جمهوری اسلامی ایران از زمانی که فعالیت‌های هسته‌ای صلح آمیز خود را آغاز کرد، هیچگاه در پی ساخت و تولید سلاح هسته‌ای نبود، این ادعا زمانی ثابت شد که ایران برای اثبات صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای خود پای میز مذاکره نشست و محدودیت‌های زیادی را هم پذیرفت.
اکنون که ایران در حال اجرای تعهدات خود بر اساس برجام است، آمریکایی‌ها شرایطی را ایجاد کرده‌اند که باعث شده تا توافق هسته‌ای از سوی آنها از بین برود. در این میان تحلیلگران آمریکایی دیدگاهی را ارائه می‌دهند که ادعا دارد اگر ترامپ برجام را نادیده بگیرد و از آن خارج شود، ایران به سوی ساخت سلاح اتمی گام بر می‌دارد. سناریویی که نه تنها باعث ماندن آمریکا در برجام نخواهد شد بلکه باعث می‌شود که ترامپ برای خروج از برجام مصمم تر شود و فشارهای بیشتری را به ایران وارد کند.
در حالی وزیر خارجه کشورمان از احتمال خروج آمریکا از برجام سخن گفته که برخی محافل سیاسی آمریکا بر این باورند لغو برجام باعث اتمی شدن ایران می‌شود، البته ناظران سیاسی می‌گویند
اینگونه توصیه و نسخه‌پیچی‌ها اهداف دیگری پشت پرده دارد و آن هم این است لغو برجام با آن همه امتیازات ویژه‌ای که برای غرب و آمریکا داشته اگر به یکباره از سوی ترامپ لغو و وی از آن خارج شود تبعات جبران ناپذیری برای آنها در پی‌خواهد داشت.
ترامپ احتمالاً پایبندی ایران به برجام را اعلام نمی‌کند، این جمله‌ای بود که وزیرخارجه کشورمان در مصاحبه با دو روزنامه انگلیسی مطرح کرده است.
محمد جواد ظریف گفته رئیس‌جمهور آمریکا احتمالاً درگزارشی که قرار است تا چند هفته دیگر به کنگره این کشور ارائه کند پایبندی ایران به تعهداتش در برجام را اعلام نخواهد کرد.
وی در مصاحبه با دو روزنامه «فایننشال‌تایمز» و «گاردین» گفته در صورت فروپاشی برجام، ایران الزامی به پایبندی به محدودیت‌های مندرج در این توافق هسته‌ای نخواهد داشت.
توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵، موسوم به برجام، برای مواردی نظیر اندازه غنی‌سازی اورانیوم، تعداد سانتریفیوژها و تولید پلوتونیوم ایران محدودیت‌هایی قائل شده است.
به نوشته فایننشال‌تایمز، ظریف درباره برجام گفت: «یا بایستی به آن پایبند ماند و یا آن را به کنار انداخت. شتر سواری، دولا دولا نمی‌شود.»
دولت ترامپ به موجب قوانین این کشور بایستی تا ۱۶ اکتبر سال جاری گزارشی درباره پایبندی یا عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای تقدیم کنگره این کشور کند.
نشانه‌ها حکایت از آن دارند که ترامپ در این گزارش تأییدیه مربوط به پایبندی ایران به برجام را صادر نخواهد کرد. در صورت اتخاذ چنین تصمیمی، کنگره آمریکا برای تصمیم‌گیری درباره بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، ۶۰ روز زمان خواهد داشت.
حدس وزیرخارجه کشورمان مبنی بر خروج احتمالی ترامپ از برجام آن قدر هم بعید و دور از انتظار به نظر نمی‌رسید چرا که این رییس جمهور گستاخ و تازه به دوران رسیده آمریکا در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان‌ملل متحد، این توافق را «مایه شرمسازی» برای آمریکا خوانده بود.
طی دو سال گذشته نیز تاکنون آمریکا به هیچ کدام از تعهدات خود در برجام عمل نکرده است، حالا نیز تکلیف این توافقی که قرار بود با منعقد شدن آن و حذف تحریم‌ها بسیاری از مشکلات اقتصادی مردم ایران را برطرف کند حالا گویا بلای جان ملت هم شده است!
