«امضای کری تضمین است»؛ این جمله‌ای است که «سیدعباس عراقچی» معاون ظریف و رئیس ستاد پیگیری برجام در وزارت خارجه در زمان ریاست جمهوری «باراک اوباما» در قبال تحریم‌هایی که کنگره این کشور علیه ایران تنظیم کرده بود و با امضای رئیس‌جمهور این کشور قانونی شد، بر زبان راند. در همان زمان بیان می‌شد که آمریکایی‌ها به دنبال اعمال تحریم‌های موازی برجام برای خنثی کردن این سند هسته‌ای هستند اما دیپلمات‌های وزارت خارجه این موارد را نقض نه برجام بلکه روح این توافقنامه عنوان می‌کردند و با تضمین‌های کری مردم را به اجرای درست برجام و تعهدات آمریکا امیدوار می‌کردند.
برجام از سوی دولتمردان عناوین و القاب فراوانی یافت از «آفتاب تابان» و «فتح الفتوح» گرفته تا «باغ سیب و گلابی» و «ابر باران‌زا» اسامی مختلفی برای تمجید از این سند هسته‌ای بکار برده شد اما بعد از کارشکنی‌های مختلف آمریکایی‌ها وسپس خروج یکجانبه کاخ سفید «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه دولت دوازدهم در مجلس آن را «سند بی‌اعتمادی به آمریکا» نامید.
حال حامیان برجام و دیپلماسی ظریف بیان می‌کنند که چرا منتقدان همواره این جمله عراقچی را تکرار می‌کنند. «رضا نصری» در یادداشتی در همین زمینه نوشت: «مدتی است منتقدان دولت جمله معروف «امضاء کری تضمین است» را -گاه با تحریف فراوان- پیش می‌کشند تا از آن برای تخطئه مذاکره‌کنندگان برجام و القاء «خوش‌باوری» آن‌ها استفاده کنند.»
وی افزود: «گویا اخیراً حتی خوش‌ذوقی و ابتکار هم به خرج داده‌اند و «سالگرد» بیان این جمله را «روز ملی» اعلام کرده‌اند و حتی، برای استهزاء دولت، جشنواره‌ای به این مناسبت نیز برگزار کرده‌اند. زمانی که این جمله -یا جمله‌ای با مضمونی مشابه- بیان شد، طی یک مقاله مفصل توضیح دادم چرا از نظر حقوقی لازم است نامه کری به جواد ظریف را (که بحث تضمین کری از آن استنباط شده بود) جدی بگیریم و آن را به مثابه یک «بیانیه یکجانبه الزام‌آور» در عرصه بین‌المللی معرفی کنیم تا در صورت نقض برجام از جانب آمریکا این نامه نیز -در کنار اسناد دیگر- برای ایران قابل استناد باشد.»
اتفاقا موضع منتقدان نیز همین مسئله است که امضای جان کری، وزیر خارجه دولت اوباما اگر تضمین است چرا دستگاه دیپلماسی تا به امروز از آن استفاده نکرده است. جالب اینجاست که در همان زمان نیز بانک‌های بزرگ غربی با ایران از ترس مجازات‌های سنگین مراودات مالی انجام نمی‌دادند و موضوع «نامه آرامش بخش» که ظریف به دنبال آن بود که از وزیر خارجه وقت آمریکا یعنی کری بگیرد، مطرح شد.
دیپلماسی فعال باید از همه این موارد جهت حقانیت جمهوری اسلامی ایران در مقابل کارشکنی و بی‌تعهدی آمریکایی‌ها در جامعه بین‌الملل استفاده کند و قطعا منتقدان نیز از این روند استقبال می‌کنند. برجام همانطور که ظریف گفت سند بی‌اعتمادی به آمریکایی هاست اما باید جهانیان در حوزه حقوقی و قانونی و دیپلماسی این موضوع را بپذیرند و برای آن کاری صورت دهند. هر چند که موضوع امضای جان کری یک سند حقوقی است که تاکنون دستگاه دیپلماسی از آن بهره لازم را نبرده است اما در آن زمان انتقادات به این گفته عراقچی این بود که چرا به فرمان رهبر معظم انقلاب درباره اخذ تضمین از رئیس‌جمهور آمریکا که می‌توانست امروز سند قوی‌تری در این حوزه باشد و حقانیت ایران در جامعه جهانی را بیشتر اثبات کند، اخذ نشد.
واقعیت این است به میزانی که دیپلماسی و رسانه‌های طرفدار دولت علیه منتقدان در داخل کشور تندی کردند این موارد را صرف اثبات حقانیت کشورمان با ارائه این اسناد و مدارک می‌کردند کار بیشتر پیش می‌رفت. اما بیشتر تلخی با منتقدان را شاهد هستیم تا برخورد با کارشکنی‌های کشورهای غربی. منتقدان نه تنها خواهان آن هستند که از امضای کری بلکه می‌خواهند که ازبرجام به عنوان سند بی‌اعتباری و بی‌اعتمادی آمریکا علیه این کشور استفاده شود.
البته این سخنان عراقچی درباره امضای کری یک وجهه بسیار بالاتری نیز دارد که به عنوان یک عبرت تاریخی می‌توان ازآن یاد کرد. عبرتی که نتیجه آن را محمدجواد ظریف با نامیدن برجام به عنوان «سند بی‌اعتمادی به آمریکا» گرفت. موضوع انتقادی به سخنان عراقچی این است که چرا با خوشبینی صرف در مقابل حقوق ملت ایران رفتار کرد و زمینه فریب آمریکایی‌ها را فراهم کردند. با این اوصاف این جمله عراقچی نه تنها سند بی‌اعتمادی آمریکایی‌هاست بلکه سند سیاست و دیپلماسی خوش بینانه‌ای است که در تاریخ کشورمان ماندگار شد.
امیر حمزه نژاد - جهان‌نیوز
