اولین ماه تابستان آغاز شده است و این درحالی است که مشکلات بیآبی در استانهای جنوبی و جنوب شرقی کشور مدتها است که شروع شده و حالا با تشدید گرما این مشکلات نیز تشدید شده است.
مردم این مناطق مدتهاست که از مشکلات محیط زیستی در عذاب هستند و در فصلی ریزگردها و آلودگی هوا و در فصل دیگر بیآبی بر مشکلات متعدد این منطقه اضافه می شود. مشکلاتی که از منظر بسیاری از کارشناسان سیاسی، دیگر جنبه اقتصادی – اجتماعی نداشته و می‌رود تا شکلی امنیتی – سیاسی به خود بگیرد.
این درحالی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند که دولت در زمینه حل این مشکل گامی برنداشته و اقدام عملی در زمینه تنظیم سیاست های آب در کشور انجام نداده است. اینکه چرا در این شرایط نماینده‌ای از دولت در استان جنوبی و جنوب شرقی کشور حاضر نمی‌شود تا به بررسی این مشکلات بپردازد جای سوال دارد ؟ آیا دولتمردان در کشورما از این مشکل بی‌خبرند که گامی برای حل ان برنداشته اند و یا اصولاً دولت فکر می‌کندکه تعهدی برای حل این مشکل ندارد.
آیا قابل قبول است که بحران به اوج برسد و جمعیت بزرگی از مردم از پیر و جوان، خردسال و نوزاد، بیمار و ناتوان و... را آزار دهد و بعد به فکر چاره اش باشیم؟
به نظر می‌رسد آنچه امروز درحوزه آب از آن به عنوان بحران آب یاد می‌شود بیشتر به سومدیریت مسئولانی بر میگردد که نتوانستند طراحهای برای این مشکل آشکار تدوین کنند.
افزایش دما و بیآبی
در طول سالهای اخیر به دلیل افزایش دمای کره زمین، مصرف بی‌رویه منابع آبی و تغییرات اقلیمی، جهان با بحران کم آبی روبرو شده است که در این میان کشورایران در میان مناطقی قرار دارد که با مشکلات جدی کم‌آبی روبروست.
گزارش‌هاي سازمان‌هاي جهاني نشان مي‌دهد كه حدود ۴۰سال ديگر، منطقه خاورميانه و از جمله ايران با ۳۰سال خشكسالي شديد مواجه می‌شود و بر اساس داده‌هاي به دست آمده از مطالعات دماي هواي كشور، تا ۹۰ سال آينده ميزان بارش كاهش و ميزان دما افزايش مي‌يابد ضمن آنكه سفره‌هاي آب زيرزميني نيز از بين مي‌روند. اما در شرایط فعلی نیز در حال حاضر بحران آب در بسیاری از شهرهای ایران به مرحله هشدار رسیده است.
افزایش جمعیت، خشک‌سالی‌های مکرر توأم با برداشت بیش از حد آبهای سطحی و زیرزمینی ، وضعیت آب کشور را به سطح بحرانی رسانده است.
شاخص سازمان ملل و مؤسسه بین‌المللی نیز بر این باورند که مدیریت آب ایران در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد.
این درحالی است که به گفته کارشناسان منابع آب ایران به‌طور جدی از ساختار نامناسب مدیریت آب رنج می‌برد و تصمیمات غلط و اشتباه در این زمینه براین مشکلات نیز اضافه شده است.
محرومیت جنوب کشور و جنوب شرق کشور
این درحالی است که وضعیت آب در استانهای جنوبی و جنوب شر ق کشور به شرایط فوق العاده نگران کننده‌ای رسیده‌است . از جمله اینکه شوری آب در در آبادان، بوشهر ، خرمشهر و در مناطقی از شادگان شرایط را بر مردم بسیار سخت کرده است و به گفته برخی از مسئولین امکان تصفیه آن نیز در این مناطق وجود ندارد.
از سوی دیگر مردم سیستان و بلوچستان در شرایط بیآبی نگران کننده‌ای به سر می‌برند و عکسهای متعددی از شرایط ناگوار مردم در این مناطق در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شود که به دنبال آن نیز حکایت‌های زیادی از اعتراضات مردم به این وضعیت به گوش می‌رسد.
از جمله اینکه با افزایش شوری آب این شهر و رسیدن ناخالصی آن به بالای ۸ هزار میکروموس، مردم آبادان در مقابل اداره آب و فاضلاب این شهر تجمع کردند و خواستار رسیدگی فوری به حل مشکل شورای آب شدند.
با افزایش دمای هوا در بوشهر استفاده از آب نوبت بندی شده است. استان سیستان و بلوچستان نیز با شرایط بیآبی شدید روبرو است.
اقدامات انجام شده
متاسفانه اقدامات کمی در مواجه با بیآبی از سوی دولت انجام شده و بارها شنیده می‌شود که دولت از شهروندان می خواهد در مصرف آب صرفه جویی کنند. این درحالی است که ادارات دولتی در کشور از جمله بزرگترین اصراف کنندگان آب در شهرها به شمار می روند و در بودجه دولت نیز برای حل این مسئله تدبیری دیده نشده است.
همچنین طرح ها وپروژه های آب شیرین کن در این مناطق به مدار وارد نشده و همچنان کنترلی قطعی بر استفاده از آبهای زیر زمینی وجود ندارد.
در همین حال نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی از طرح های مقطعی در این باره خبر داد و گفت گفت: تلاش کردیم که تا حدودی وضعیت کیفی آب در شهرستان آبادان بهبود پیدا کند.
جلیل مختار با اشاره اقدامات انجام گرفته در بحث بهبود کیفیت آب شرب شهرستان آبادان اظهار کرد: در خصوص بهبود وضعیت آب شرب آبادان چندین پروژه در حال اجرا است .
وی با اشاره به شوری آب در شهرستان آبادان افزود: بحث پیشروی آب دریا از سالهای گذشته پیش بینی شده بود و با توجه به کاهش دبی آب شیرین رودخانه‌ها، پیشروی آب شور دریا از طریق اروندرود و بهمنشیر مساله‌ای بود که از سوی کارشناسان مطرح می‌شد.
نماینده مردم آبادان با بیان اینکه از سال ۱۳۷۸ شوری آب در آبادان دیده شد، تصریح کرد: وزارت نیرو در این زمینه باید برنامه‌هایی از جمله احداث سدهای مختلف را در آبادان اجرایی می‌کرد تا بتواند جلوی پیشروی آب شور دریا را به آبهای شیرین بگیرد تا شرایط کنونی که مردم با آن مواجه هستند، به وقوع نپیوندد.
مختار عنوان کرد: در سال گذشته کلنگ‌زنی احداث سدهای پایین دست و بالادست بهمنشیر و کارون آغاز شد اما احداث این سدها حدود سه سال زمان می‌برد تا پس از آن شاهد عدم ورود آب شور دریا به رودخانه‌های بهمنشیر و کارون باشیم. به جهت اینکه سه سال مدت زمان طولانی برای مردم است، به منظور جلوگیری از ورود آب شور دریا به کارون و بهمنشیر، احداث بندهای موقت در شهرستان آغاز شده است.
نماینده مردم آبادان بیان کرد: دومین مساله‌ای که به صورت ویژه به دنبال آن هستیم بحث تکمیل فاز دوم طرح آب غدیر است. از حدود ۱۱ماه گذشته کار لوله‌گذاری این طرح از کرخه تا آّبادان آغاز شد و بیش از ۹۰ کیلومتر تاکنون لوله‌گذاری شده است. کمتر از ۵کیلومتر دیگر باقی مانده است تا آب از طریق طرح غدیر به آبادان برسد تا مردم از آبی با کیفیت بالاتر بهره‌مند شوند.
تهدید امنیتی
با این وجود این اقدامات تا کنون گره چندانی از مشکلات مردم جنوب کشور باز نکرده است.
علاوه بر اینکه کمبود آب می‌تواند موجب مهاجرت‌های گسترده از مناطق حاشیه‌ای به شهرهای پرجمعیت شود و بر مشکلات این شهرها اضافه کند، تبعات دیگری را نیز به دنبال دارد. از این رو دولتمردان باید توجه داشته باشند که این بحران پتانسیل تبدیل شدن به بحرانی بحرانی سیاسی - امنیتی را دارد.
دیوید میشل، تحلیلگر مرکز استیمسون با اشاره به اینکه یکی از مشترک‌ترین و ملموس‌ترین نشانه‌های ناتوانی دولت ها در ارائه خدمات اولیه به مردم مشاهده می شود در این باره می گوید: مدیریت آب «مهمترین چالش سیاستگذاری» دولت ایران است. وی می افزاید: «آب قرار نیست دولت را سرنگون کند... اما در برخی شهرها یک عامل مهم نارضایتی و ناامیدی است».
اعتراضاتی که اخیراً در اثر کمبود آب به وقوع پیوسته می تواند منجر به ناآرامی هایی شود که دشمنان کشور بر روی برای رسیدن به اهداف خود موج سواری کنند.
دشمنان کشور با استفاده از این شرایط همچنین با طراحی شایعات و برنامه ریزی اختلافات قومیتی را دامن زده و زمینه را برای تحقق اهداف تجزیه طلبانه خود مهیا می کنند.
همچنین نبود آسایش نسبی سبب شده تا بخشی از جمعیت منطقه برای دستیابی به امکانات بهتر وعده های گروه های معاند و مخالف را باور کرده و به سمت آنها جذب شوند .
از این رو دولت باید برای جلوگیری از سوءاستفاده دشمنان از برخی موقعیت های داخلی فکر اساسی جهت حل و فصل مشکلات مردم مناطق بی آب کشور کند .
از سوی دیگر باید در نظر داشت که شرایط اجتماعی و اقتصادی نیز در این مناطق تعریفی ندارد و بخش عمده ای از کشاورزان و روستائیان و صنعتگران این مناطق به دلیل بحران بی آبی با بی کاری مواجه شده اند.
مشکل بیآبی مشکلات دیگری چون آلودگی ریزگردها برای مردمان این مناطق به دنبال دارد که این امر خود نیز مشکلات دیگری به دنبال دارد و بر مشکلات قبلی اضافه می‌شود.
آمارهای نزاع ها و درگیری ها در شهرها و روستاها کوچک بر سر آب، نشان می دهد که این جرقه ای است که ممکن است به آتشی بزرگ تبدیل شود.
در نهایت
در نهایت مسئولان باید بدانند که اخباری که در مورد بحران آب در مناطق مختلف کشور منتشر می شود سیاه نمایی نبوده بلکه اخطاری است درباره اینکه اگر آنها دیر اقدام کنند باید منتظر پیامدهایی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن باشند.
برخورد شعاری ، احساسی یا سیاسی با مسئله آب مشکلی از مردم حل نمی کند و لازمه حل این مشکل تنظیم سیاست های ملی آب کشور است.
کارشناسان بر این باورند که کی از راهکار‌های اساسی در این زمینه اجرای پروژه شیرین سازی آب دریا است که این مهم باید مورد توجه و تسریع قرار بگیرد.
نویسنده: کتایون مافی