البته برخی ناظران سیاسی و کارشناسان مسائل بین‌الملل در توصیه‌های جداگانه معتقدند در صورت لغو برجام ایران به سمت اتمی شدن پیش خواهد رفت بطوری‌که این ادعا و البته نسخه‌پیچی را جفری لوئیس یک ازهمین کارشناسان برای روزنامه واشنگتن‌پست نوشته است!
وی نوشته ترغیب یک کشور به رها کردن سلاح‌های هسته‌ای زمانی که هنوز به توانایی ساخت آن نرسیده بسیار آسان‌تر است و حالا دوباره تاریخ تکرار شده است. ترامپ نیز مانند بوش، انتخابی پیش رو دارد.
ترامپ، رئیس جهور آمریکادر مجمع عمومی سازمان‌ملل متحد سخنرانی جنجالی ایراد کرد. او حضار حاضر در جلسه و بینندگان این برنامه در تلویزیون را با سخنرانی جنگ طلبانه خود، مشوش کرد.
این‌ها همه یادآور زمانی است که در سال ۲۰۰۲ ایالات متحده از توافق هسته‌ای با کره شمالی عقب‌نشینی کرد. اگر همین اقدام را در خصوص برجام نیز انجام دهد، احتمالا بار دیگر با کشوری روبه رو خواهیم بود که توانایی ساخت تسلیحات هسته‌ای دور برد و حمله به ایالات متحده را دارد.
برجام که در سال ۲۰۱۵ به امضا رسید، بسیار شبیه توافقنامه سال ۱۹۹۴ با کره شمالی است که در ژنو به امضا رسید. با این تفاوت که توافقنامه کره شمالی تنها دو سال پس از ایجاد بحران به نتیجه رسید ولی نگرانی‌ها در مورد ایران سال‌ها به طول انجامید و برنامه جامع اقدام مشترک در سال ۲۰۱۵، یعنی ۱۳ سال پس از کشف تاسیسات مخفی غنی سازی اورانیوم مورد توافق طرفین قرار گرفت.
بسیاری از مقامات دولت باید بدانند که لغو این قرارداد کاملا اشتباه است. افرادی مانند رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه، مک مستر، مشاور امنیت ملی و دیگران در مجامع عمومی از ترامپ در لغو برجام حمایت می‌کنند ولی براساس گزارش‌ها، در خلوت به ترامپ برای حفظ قرارداد فشار وارد می‌کنند. در دولت بوش نیز چنین کسانی بودند، اما موفق نشدند نظر بوش را عوض کنند و قرارداد لغو شد. اگر ترامپ قرارداد ایران را لغو کند، ایران نیز سرنوشت مشابهی با کره شمالی خواهد داشت.
توصیه نابخردانه این دیپلمات کهنه کار آمریکایی درحالی به ترامپ مطرح می‌شود که باید گفت ایران تحت هیچ‌شرایطی به سمت اتمی‌شدن پیش نخواهد رفت و فتوای شرعی مبنی بر حرام بودن ساخت سلاح هسته‌ای نیز از سوی مقام معظم رهبری نیز اعلام شده است.
حتی در نخستین کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح و عدم اشاعه ۲۸ فروردین ماه سال ۸۹با پیام حضرت آیت‌الله خامنه‌ای آغاز فتوای تحریم استفاده از سلاح‌های اتمی بود که به‌شدت، مورد استقبال مهمانان و مقامات باندپایه خارجی شرکت‌کننده در کنفرانس قرار گرفت.
به نظر می‌رسد اینگونه توصیه و نسخه‌پیچی‌ها اهداف دیگری پشت پرده دارد و آن هم این است لغو برجام با آن همه امتیازات ویژه‌ای که برای غرب و آمریکا داشته اگر به یکباره از سوی ترامپ لغو و وی از آن خارج شود تبعات جبران ناپذیری برای آنها در پی‌خواهد داشت.
گستردگی امتیازات و اعمال فشارهای بیشتر بر ایران در این برجام تا بدان جاست که حتی جان کری وزیرخارجه سابق آمریکا نیز در روزنامه واشنگتن به آن اشاره کرده است کری خاطرنشان کرده «تحریم‌های فلج‌کننده علیه ایران» سرعت حرکت ایران از یکصد سانتریفیوژ به هزاران دستگاه را متوقف نکرده بود. او نوشته است: «تنها مذاکره می‌توانست این برنامه را متوقف کرده و آن را به عقب برگرداند.»
