شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۸ - ۲۳:۴۴
کد مطلب : 112757
سیاست روز شان نظارتی مجلس شورای اسلامی را بررسی می کند:

بی‌نظارتی بر انبوه ناکارآمدی!؟

اشاره نظارت بر حسن اجرای قوانین از وظایف مهم مجلس شورای اسلامی است که در قانون اساسی بدان اشارات مهمی شده است. قوانین متعددی نیز راهکار نظارت مجلس شورای اسلامی ر در اداره امور گوناگون کشور پیش بینی نموده است. نوشتار حاضر به معرفی بخش های مختلف نظارت مجلس شورای اسلامی بر دستگاه های اجرایی و امور مربوط به آنها (قسمت اول) می پردازد که از نظر خوانندگان می‌گذرد:
بی‌نظارتی بر انبوه ناکارآمدی!؟

۱. هیات نظارت بر اندوخته اسکناس موضوع بند (ب) ماده (۲۱) لایحه قانونی اصلاح قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۸/ ۱۲/ ۱۳۵۸/ دو نفر عضو از نمایندگان به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۲. شورای پول و اعتبار موضوع بند (و) ماده (۱۰) قانون برنامه پنجساله چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب ۱۱/ ۶/ ۱۳۸۳/ دو نفر ناظر از اعضای کمیسیون‌های برنامه و بودجه و محاسبات اقتصادی به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۳. مجمع عمومی صندوق ضمانت صادرات ایران موضوع بند(الف) ماده (۴) قانون چگونگی اداره صندوق ضمانت صادرات ایران مصوب ۱۵/ ۷/ ۱۳۷۵/ دو نفر ناظر از اعضای کمیسیون امور اقتصادی به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۴. شورای عالی توسعه صادرات غیرنفتی موضوع ماده (۳۶) قانون برنامه پنجساله چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی مصوب ۱۷/ ۱/ ۱۳۷۹/ سه نفر ناظر از اعضای کمیسیون‌های اجتماعی، اقتصادی، برنامه و بودجه و محاسبات به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۵. شورای عالی شهرسازی و معماری ایران موضوع ماده واحده قانون الحاق یک بند به ماده (۳) قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب ۱۷/ ۱/ ۱۳۷۶/ یک نفر از اعضای کمیسیون مسکن و شهرسازی و راه و ترابری به پیشنهاد کمیسیون و انتخاب مجلس شورای اسلامی
۶. شورای عالی آب موضوع ماده (۱۰) قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی مصوب ۶/ ۱۰/ ۱۳۷۹/ یک نفر ناظر از اعضای کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۷. شورای عالی اشتغال موضوع بند(۱۹) ماده (۲) قانون تشکیل شورای عالی اشتغال مصوب ۱/ ۶/ ۱۳۷۷/ یک نفر ناظر رئیس کمیسیون کار و امور اجتماعی
۸. شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی موضوع بند (۱۳) ماده (۴۱) قانون اصلاح مودی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجرای اصول کلی اصل(۴۴) قانون اساسی مصوب ۸/ ۱۱/ ۱۳۸۶/ سه نفر عضو از نمایندگان به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۹. هیأت واگذاری فعالیت‌ها و بنگاه‌های دولتی به بخش غیردولتی موضوع بند (۵) ماده (۳۹) قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجرای اصول کلی اصل۴۴ قانون اساسی مصوب ۸/ ۱۱/ ۱۳۸۶/ دو نفر ناظر از نمایندگان به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۱۰. شورای رقابت موضوع بند (۱) بخش الف ماده (۵۳) قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجرای اصول کلی اصل(۴۴) قاهنون اساسی مصوب ۸/ ۱۱/ ۱۳۸۶/ سه نفر ناظر از اعضای کمیسیون‌های اقتصادی، برنامه و بودجه و محاسبات و صنایع و معادن به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۱۱. سازمان اجرای ماده (۳۷) قانون مالیات بر ارزش افزوده موضوع تبصره (۲) بند(ب) ماده۳۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۲/ ۳/ ۱۳۸۷/ یک نفر ناظر از اعضای کمیسیون اقتصادی به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۱۲. کارگروه اجرا ماده (۳۹) قانون مالیات بر ارزش افزوده موضوع ماده (۳۷) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۲/ ۳/ ۱۳۸۷/ یک نفر ناظر از اعضای کمیسیون اقتصادی به انتخاب کمیسیون
۱۳. شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان موضوع ماده (۲) بند (ب) ماده۳۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۲/ ۳/ ۱۳۸۷/ یک نفر عضو از نمایندگان هر استان به انتخاب نمایندگان آن استان
۱۴. کمیته هماهنگی اشتغال استان‌ها موضوع ماده (۴) قانون تشکیل شورای عالی اشتغال مصوب ۱۱/ ۶/ ۱۳۷۷/ یک نفر ناظر از نمایندگان هر استان به انتخاب نمایندگان آن استان
۱۵. هیات رسیدگی به اسناد و اوراقی که در اثر حوادث غیرمترقبه از بین رفته‌اند موضوع تبصره (۴) ماده (۹۵) قانون محاسبات عمومی مصوب ۲۹/ ۱/ ۱۳۷۲ و اصلاحات بعدی/ یک نفر عضو از نمایندگان به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۱۶. هیات نظارت بر چاپ انواع تمبر، اوراق و اسناد رسمی موضوع ماده (۴۶) قانون محاسبات عمومی مصوب ۱/ ۶/ ۱۳۶۶/ یک نفر عضو به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۱۷. کمیته ساماندهی مد و لباس موضوع ماده (۱) قانون ساماندهی مد و لباس مصوب ۱۹/ ۱۰/ ۱۳۸۵/ یک نفر ناظر از نمایندگان به انتخاب کمیسیون فرهنگی
۱۸. شورای فرهنگی، اجتماعی زنان موضوع بند(۴) ماده (۲) آیین نامه شورای فرهنگی، اجتماعی زنان مصوب ۲۴/ ۶/ ۱۳۶۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی و اصلاحات بعدی/ دو نفر عضو از بانوان نماینده به پیشنهاد ریاست مجلس شورای اسلامی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی
۱۹. شورای نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده (۱) قانون نحوه اجرای اصل(۱۷۵) قانون اساسی مصوب ۱۱/ ۷/ ۱۳۷۰/ دو نفر عضو به نمایندگی مجلس

