كنوانسيون‌هاي بين‌المللي صراحتا هلال‌احمر را به عنوان انجمن غيردولتي كه فعاليت‌هاي انسان دوستانه انجام مي‌دهد پذيرفته‌اند اما اين راي با تفسير دل بخواهي برخي كشورها روبرو شده در حالي كه مجامع بين‌المللي در قبال اين برخوردهاي چندگانه با نهادي صلح‌طلب موضعي عادلانه ندارند!
هفته پيش رو در كشورمان به نام هفته هلال‌احمر نامگذاري شده است، بر همين اساس ضروري ديديم ضمن بررسي تاريخي اين نهاد غيردولتي كه در اكثر كارهاي انسان‌دوستانه بدون در نظر گرفتن مسايل سياسي به وظيفه انساني خود عمل مي‌كند، به موانعي كه در جهان بين‌الملل براي اعضاي اين جمعيت ايجاد مي‌شود اشاره كنيم.
تاريخچه هلال‌احمر
هلال‌احمر نام یک انجمن و سازمان غیردولتی انسان‌دوستانه است. دولت عثمانی در سال ۱۸۷۶ به جای استفاده از نشان صلیب‌سرخ از معکوس رنگ‌های پرچم خود یعنی هلال‌احمر در زمینه سفید برای جمعیت ملی خود استفاده کرد که بعدها بسیاری از کشورهای اسلامی آن را به عنوان نشان جمعیت‌ملی خود بکار بردند. جایگاه جمعیت هلال‌احمر از نظر عرف بین‌المللی بسیار حائز اهمیت است. صلیب‌سرخ و هلال‌احمر بین‌المللی، بزرگترین شبکه بشردوستانه غیرسیاسی و امدادرسانی جهان محسوب می‌شوند.
امروزه در سطح بین‌المللی یکی از معیارهای سنجش میزان فعالیت‌های بشردوستانه و غیرسیاسی در هر کشور، وضعیت جمعیت ملی هلال‌احمر و صلیب‌سرخ و عدم وابستگی و غیرسیاسی بودن آنها است.
عنوان سازمان بین‌المللی که با هدف تخفیف آلام انسانی و حفظ و پیشرفت بهداشت عمومی، بر طبق موافقتنامه ژنو در سال ۱۸۶۴ میلادی و در نتیجه تلاش ژن هنری دونان سوئیسی تشکیل شد، صلیب‌سرخ است.
در سال ۱۸۶۲ ژن هنری خواستار تشکیل جمعیت‌های امدادی داوطلب برای تسکین آلام این‌گونه آسیب‌دیدگان از جنگ شد وی پیشنهاد داد که خدمت به زخمی‌های نظامی، فعالیتی بی‌طرف محسوب شود و انجمن ژنوی امور عام‌المنفعه با علاقه وافر از پیشنهاد وی استقبال کرد در نتیجه، کنفرانسی بین‌المللی با شرکت نمایندگان ۱۶ کشور در ژنو تشکیل شد و موافقتنامه ۱۸۶۴ برای بهبود وضع مجروحان و رنجوران نظامی میدان جنگ تدوین شد و به امضای نمایندگان ۱۲ دولت از کشورهای شرکت‌کننده رسید. در آن بی‌طرف شمردن متصدیان خدمات پزشکی نیروهای مسلح، رفتار انسانی با زخمی‌ها و بی‌طرفی غیر‌نظامیانی که داوطلبانه به کمک مجروحان جنگ می‌شتابند و نیز علامتی بین‌المللی به منظور مشخص شدن اعضا و وسایلی که در این راه به کار می‌روند، پیش‌بینی شده بود.
حقوق بشر و حمايت از هلال‌احمر جهاني
در سال ۱۹۶۳ میلادی، در ۸۸ کشور جهان جمعیت‌های ملی صلیب‌سرخ پدیدآمد و همچنین ۲ گروه بین‌المللی دیگر نیز مرکزشان در ژنو دایر بود. یکی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ که در سال ۱۸۶۳ تأسیس شد و مرکب از ۲۵ تن از بزرگان سوئیس بود که هنگام جنگ به عنوان میانجی‌های بی‌طرف خدمت می‌کردند و دیگری اتحادیه جمیعت‌های صلیب‌سرخ که در سال ۱۹۱۹ تأسیس شد و هدفش کمک‌های متقابل و همکاری و توسعه فعالیت‌های مربوطه در زمان صلح بود.
فعالیت صلیب‌سرخ بین‌المللی از پایان جنگ‌جهانی دوم توسعه فراوانی یافت. کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ (ICRC )، که مقر آن در ژنو قراردارد، سازمانی است بی‌طرف، بی‌غرض و مستقل که وظیفه منحصراً بشردوستانه آن عبارت است از: حفاظت از زندگی و کرامت قربانیان جنگ و نیز خشونت داخلی و یاری‌رسانی به آنها. فعالیت‌های کمیته بین‌المللی بر پایه مقررات حقوق بشردوستانه استوار است و در موارد سیاسی، دینی و عقیدتی بی‌طرف است.
دولت ایران در سال ۱۳۰۱ جمعیت ملی خود را تأسیس کرد، در کنفرانس ژنو در سال ۱۹۲۹ جمعيت ايران هم به رسمت شناخته شد. از آن پس نشان‌هاي صلیب‌سرخ و هلال‌احمر عنوان نشانه‌ای رسمی و بین‌المللی شناخته شد و نهایتاً در متن کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو مصوب ۱۹۴۹ به عنوان نشانه ۳ گانه بین‌المللی که تحت حمایت حقوق بین‌الملل بشردوستانه قرار دارد به تصویب رسید.
برخوردهاي مغرضانه با هلال‌احمر در مجامع بين‌المللي
بارها و بارها پيش آمده كه هلال‌احمر و يا حتي صليب‌سرخ براي كمك به فاجعه اي انساني داوطلب شده و مورد هجوم متجاوزان قرار گرفته و از سوي سازمان ملل هم برخوردي با خاطيان صورت نگرفته است. در زمان جنگ‌ها بسيار پيش آمده كه اين نهادهاي انسان‌دوستانه از صدور مجوز حضور در منطقه فاجعه‌بار براي كمك به مصدومان منع شده‌اند در كنار اين بوده است مواردي كه به نام فعاليت بشر دوستانه به آسيب‌ديدگان آسيب بيشتري زده و باز هم سازمان ملل سكوت كرده تا برخورد تبعيض‌آميز در اين موارد هم ديده شود!!
به نوعي كارشناسان عنوان مي‌كنند كه اين مسايل به ابزاري در دست استكبار جهاني مبدل شده است طوري كه گفته مي‌شود، غربی‌ها به بهانه حقوق بشر جلوی پیشرفت کشورها را مي‌گیرند.
تلاش جمعیت هلال‌احمر خصوصا براي كشورهاي حامي مظلومان مانند ايران نشان داده كه اين انجمن بشردوست برای خدمت‌رسانی به آحاد جامعه جمعیت هلال‌احمر کارنامه موفقی را در بخش‌هاي خدمت‌رسانی به ثبت رسانده است. حتي در آیات و احادیث فراوانی در دین مبین اسلام به موضوع حقوق بشر پرداخته شده است، پس به حقوق بشر غربی نیازي نبوه و در واقع حقوق بشرغربی به دلیل رفتار دوگانه دول آنان زیر سوال است.
برخورد دوگانه امروزي با حقوق بشر
امروز در یمن، آل‌سعود با حمایت غربی‌ها حدود ۶۲۸۱ نفر مجروح و ۳۵۵۳ نفر شهید کرده که بالغ بر ۵۰۳ نفر از آنها کودک زیر ۱۵ سال هستند اما عکس‌العملی از صلیب‌سرخ جهانی، سازمان ملل و دول غربی دیده نمی‌شود و حتي زماني كه هلال‌احمر مي‌خواهد وظيفه خود را به جا بياورد با او برخورد شده و سازمان بين‌المللي هم سكوت مي‌كند!!
اكنون مي‌بينيم كه آل‌سعود از رسیدن این کمک‌ها ممانعت کردند، اينجاست كه مي‌توان ادعا كرد هلال‌احمر و سازمان‌هاي مردم نهاد ديگر نيز از تيغ تيز سياست دور نبوده و نگاه بين‌المللي به آنها سياسي است و اين امر باعث شده در حوزه بين‌المللي نتوانند آنطور كه بايد حضور داشته باشند اما هلال‌احمر به عنوان يك سازمان كه مبتني بر فعاليت‌هاي بشر دوستانه است در حوزه استحفاظي جمهوري اسلامي عملكرد قابل قبولي داشته و در حوزه بين‌المللي هم تلاش‌هايي ستودني انجام داده است هر چند كه موانع بين‌المللي در اين مسير كم نيستند.
مائده شيرپور