مقام سابق آمریکایی در پاسخ به انتقاداتی مبنی بر اینکه چرا در برجام اشاره‌ای به اختلافات با ایران در موضوع‌های غیرهسته‌ای مطرح نشده نوشته است: «دنیا، تنها در یک موضوع متحد بود: توانمندی هسته‌ای ایران در صورتی که سایر موضوعات را اضافه می‌کردیم نمی‌توانستیم نظام تحریم‌ها را حفظ کنیم یا به مواضع واحد برسیم. اما باورمان این بود که حل سایر اختلافات با تهران، اگر در آن واحد درگیر مناقشه با یک حکومت هسته‌ای نبودیم، آسان‌تر می‌بود.»
وزیر خارجه سابق آمریکا در پاسخ به اظهارات مقام‌های دولت ترامپ مبنی بر اینکه برجام امتیازات را پیشاپیش به ایران اعطا کرده نوشته است: «چه دستاوردی داشتیم؟ بر خلاف برخی گزارش‌ها، این ایران بود که مجبور بود پیشاپیش، [امتیازاتش را] پرداخت کند. قبل از برخورداری ایران از اولین دلار تخفیف تحریم‌ها، آژانس تأیید کرد که این کشور ۹۷ درصد از ذخایر اورانیوم خود را نابود، قلب رآکتور عراق را تخریب و غنی‌سازی اورانیوم در سایت فردو را متوقف کرده است و بیش از ۱۳۰۰۰ سانتریفیوژ را برچیده، و برنامه‌اش را در معرض نظارت شدید قرار داده است.»
وی می‌افزاید: «ما آسوده‌خاطر بودیم زیرا سقف مربوط به ذخائر اورانیوم کم‌غنای ایران تا سال ۲۰۳۰ دوام می‌آورند.»
کری می‌نویسد: «ما همچنین آسوده خاطر بودیم زیرا نظارت بی‌سابقه و تدابیر راستی‌آزمایی که ما به آنها دست پیدا کردیم هرگز منقضی نمی‌شوند. اگر ایران آنقدر حماقت به خرج بدهد که به دنبال دستیابی به بمب باشد، دنیا به خاطر بازرسی‌های دائمی آژانس از آن خبردار خواهد شد.»
وزیر خارجه سابق آمریکا هشدار داده لغو توافق هسته‌ای با ایران، اوضاع را به ما قبل برگردانده و باعث منزوی شدن آمریکا، نه ایران، خواهد شد.
او نوشته است: «غیرمنطقی است که با تمرکز وسواسی روی گسترش احتمالی برنامه هسته‌ای ایران در یک دهه بعد از توافقی که امروز کارگر است خارج شویم، آن هم وقتی که اگر ما توافق را باطل کنیم، چنین توسعه‌ای می‌تواند همین فردا به وقوع بپیوندد. به نقطه‌ای که قبلاً قرار داشتیم، با شرایطی به مراتب بدتر که در آن آمریکا منزوی است، نه ایران، عقب‌گرد می‌کنیم.»
البته وزیرخارجه کشورمان در این مصاحبه حرف‌های دیگری زده است چنانچه وی گفته «توافق به ایران اجازه داده است که به تحقیق و توسعه ادامه دهد. لذا ما زیربناهای تکنولوژیکی خود را ارتقاء بخشیده‌ایم. اگر تصمیم بگیریم که از توافق خارج شویم، با فن‌آوری بهتری [نسبت به گذشته] از آن خارج خواهیم شد.»
ظریف که تاکید داشت ایران تنها برای مقاصد صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای استفاده خواهد کرد، همچنین گفت که گزینه‌های ایران [در صورت خروج آمریکا از برجام] بستگی به این خواهد داشت که بقیه جامعه بین‌المللی چگونه با آمریکا برخورد کنند.
ظریف تصریح کرد: «اگر اروپا، ژاپن، روسیه و چین تصمیم بگیرند که در کنار آمریکا قرار گیرند، آن‌گاه فکر می‌کنم توافق به پایان خواهد رسید.»
وزیر امور خارجه ایران همچنین در خصوص رفتارهای رئیس‌جمهور آمریکا خاطرنشان کرد: «فکر می‌کنم او سیاست غیرقابل پیش‌بینی بودن را در پیش گرفته است و اکنون در حال تبدیل شدن به فردی غیر قابل اعتماد است.»
وی افزود: «ترامپ ترامپ متن، روح و همه جوانب توافق هسته‌ای را نقض کرده است.»