شورای اسلامی به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۲۰. هیات نظارت بر مطبوعات موضوع بند (ج) ماده (۱۰) قانون مطبوعات مصوب ۲۲/ ۱۲/ ۱۳۶۴ و اصلاحات بعدی/ یک نفر عضو از نمایندگان به انتخاب مجلس شورای اسلامی
۲۱. شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری موضوع ماده (۳) قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب ۱۸/ ۵/ ۱۳۸۳/ دو نفر ناظر از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات به انتخاب کمیسیون و تصویب مجلس شورای اسلامی
۲۲. شورای عالی آموزش و پرورش دو نفر ناظر از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات به انتخاب کمیسیون
۲۳. شورای آموزش و پرورش استثنایی موضوع بند(۱۱) ماده (۵) قانون اساسنامه سازمان آموزش و پرورش استثنایی مصوب ۲۹/ ۵/ ۱۳۷۰/ یک نفر عضو از اعضای کمیسیون آموزش و پرورش به انتخاب کمیسیون
۲۴. هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور موضوع بند (۱۱) ماده (۵) قانون اساسنامه سازمان آموزش و پرورش استثنایی مصوب ۲۹/ ۵/ ۱۳۷۰/ یک نفر ناظر از اعضای کمیسیون فرهنگی به پیشنهاد کمیسیون و انتخاب مجلس
۲۵. کمیته ساماندهی و توزیع عادلانه کمک‌های اختصاص یافته به تشکل‌ها و مراکز فرهنگی و قرآنی غیردولتی موضوع بند (و) تبصره ۱۶ قانون بودجه سال۱۳۸۶/ یک نفر عضو از اعضای کمیسیون فرهنگی به انتخاب کمیسیون
۲۶. شورای فرهنگ عمومی استان ها موضوع تبصره (۵) ماده (۲) آئین‌نامه شورای فرهنگ عمومی استان مصوب ۲۹/ ۱/ ۱۳۸۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی/ یک نفر عضو از نمایندگان هر استان به انتخاب مجمع نمایندگان

