۹ ماه از وعده هولوگرام‌دار کردن متادون می‌گذرد اما همچنان دست‌هایی در کار است تا برچسبی روی قرص و شربت نچسبد و شبکه قاچاق بتواند در خفا مرگ را در عطاری‌ها و دکه‌های روزنامه فروشی، بفروشد. دست‌هایی که مشخص نیست در کدام سازمان‌ها نفوذ کرده است.تجارت پولسازی که موجب شده بود تعداد عطاری‌های کشور و پایتخت در مدت کوتاهی به ۲ برابر افزایش پیدا کند.
این تجارت آنقدر پرسود بود که دکه‌داران روزنامه‌فروش نیز به آن ورود کردند و در کنار همه محصولاتی که قانونی و غیرقانونی در دکه‌های خود می‌فروشند، متادون را به دو صورت قرص و شربت و با چند برابر قیمت عرضه کنند.
در گزارش فارس آمده که متادون عرضه شده به ۲ صورت فله و پلمب کارخانه‌ای به فروش می‌رسد و مشتریان بسیاری دارد چرا که به گفته یکی از مدیران مراکز ترک اعتیاد، بسیاری از کارمندان معتاد برای ثبت نشدن مشخصاتشان و عواقبی که در انتظار آنهاست، به مراکز درمانی مجاز مراجعه نمی‌کنند و متادون را از بازار سیاه تهیه می‌کنند.
مشتریان بسیار این محصول بازار سیاه و شبکه قاچاق قدرتمندی را شکل داده که به سادگی نمی‌توان آن را شناسایی و منهدم کرد. همان زمان که اخبار مربوط به توزیع متادون قاچاق منتشر شد، عده‌ای انگشت اتهام را به سوی مراکز درمانی گرفتند و مدعی شدند که نشت متادون از این طریق انجام می‌شود. البته مسئولان این مراکز نیز واکنش نشان دادند و میزان متادون سهمیه‌ای خود را با میزان متادون موجود در بازار سیاه مقایسه کردند و گفتند این میزان متادون از مراکز درمانی نمی‌تواند نشت کند چرا که اساسا مراکز این مقدار متادون ندارند.
این میزان نشت از مراکز درمانی نیست
حتی پرویز افشار، معاون کاهش آسیب ستاد مبارزه با موادمخدر نیز در این خصوص گفت: منشأ نشت متادون برای ستاد نیز یک سوال بزرگ است و در جلسات کمیته درمان این موضوع مطرح شده و ما واقعاً باید به هر نحو ممکن جلوی نشت متادون را بگیریم.
معاون کاهش تقاضا ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به وجود ۵ هزار و ۷۰۰ مرکز ترک اعتیاد در کشور، گفت: از سوی مبادی ذیربط مانند وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌های موجود، انگشت اتهام به سوی این مراکز ترک اعتیاد نشانه رفته‌اند و آنها معتقدند نشت متادون از این مراکز اتفاق می‌افتد.
وی ادامه داد: اما مشاهدات خود بنده و دوستانمان در سیستم نظارتی حکایت از این دارد که نمی‌توان انگشت اتهام را به سوی کلینیکها نشانه رفت و گفت که تمام متادون عرضه شده در عطاری‌ها، دکه‌های روزنامه‌فروشی، باشگاه‌های ورزشی و آرایشگاه‌های زنانه از این مراکز تهیه می‌شوند.
افشار در ادامه به چرخه تولید و توزیع متادون اشاره کرد و گفت: متادون در کارخانه‌های داخل کشور تولید شده، در انبار آنها ذخیره می‌شود سپس به انبار پخش منتقل می‌شود و بعد از آن در اختیار معاونت‌های درمان و غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار می‌گیرد و در مرحله آخر از طریق این معاونت‌ها میان کلینیکها توزیع می‌شود.
