهها و آشوبهایی که گاه درصدد تحریک قومیتها و مذاهب برای سر دادن شعارهای تجزیهطلبانه و درپی آن گسترش آنها به کشورهای اطراف است را خنثی کرده و عراقی یکپارچه را در مقابل هرگونه نفوذ و توطئه و دشمنی و بیثباتی بیمه کند.
بر همین اساس دیدار روحانی و آیتالله سیستانی که از جایگاه ارزندهای در نزد افکار عمومی منطقه برخوردار است میتواند بهرهگیری از ظرفیتهای مذهبی برای توسعه مناسبات دو کشور و خنثیسازی توطئههای مذهبی علیه دو کشور نقش بسزای داشته باشد. چراکه یادمان مانده که عدهای در خلال راهپیمایی زائران پیادهروی اربعین به سمت حرم امام حسین(ع) و یا حضور زائران عراقی در مرقد امام رضا(ع) تلاش داشتند تا با توطئه مذهبی - قومیتی روابط دو ملت را شکرآب کنند که همین قرابت سران سیاسی و دینی دو کشور توانست توطئهها را خنثی کرده و در ادامه به خنثیسازی این توطئهها بپردازد.
برنامه سفر روحانی در عراق
براساس اخبار اعلام شده روحانی فردا وارد بغداد خواهد شد و مذاکرات دوجانبهای با رئیسجمهور و نخستوزیر عراق درخصوص روابط فیمابین و همکاریهای منطقهای دو کشور خواهد داشت. علاوه بر این، هیاتهای عالیرتبه دو کشور نیز طی نشست هایی مشترک و همینطور جداگانه با همتایان خود، آخرین وضعیت توافقات و همکاریها و همچنین فرصتهای جدید برای توسعه و تعمیق روابط دو کشور دوست و همسایه را بررسی میکنند که نتایج این دیدارها توسط سران دو کشور و طی کنفرانسی خبری برای رسانهها تشریح خواهد شد.
در عین حال جلسه با رئیس و نمایندگان مجلس عراق، شرکت در همایش تجاری با حضور بخشهای دولتی و خصوصی ایران و عراق و همچنین دیدار با سایر مسئولان بلندپایه عراقی و نیز برخی نخبگان، گروههای سیاسی و اجتماعی این کشور را از دیگر برنامههای روحانی در سفر به عراق برشمرد.
اما در این بین دیدار رئیسجمهور با حضرت آیتالله العظمی سیستانی از مراجع عظام تقلید از اهمیت ویژهای برخوردار خواهد بود چراکه روحانی اولین رئیسجمهوری است که با آیتالله سیستانی دیدار خواهد کرد و دیدار این دو تاثیر فراوانی بر تحکیم وحدت دو کشور خواهد داشت.
نویسنده: مائده شیرپور