۱۴ ابزار مجلس برای نظارت بر حسن اجرای قوانین
مجلس به منظور تحقق امر نظارت ۱۴ ابزار زیر را در اختیار دارد:
تذکر: بر اساس اصل ۸۴ قانون اساسی «هر نماینده در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسائل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر نماید». نمایندگان با استناد به این اصل و اصل ۸۸ قانون اساسی[۱] در دو قالب شفاهی (نطق پیش از دستور) و کتبی نسبت به مسائل مختلف واکنش نشان می دهند.
سوال: بر اساس اصل ۸۸ قانون اساسی نمایندگان می توانند از رئیس جمهور یا وزرا در خصوص مسائل مختلف سوال بپرسند.
استیضاح: بر اساس اصل ۸۹ قانون اساسی نمايندگان مجلس شوراي اسلامي مي‌توانند در مواردي كه لازم مي‌دانند، هيأت وزيران يا هر يك از وزراء را استيضاح كنند. نمایندگان با استیضاح رأی اعتمادی که به وزرا یا رئیس جمهور داده بودند را پس می گیرند و در واقع به آن ها «رأی عدم اعتماد» می دهند.
تحقیق و تفحص: بر اساس اصل ۷۶ قانون اساسی «مجلس شوراي اسلامي حق تحقيق و تفحص در تمام امور كشور را دارد.». البته بر اساس نظریه تفسیری شماره ۳۳۴۴ مورخ ۷/۱۰/۶۷ شورای نگهبان، مجلس حق تحقیق و تفحص بر رهبری، مجلس خبرگان و شورای نگهبان که جایگاه بالاتری از مجلس دارند را در اختیار ندارد.
رأی اعتماد: بر اساس اصل ۱۳۳ قانون اساسی وزراء توسط رييس جمهور تعيين و براي گرفتن رأي اعتماد به مجلس معرفي مي‌شوند و مجلس با توجه به صلاحیت های مد نظر تصمیم می گیرد به فرد رأی اعتماد بدهد یا خیر. همچنین بر اساس اصل ۸۷ قانون اساسی رييس جمهور براي هيأت وزيران پس از تشكيل و پيش از هر اقدام ديگر بايد از مجلس رأي اعتماد بگيرد.
نظارت بر اساس آئین نامه داخلی مجلس: به موجب ماده ۲۳۳ آئین نامه داخلی مجلس، هر گاه حداقل ۱۰ نفر از نمایندگان و یا هر کدام از کمیسیون ها، عدم رعایت شئونات و نقض یا استنکاف از اجرای قانون یا اجرای ناقص قانون توسط رئیس جمهور و یا وزیر و یا مسئولین را اعلام نماید، موضوع بلافاصله از طریق هیئت رئیسه جهت رسیدگی به کمیسیون ذیربط ارجاع می شود. در صورت تأیید کمیسیون و مجلس، موضوع جهت رسیدگی به قوه قضائیه و سایر مراجع ذی صلاح جهت ارسال می شود تا خارج از نوبت بررسی شود.
کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی: بر اساس اصل ۹۰ قانون اساسی هر كس شكايتي از طرز كار مجلس يا قوه مجريه يا قوه قضاييه داشته باشد، مي‌تواند شكايت خود را كتبا به مجلس شوراي اسلامي عرضه كند. مجلس موظف است به اين شكايات رسيدگي كند و پاسخ كافي دهد و در مواردي كه شكايت به قوه مجريه و يا قوه قضاييه مربوط است، رسيدگي و پاسخ كافي از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتيجه را اعلام نمايد و در موردي كه مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه برساند. برای تحقق این اصل مجلس کمیسیونی با عنوان کمیسیون اصل ۹۰ ایجاد نموده است.
نظارت دیوان محاسبات: مجلس از دو طریق بر روی بودجه نظارت می کند، اولین روش در زمان تصویب بودجه است که بر اساس اصل ۵۲ قانون اساسی بودجه از طرف دولت تهيه و براي رسيدگي و تصويب به مجلس‌شوراي اسلامي تسليم مي‌گردد و مجلس باید آن را بررسی، اصلاح و تصویب کند. بعد دیگر نظارت مجلس بر بودجه در زمان اجرای آن است که بر اساس اصل ۵۴ قانون اساسی از طریق دیوان محاسبات محقق می شود.
نظارت رئیس مجلس بر مقررات دولت: بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی مصوبات دولت نبايد مخالفت قوانين و مقررات عمومي كشور باشد و به منظور بررسي و اعلام عدم مغايرت آنها با قوانين مزبور بايد ضمن ابلاغ براي اجرا به اطلاع رييس مجلس شوراي اسلامي برسد. رییس مجلس می تواند در صورت مغایرت مصوبات دولت با قوانین اجرای آنها را متوقف نماید.
نمایندگان ناظر در شوراهای اجرایی: تعیین عضو ناظر در شوراهای اجرایی یکی از ابزارهایی است که مجلس می تواند به منظور کسب اطلاع از امور کشور مورد استفاده قرار دهد. حضور این نمایندگان در شوراها صرفا جهت کسب اطلاع است و حق رأی ندارند. به عنوان نمونه می توان به شورای پول و اعتبار که دو نماینده مجلس به عنوان عضو ناظر
در آن حضور دارند، اشاره کرد.
دریافت گزارش از نهادهای دولتی: مجلس شورای اسلامی در برخی قوانین که وظیفه ای را بر عهده یک دستگاه قرار داده است، نهاد مربوطه را مکلف به ارائه گزارش منظم به مجلس یا کمیسیون های مربوطه می نماید. این امر نیز می تواند به عنوان ابزار نظارتی مجلس مورد استفاده قرار گیرد.
نظارت خاص کمیسیون های تخصصی: به موجب بند های «۵» و «۶» ماده ۳۳ آئین نامه داخلی مجلس، کمیسیون های تخصصی وظیفه کسب اطلاع از کم و کیف اداره امور کشور، دریافت و بررسی گزارش های عملکردی را بر عهده دارند و به عنوان بازوی نظارتی تخصصی مجلس محسوب می شوند.
ایجاد کمیسیون ویژه به منظور نظارت: بر اساس ماده (۵۹) قانون آیین نامه داخلی مجلس، در مسائل مهم و استثنایی که برای کشور پیش می آید، مجلس می تواند کمیسیون ویژه ای برای رسیدگی و تهیه گزارش تشکیل دهد. به عنوان نمونه می توان «کمیسیون ویژه اجرای اصل چهل و چهارم قانون اساسی» را مثال زد.
تصویب برخی موارد اجرایی خاص و مهم: اهمیت برخی از اقدامات دولت به اندازه ای است، که قانون اساسی انجام این گونه امور را منوط به تصویب مجلس شورای اسلامی نموده است.

