«ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند تا تو نانی که به کف آری و به غفلت نخوری» این بیت شعر مصداق حال و احوال این روزهای بورس است. بورسی که هر روز رکورد جدید را ثبت و چنان یکه تازی کرده و می کند که کمتر کسی است که به ریسک های موجود دراین بازار توجهی داشته باشد.
روز گذشته شاخص بورس با رسیدن به رقم ۷۷۰ هزار و ۱۱ واحد در جایگاه ۲۸ هزار واحد به کار خود برای اولین روز هفته جاری پایان داد. روند رو به رشد این بازار در شرایطی بود که اذهان عمومی و مردم ،متولیان و حتی سیاست گذاران بازار انتظاری غیر ازاین از بازار سرمایه کشور ندارند.
این اتفاقات درحالی رخ داده که در هفته های اخیر اکثر بازارهای جهانی با روند نزولی مواجه شده اند. در روزهای نخست شیوع ویروس کرونا؛بورس شانگهای افت چشمگیری را تجربه کرد و سرمایهگذاران حدود ۳۹۳ میلیارد دلار در این بازار زیان کردند. نکته قابل تامل اینکه این افت فقط شامل حال بازار بورس شانگهایی نشد و تبعات منفی آن بر سر بازارهای بورس و اوراق بهادار کشورهای اروپایی نیز سایه انداخت در این راستا قیمت شاخصهای بورس های اروپایی هم نزولی شدند.
درمیان این هیاهو اما بازار نفت هم از این تبعات بی نصیب نماند و افت قیمت ها چنان کرد که دردوشنبه شب هفته گذشته قیمت نفت آمریکا به منفی ۴۰ دلار رسید.روند نزولی که شوک های اساسی در بازارهای مالی ایجاد کرده اما هیچ یک ازاین آثار دربورس ایران نمایان نشده است.
تکرار تاریخ
تافته جدا بافته بودن بورس ایران مربوط به امروز و شرایط کنونی نیست ،این اتفاق بارها و بارها در تاریخ بورس های دنیا تکرار شده و شاید نمونه همانند آن به زمانی باز گردد که بحران جهانی در سال ۲۰۰۸ رخ داد اما آب در دل بازار سرمایه ایران تکان نخورد و حتی در برخی موارد رشد های قابل توجهی را به ثمر رساند.
تجربه نشان داده که بازار سرمایه ایران نه همراستا با خطوط بازارهای جهانی حرکت می کند و نه ازآنها تبعیت و شاید بین المللی نبودن بورس ایران تنها مساله ای باشد که به مذاق اکثر سرمایه گذاران آن خوش آمده است. اما اینکه چرا بورسی که ریسک ها و فرآیندهای آن ناهمخوانی با سایر بازارها ندارد چنین رویه ای را در پیش می گیرد از دیدگاه کارشناسان و تحلیلگران دلایل متعددی دارد که برخی ازآنها قابل تامل و توجه است.
شنا خلاف جهت رودخانه
بورس ایران چه در زمان شیوع کرونا در کشور و چه حالا که قریب به ۲ ماه از آن میگذرد ساز مخالفی را کوک کرده است که دلایل آن راباید در ۳ مساله اساسی جستجو کرد نخست شیوع کرونا ،دوم تحریم و صفر شدن درآمدهای دلاری و انتظار برای رشد دلار و دست آخر هم اقدام دولت برای فروش سهام شرکت های خود در بورس .
شیوع کرونا که اکثر کسب و کارها را به ورطه تعطیلی کشانده و دوران قرنطینه محفلی برای داد و ستد باقی نگذاشته است و تنها بازاری که بدون نیاز به حضور و در شرایط قرنطینه امکان معامله داشت این بازار بود ،بازاری که فارغ از تمام تبعات منفی که کرونا برای اقتصاد داشته و دارد به کار خود ادامه داده و پیش می رود .
دلار افسار گسیخته
از سوی دیگر کارشناسان و تحلیلگران رشد قیمتی دلار را مبنا قرار داده و میگویند؛با توجه به برآوردهای صورت گرفته نرخ ارز با گذر از ۱۵۵۰۰-۱۵۶۰۰ تومان ، راهی سقف قبلی در ۲۰ هزار تومان خواهد شد . به باور این کارشناسان کاهش درآمدهای ارزی دولت که با شیوع کرونا از نظر قیمت های جهانی هم تحت فشار قرار گرفته در کنار رشد حجم نقدینگی و فضای تورمی در کشور ، باعث شده تا احتمال افزایش نرخ ارز بطور قابل توجهی افزایش پیدا کند.
حساب دو دوتا
به گفته این کارشناسان نکته ای قابل تامل آن است که که دولت نیاز به واگذاری دارایی ها ی خود دارد و در این راه با همت و جدیت در حال بستر سازی است و این گفته را به جرات در تمام سخنان متولیان از وزیر اقتصاد تا رئیس کل بانک مرکزی و ...می توان یافت. دولت برای فروش سهام خود تنیاز به بازار پر فروغ دارد و این اتفاق در بازاری مانند بورس رخ خواهد داد پس راهکاری ندارد جز آنکه به شور اشتیاق این بازار بی افزاید و مانع از خروج سرمایه ها ازآن شود چراکه اگر چنین شود نه سهام دولتی ها به فروش می رسد و نه مردم نقدینگی خود را دراین بازار نگه می دارند و به ناچار باز هم دلار محل و مقصد بعدی برای کوچ می شود و این اتفاق نه تنها به مذاق رئیس کل بانک مرکزی که به مذاق هیچ یک از متولیان وزارت اقتصاد هم خوش نخواهد آمد . بنابراین این بازار جذاب امروز باید همچنان جذاب باقی بماند تا حساب و کتاب های متولیان برای هدایت نقدینگی و حفظ سیلاب آن درست ازآب درآید و در کنارآن این تورم حاصل شده را به شکلی بتوان پوشش داد حتی اگر این روند ساز مخالفی با تمام بازارهای جهانی باشد.