وی تاکید کرد: همانطور که مشاهده می‌کنید احتمال نشت متادون در هر یک از مراحل این چرخه وجود دارد بنابراین ما در کمیته درمان مصوب کردیم که سازمان غذا و دارو موظف است نه تنها متادون بلکه سایر داروهای ترک اعتیاد و داروهایی که استفاده دوگانه دارد را مجهز به هولوگرام کند.
۹ ماه گذشته و خبری از اجرای مصوبات ستاد توسط سازمان غذا و دارو نیست
۹ ماه پیش بود که افشار از راهکار ستاد مبارزه با موادمخدر برای شناسایی منشأ نشت متادون به بازار سیاه خبر داد. آن زمان افشار گفت: این موضوع رسماً به معاونت غذا و دارو ابلاغ شده و آنها باید این محصولات را به برچسب هولوگرام‌دار مجهز کنند تا ما بتوانیم از مبدا تا مقصد این داروها را رهگیری کنیم.
وی توضیح داد: به طور مثال زمانی که یک شربت متادون از کارخانه خارج می‌شود شماره آن وارد سامانه می‌گردد و در هرکدام از مراحل از قبیل تحویل توسط دانشگاه، مراکز درمانی و بیماران، مجدداً بارکد در سامانه ثبت می‌شود تا بتوانیم محل نشت را شناسایی کنیم.
افشار در مورد زمان اجرایی شدن این طرح گفت: مصوبه کمیته درمان به معاونت غذا و دارو ابلاغ شده و ما منتظر اقدام عملی وزارت بهداشت هستیم و امیدواریم از آنجایی که این اقدام هزینه‌ای برای وزارت بهداشت ندارد هرچه زودتر عملی شود.
به گفته وی، این اقدام وزارت بهداشت می‌تواند بار بزرگی را از دوش سیستم نظارتی بردارد و در این صورت نیز دیگر کسی جرأت نمی‌کند با متادون بازی کند. اما اکنون که مشاهدات همچنان از وجود متادون در بازار سیاه خبر می‌دهد، به سراغ افشار رفتیم تا از او روند اجرایی طرح هولوگرام دار کردن متادون را بپرسیم که او گفت: علت نشت متادون متعدد است، متاسفانه پاره‌ای از افراد در دستگاه‌های مختلف انگشت اتهام را به سوی یک قشر خاص که درمانگران باشند، می‌گیرند.
وی ادامه داد: در تمام مراحل از تولید، توزیع، توزیع توسط دانشگاه و عرضه، متادون می‌تواند نشت کند و به همین علل ما اثبات کردیم که نیاز به هولوگرام کردن متادون وجود دارد.
انبارهای مملو از متادون چه زمانی خالی می‌شوند؟
افشار از مکاتبات ۹ ماه پیش با سازمان غذا و دارو گفت و افزود: آن زمان مسئولان غذا و دارو اعلام کردند که مقادیری متادون در انبار شرکت‌ها موجود است و به ناچار بدون هولوگرام باید توزیع شود که ما نیز قبول کردیم به شرط اینکه محصولات جدید هولوگرام‌دار باشند.
اکنون روزهای بسیاری از آن زمان می‌گذرد و با توجه به میزان مصرف متادون در کشور و اینکه هیچگونه متادون وارداتی راهی به کشور ندارد، این سوال مطرح می‌شود که میزان متادون ذخیره شده در انبارها چه مقدار بوده که هنوز به اتمام نرسیده است.
در این خصوص سازمان غذا و دارو به عنوان متولی باید پاسخگو باشد که برای جلوگیری از نشت متادون به بازار سیاه چه اقدامی انجام داده است. چراکه با توجه به اظهارات مسئولان ستاد مبارزه با موادمخدر، نقش این سازمان در این رابطه حیاتی است و هولوگرام‌دار کردن متادون می‌تواند دست‌های پشت پرده در قاچاق این محصول را نمایان سازد.
همچنین این سازمان باید درخصوص عملکرد ۹ ماه گذشته خود و اهمال در هولوگرام‌دار کردن متادون پاسخگو باشد تا شایعه‌های مرتبط با نشت متادون به بازار سیاه به صورت شفاف مشخص گردد.
فروش داروی قاچاق در عطاری‌ها
اما در همین زمینه چندی پیش معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو از برنامه ساماندهی و نظارت بر عطاری‌ها به منظور جلوگیری از فروش داروی قاچاق در این قبیل فروشگاهها خبر داده بود، چیزی‌که با گذشت ۶ ماه از آن همچنان آنطور که باید محقق نشده است.
رسول دینار‌وند با عنوان این مطلب که نمی‌توان تخلف برخی داروخانه‌ها و عطاری‌ها را منکر شد، شش ماه قبل گفته بود که نظارت ما بر داروخانه‌ها و فروشگاه‌هایی مثل عطاری‌ها، چندان قوی نیست و این موضوع را خودمان می‌دانیم.
وی در مورد فروش داروی "ترامادول" در داروخانه‌ها، با عنوان این مطلب که نمی‌توانیم برخی از داروهای مورد نیاز مردم را حذف کنیم! این را یادآور شده بود که داروهایی مانند ترامادول که تحت کنترل هستند و دسترسی به آنها آسان نیست اگر داروخانه‌ای نسبت به فروش آنها تخلف کند، با آن برخورد می‌کنیم. داروی ترامادول در داروخانه‌ها می‌بایست فقط با نسخه ارائه شود و درخصوص داروی "متادون" هم باید بگویم که این دارو در داروخانه‌ها نیست و فقط در برخی داروخانه‌‌های بیمارستانی برای بیماران صعب‌العلاج به عنوان مسکن یا در کمپ‌های ترک اعتیاد استفاده می‌شود. وزارت بهداشت خیلی راحت می‌تواند با مطب، داروخانه و بیمارستان متخلف برخورد کند اما برای فروشگاهی مثل عطاری که مجوز آن را ما صادر نمی‌کنیم، برخورد کمی دشوار است.
چرخه قاچاق ۵۰۰ میلیاردی «متادون» در کشور
همچنین حتی رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز چندی قبل گفت: دارویی مانند «متادون» سالانه بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان در ایران چرخه قاچاق دارد که واجب است در این شرایط سیستم‌های نظارتی ورود کنند.
سعید صفاتیان افزود: چنانچه بخواهیم برای انجام بخشی از مصرف مواد از پوشش‌های دارویی استفاه کنیم با چنین وضعیتی اعم از حجم بالای چرخش قاچاق در کشور دچار مشکل شده و نیاز است در کشور کمیته تنظیم بازار ایجاد شود.
رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام درخصوص نکات کلیدی در مورد مدیریت مصرف نیز اظهار کرد: درک مشترک از تعریف مدیریت مصرف، استفاده از مواد مخدر روانگردان سبک یا سنگین، معتادان خیابانی بی‌خانمان، نوع ماده مصرفی، سن مصرف کننده، پیشگیری، بخش خصوصی و سازمان‌های مردم‌نهاد از نکات کلیدی بوده و عواملی چون دسترسی آسان دارو برای معتادان، بیمه معتادان، کاهش آسیب (درمان نگهدارنده مراکز گذری، افزایش دسترسی، دستگاه خودپرداز سرنگ، اتاق امن تزریق) جلوگیری از قاچاق دارو از طریق تغییر قیمت، سهمیه‌ها، هولوگرام و سامانه الکترونیکی و همچنین توجه ویژه به عطاری‌ها، بالا بردن ماندگاری در درمان با توجه به آنکه در حال حاضر میزان ماندگاری بهبود یافتگی در ایران در وضع مناسبی قرار ندارد.
با همه این اوصاف معلوم نیست تا کی باید منتظر باشیم تا با این قاچاقچیان برخورد سخت صورت گیرد.