پرسشگری از عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در هیات نظارت بر اندوخته اسکناس از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای پول و اعتبار از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در مجمع عمومی صندوق ضمانت صادرات ایران از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای عالی توسعه صادرات غیرنفتی از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای عالی شهرسازی و معماری ایران از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای عالی آب از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای‌ عالی اشتغال از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در هیأت واگذاری فعالیت‌ها و بنگاه‌های دولتی به بخش غیردولتی از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای رقابت از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در سازمان اجرای ماده (۳۷) قانون مالیات بر ارزش افزوده از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در کارگروه اجرا ماده (۳۹) قانون مالیات بر ارزش افزوده از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان موضوع ماده (۲) بند (ب) ماده۳۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در کمیته هماهنگی اشتغال استان‌ها موضوع ماده (۴) قانون تشکیل شورای عالی اشتغال از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در هیات رسیدگی به اسناد و اوراقی که در اثر حوادث غیرمترقبه از بین رفته‌اند موضوع تبصره (۴) ماده (۹۵) قانون محاسبات عمومی از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در هیات نظارت بر چاپ انواع تمبر، اوراق و اسناد رسمی موضوع ماده (۴۶) قانون محاسبات عمومی از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در کمیته ساماندهی مد و لباس موضوع ماده (۱) قانون ساماندهی مد و لباس از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای فرهنگی، اجتماعی زنان موضوع بند(۴) ماده (۲) آیین نامه شورای فرهنگی، اجتماعی زنان از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در هیات نظارت بر مطبوعات از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای عالی آموزش و پرورش از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای آموزش و پرورش استثنایی از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در کمیته ساماندهی و توزیع عادلانه کمک‌های اختصاص یافته به تشکل‌ها و مراکز فرهنگی و قرآنی غیردولتی از زمان تصویب قانون تاکنون از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- گزارش عملکرد نظارتی مجلس شورای اسلامی در شورای فرهنگ عمومی استان ها از زمان تصویب قانون تاکنون چیست؟
- کدامیک از ابزارهای نظارتی ۱۴ گانه در نظارت مجلس شورای اسلامی بکار گرفته شده است؟ 

نویسنده: دکتر محمدرضا ناری ابیانه

https://siasatrooz.ir/vdcamun6049n601.k5k4.html
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی