معرفی مصوبه
شناسنامه مصوبه
نام مصوبه: آیین نامه داخلي شورايعالي انقلاب فرهنگي
شماره جلسه تصویب: ۴۷۳
تاریخ تصویب: ۲۷/۱۰/۱۳۷۹
شماره ابلاغ: ۳۸۱۸/دش
تاریخ ابلاغ: ۱۵/۱۱/۱۳۷۹
شرح:
مقدمه
شورايعالى انقلاب فرهنگى براساس فرمان مورخ ۱۹/۰۹/۶۳ رهبر فقيد انقلاب اسلامى و بنيانگذار جمهورى اسلامى ايران حضرت آيتالله العظمى امام خمينى (ره) تشكيل شده و پس از رحلت حضرت امام طبق فرمان مورخ ۱۴/۰۹/۷۵ رهبر معظم انقلاب اسلامى ايران حضرت آيتالله خامنهاى دامتبركاته با افزوده شدن اعضاى جديد فعاليت مىكند.
ماده۱- هيات رئيسه شورايعالى مركب از رئيس، نائب رئيس اول و دوم، دبير و دو منشى است كه رئيس جمهور، رئيس شورايعالى مىباشد و بقيه هيات رئيسه از ميان اعضا انتخاب مىشوند.
تبصره۱: در صورتى به فرد غايب در جلسه مىتوان رأى داد كه قبل از تشكيل جلسه مربوط به انتخاب هيات رئيسه، كتبا نامزدى خود را به دبيرخانه شورايعالى اعلام كرده باشد.
تبصره۲: انتخاب اعضاى هيات رئيسه، جداگانه و با اكثريت نسبى و رأى مخفى و با ورقه خواهد بود.
تبصره۳: چنانچه آرا براى انتخاب هر كدام از نامزدهاى هيات رئيسه با يكديگر برابر باشد، حسب مورد به قيد قرعه تعيين مىشوند.
تبصره۴: قبل از اخذ رأى براى هيات رئيسه، اسامى داوطلبان به ترتيب وصول به دبيرخانه شورايعالى، در جلسه اعلام خواهد شد.
ماده۲- به پيشنهاد شورايعالى، دبير از ميان اعضا براى مدت دو سال انتخاب و پس از تصويب رهبر انقلاب اسلامى با حكم رئيس شورايعالى منصوب خواهد شد. انتخاب مجدد وى بلامانع است.
ماده۳- نواب رئيس در غياب رئيس شورايعالى بهترتيب، اداره جلسات را بر عهده خواهند داشت.
ماده۴- جلسات شورايعالى با حضور اكثريت مطلق اعضاى شورا و حضور رئيس يا يكى از نواب رئيس رسميت مىيابد.
ماده۵- جلسات شورا هر دو هفته يك بار تشكيل مىشود. جلسات فوقالعاده با يكى از اين دو شرط تشكيل مىشود:
الف: به دعوت رئيس شورايعالى
ب: به تقاضاى يك سوم كل اعضا.
ماده۶- تشكيل جلسات و رعايت ترتيب مذاكرات و اجراى آييننامه و حفظ نظم جلسه طبق اين آييننامه به عهده رئيس جلسه است.
تبصره: جلسات رسمى با تلاوت آياتى چند از قرآن مجيد آغاز خواهد شد.
ماده۷- اعتبار هر مصوبه منوط است به احراز رأى مثبت اكثريت اعضاى حاضر در جلسه، مشروط بر آنكه در هر حال تعداد آراى مثبت از۱۲كمتر نباشد.
ماده۸- مصوبات شورايعالى پس از ابلاغ از طرف دبيرخانه، قابل اجرا است.
ماده۹- هر عضوى متعهد است كه در كليه جلسات شورايعالى حضور داشته باشد.
تبصره۱: غيبتى با اطلاع تلقى مىشود كه حداكثر۲۴ساعت قبل از تشكيل هر جلسه، كتبا به دبيرخانه شورايعالى اطلاع داده شود.
تبصره۲: اعضايى كه مدت طولانى (حداقل۳ماه) به دلايل مختلف مثل فرصت مطالعاتى، بيمارى، ماموريت، مسافرت و... نمىتوانند در جلسات شركت كنند در زمان غيبت آنان، راى و عضويت آنان در حد نصاب رسميت جلسات محسوب نخواهد شد.
ماده۱۰- وظايف و اختيارات رئيس شورايعالى عبارت است از:
الف: تأييد دستور جلسات شورايعالى.
ب- رئيس شورايعالى مىتواند بنا به تشخيص خود موضوعاتى را مستقيما در شورايعالى مطرح كند يا براى بررسى به دبيرخانه شورايعالى، شوراهاى اقمارى و يا فرهنگستانها ارجاع نمايد.
ج- ابلاغ مصوبات شورايعالى
تبصره۱: دستور جلسات براساس طرحها و پيشنهادهاى واصله از وزارتخانهها و دستگاههاى اجرايى، شوراهاى اقمارى، اعضاى شورايعالى و ساير نهادها و مراكز كشور توسط دبير شورايعالى تنظيم و پس از تأييد رييس شورايعالى، يك هفته و در موارد استثنايى سه روز پيش از تشكيل هر جلسه به اطلاع اعضا مىرسد.
تبصره:۲در صورت تصويب اكثريت مطلق اعضاى حاضر در جلسه مىتوان موضوعى را از دستور خارج كرد. اكثريت مطلق وقتى حاصل مىشود كه بيش از نصف اعضاى حاضر، رأى مثبت دهند.
ماده۱۱- حضور افراد غيرعضو در جلسات شورايعالى ممنوع است به استثناى مدير كل روابط عمومى.
تبصره: كارشناسان دستگاهها صرفا به تناسب موضوع و تشخيص مسوول دستگاه و تأييد دبير شورا مىتوانند بدون حق رأى و براى ارائه توضيحات در جلسه شركت كنند.
ماده۱۲- اصل بر عادى بودن رسيدگى به طرحها و موضوعات است. طرحها و موضوعاتى كه ضرورت رسيدگى به آنها در خارج از نوبت به پيشنهاد رييس جمهور يا رييس دستگاه ذيربط و تصويب اكثريت اعضاى حاضر و يا با حضور رييس دستگاه ذيربط و تصويب۲۳اعضاى حاضر باشد بلافاصله در همان جلسه در دستور شورايعالى قرار مىگيرد.
ماده۱۳- در هر جلسه قبل از ورود در دستور، رييس شورايعالى مىتواند در مورد حوادث مهم و امور ضرورى فرهنگى مطالبى را به اطلاع اعضاى شورايعالى برساند. حداكثر مدت براى اين مطالب پانزده دقيقه خواهد بود.
تبصره: در هر جلسه اعضا مىتوانند با تاييد رييس جلسه به مدت۵دقيقه درباره مسائل و اخبار مهم فرهنگى نطق قبل از دستور نمايند.
ماده۱۴- در هر جلسه رسمى، دبير شورايعالى به ترتيب موضوعات دستور جلسه را مطرح مىكند، ايشان يا نماينده دستگاه اجرايى حداكثر به مدت۱۰دقيقه درباره موضوع توضيح مىدهند سپس حداكثر۴نفر، هر كدام حداكثر به مدت۵دقيقه اعلام نظر مىكنند و پس از آخرين دفاع پيشنهاد دهنده، راىگيرى مىشود. ادامه بحث به تشخيص رييس شورايعالى يا پيشنهاد يكى از اعضا و موافقت اكثريت مطلق اعضاى حاضر بلامانع است.
تبصره: پيشنهاد كفايت مذاكره درباره موضوعى بدون بحث به راى گذاشته مىشود.
ماده۱۵- اسناد، نوارها و مشروح مذاكرات شورايعالى داراى طبقهبندى حفاظتى است و مرجع تعيين طبقهبندى آن، دبيرخانه شورايعالى است. اعضاى شورا در صورت ضرورت براى استماع نوارهاى مذاكرات مىبايست شخصا به دبيرخانه مراجعه نمايند.
ماده۱۶- شورايعالى مىتواند طرحها و موضوعاتى را براى بررسى بيشتر به دستگاههاى اجرايى، دبيرخانه شورايعالى، شوراهاى اقمارى و فرهنگستانها ارجاع دهد.
ماده۱۷- طرحهايى كه در شوراهاى اقمارى مطرح و به تصويب مىرسد در دستور جلسه شورايعالى قرار مىگيرد و در صورتى كه پس از اعلام دبير شورايعالى تا دو هفته كتبا نظر مخالفى از طرف اعضاى شورا به دبيرخانه نرسد پس از اعلام مجدد دبير شورا در جلسه بعدى، به عنوان مصوبه شورايعالى تلقى شده و ابلاغ خواهد شد.
تبصره: در صورت اعتراض كتبى هر عضو، صرفا موارد اعتراض شده و نيز پيشنهادهاى جديد در آن خصوص در جلسه شوراى عالى مطرح و تصميمگيرى خواهد شد.
ماده۱۸- در صورت تساوى آرا، راى رييس جلسه مرجح خواهد بود.
ماده۱۹- انتخاب نمايندگان شورايعالى در نهادها، هيئتها، مجامع و شوراها در جلسات شورا و با اخذ راى صورت مىگيرد.
ماده۲۰- عضويت افرادى كه به نمايندگى از دستگاهها، نهادها و شوراهاى مختلف براى عضويت در مراكز وابسته و شوراهاى اقمارى معرفى مىشوند نياز به طرح در شوراى عالى ندارد و پس از احراز صلاحيت آنها توسط دبيرخانه از مراجع ذيربط، با تأييد و حكم رييس شورايعالى صورت مىگيرد.
ماده۲۱- در موارد ذيل اخذ راى مخفى با ورقه الزامى است:
الف: انتخاب اعضاى هيات رييسه (به استثناى رييس شورايعالى).
ب: انتخاب نمايندگان شورايعالى در نهادها، هياتها، مجامع و شوراها و ساير انتخابات راجع به اشخاص.
ماده۲۲- به محض اعلام اخذ راى، دبير شورا تعداد اعضاى حاضر در جلسه را اعلام و بلافاصله اخذ راى به عمل مىآيد و نتيجه راىگيرى بوسيله رييس شورا اعلام مىشود.
تبصره: اعضايى كه در هنگام اخذ راى در جلسه حضور نداشته باشند، در آن راىگيرى، حق راى نخواهند داشت.
ماده۲۳- شورايعالى داراى دبيرخانهاى است كه زير نظر دبير شورايعالى به وظايف خود مىپردازد.
ماده۲۴- رييس شورا در صورت صلاحديد، يكى از اعضاى شورا را به عنوان سخنگو تعيين مىكند.
ماده۲۵- صورت جلسات شورايعالى توسط منشى جلسه تهيه و تدوين مىشود.
ماده۲۶- شرح و تفسير مصوبات شورايعالى انقلاب فرهنگى بر عهده خود اين شورا مىباشد.
ماده۲۷- براى طرح مجدد يا لغو هر مصوبه، لازم است كه شش ماه از تاريخ تصويب آن گذشته باشد.
تبصره: در صورتى كه حداقل۲۳اعضاى شورا تقاضاى طرح مجدد يا لغو مصوبهاى را داشته باشند انقضاى مدت شش ماه لازم نيست.
- آييننامه فوق در۲۷ماده و۱۵تبصره در جلسات۴۶۹،۴۷۰ و۴۷۳ مورخ۷۹/۰۷/۱۹،۷۹/۰۸/۱۷ و۷۹/۱۰/۲۷ شورايعالى انقلاب فرهنگى به تصويب رسيد.
نقد و بررسی مصوبه
- عدم تصویب بیش از حد مصوبات دایمی و پیشگیری از تورم مصوبه
پدیده تورم مصوبه و وضع مصوبه به وجود تعداد بسیار زیاد مصوبات در کشور اطلاق می شود که کارآمدی آنها محل تردید است. برخی از آگاهان حوزه وضع مصوبه معتقدند که هر چه از تعداد مصوبات دایمی کشور کاسته شود برای اداره امور جامعه مطلوب تر است. از این رو مصوبات آزمایشی مورد استفاده قرار می گیرد که در صورت عدم کارآمدی لازم، بصورت خودبخود و پس از اتمام دوره آزمایشی باطل می شوند و نیازی به ابطال آنها از طریق مصوبه و ارائه لایحه و طرح نیست. در واقع مصوبات آزمایشی دارای ویژگی خودسازماندهی اند و می توانند شرایط آینده خود را پیش بینی و انتخاب نمایند.
- نسخ ناآگاهانه مصوبات
بر اساس اظهار نظر کارشناسان برخلاف نسخ صریح، نسخ نوعی ناگوارترین شکل نسخ است. واضع مصوبه بدون داشتن آگاهی از مصوبات قبلی با استفاده از جملات نسخ نوعی گویی برای عذاب وجدان خود دارویی شفابخش یافته است! دستاورد این نوع وضع مصوبه، وجود مصوبات متعدد و تکراری در یک موضوع و بی قانونی در بسیاری از موضوعات دیگر است. بعلاوه اینکه در پیدایی مصادیق نیز کار به مجریان ناآگاه با امر وضع مصوبه واگذار شده است.
- فرار از مسئولیت قانونی در وضع مصوبه
با توجه به عدم اجرای مصوبه تنقیح مصوبات کشور به نظر می رسد واضع مصوبه از وظیفه اصلی اش فرار می کند! اصولا تبویب، طبقه بندی و تنقیح در پدیده های متکثر در درون پدیده نهفته است و برای بکاربستن این دست پدیده ها، طبقه بندی و تنقیح به عنوان پیش فرض متصور است. واضع مصوبه موظف است رابطه و نسبت مصوبه جدید را با مصوبات پیشین مشخص نماید که صرفا با ارائه یک جمله نسخ نوعی نمی توان از عهده آن برآمد.
- بی نظمی جامعه در اثر آشفتگی مصوبات
اصولا اداره امور جامعه از طریق مصوبات و با نظم بخشی به کارها انجام می شود. طبیعی ترین نتیجه آفت نسخ نوعی ایجاد بی نظمی در جامعه به جای نظم دهی به رفتارهای مردم است. با وجود نسخ نوعی احتمال سر برآوردن یک نسخ جدید از میان تورم موجود در مصوبات کشور می تواند