قطع روابط چهار کشور منطقه با قطر و شکاف عمیق میان آنها از منظر ناظران سیاسی با وجود اثبات حقانیت سیاست‌های جمهوری اسلامی برای مقابله با تروریسم، اما تداوم این اختلافات که مسبب آن آمریکا و غرب است، موجب فرصت طلبی آنها برای بهره برداری بیشتر از این آتش افروزی و فتنه انگیزی خواهد شد.
همانگونه که سیر تحولات نشان می داد، از تنش جدی روابط قطر با عربستان رونمایی شد، چنانچه دیروز بطور رسمی چهار کشور عربستان، مصر امارات و بحرین به بهانه حمایت قطر از تروریسم روابط خود را با دوحه قطع کردند!
نکته قابل تأمل اینکه روی آوردن قطر به سمت ایران در این شرایط کنونی و بی توجهی این کشور به بیانیه نشست ضد ایرانی ریاض آتش خشم سعودی‌ها را بیش از گذشته فراهم کرده است.
در این میان وزیر خارجه آمریکا با حفظ ظاهر از عربستان و قطر خواسته درگیری را کنار واختلافات را بر سر میز مذاکره حل و فصل نمایند؛ او گفته مهم این است که کشورهای شورای همکاری متحد یکدیگر باقی بمانند. بدون اغراق شاید آمریکا از این اختلاف خود خواهان بیشترین بهره برداری از شرایط کنونی منطقه باشد، پس این اختلاف آن قدر هم برای آمریکایی‌ها ناخوشایند به نظر نمی‌رسد.
در پی تشدید تنش بین قطر با عربستان و چند کشور عربی، وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در یک گفت‌وگوی تلفنی در خصوص آخرین تحولات منطقه رایزنی و تبادل نظر کردند.
ظریف همچنین با وزیر امور خارجه اندونزی در خصوص تحولات منطقه به صورت تلفنی گفت‌وگو و تبادل نظر کرد.
بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان با اشاره به تنش های بوجود آمده میان برخی همسایگان جنوبی در خلیج فارس گفت: جمهوری اسلامی ایران با ابراز نگرانی از تحولات اخیر در روابط برخی کشورهای همسایه جنوبی خود در خلیج فارس و اظهار امیدواری نسبت به حل و فصل آن، بر نکات زیر بعنوان مواضع ثابت و اصولی خود تأکید می کند:افزایش تنش در روابط میان دولتهای همجوار در شرایطی که منطقه و جهان همچنان از تبعات گسترده بحران تروریسم و افراط گرایی و تداوم اشغال فلسطین توسط رژیم صهیونیستی رنج می برد، به سود هیچ یک از دولت ها و ملت های منطقه نبوده و مصالح همگان را تهدید می کند. جمهوری اسلامی ایران از همه همسایگان درگیر در اختلافات جاری در جنوب خلیج فارس می خواهد با عبرت آموزی از تجارب تلخ منطقه، دوری از احساسات و رجوع به عقلانیت و تدبیر، ضمن حداکثر خویشتنداری، در جهت کاهش تنش و بازگشت به آرامش حرکت نمایند.
موضع‌گیری قطر و اظهارات اخیر امیر این کشور پس از پایان اجلاس ریاض و همچنین آشکارتر شدن اختلافات عربستان و قطر در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران، مقاومت و حزب‌الله از نگاه ناظران سیاسی یکی از دلایل مهم خشم سران سعودی از قطر است.
حتی پیش از این، حمد بن خلیفه آل ثانی پدر امیر کنونی قطر گفته بود که نظام سعودی از نظر قطر یک نظام فاسد است و این نظام باعث خوار و ذلیل شدن مکه و مدینه شده است. وی سوگند می‌خورد که این مواضع را به دلیل تحقیرهای عربستان ابراز نمی‌کند، بلکه اگر تاریخ عرب مشاهده شود، مشخص می‌شود که ریاض همیشه از پشت به قطر خنجر زده است.
ناظران سیاسی ضمن تأکید بر شکاف عمیق میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بر این باورند که روز به روز حقانیت سیاست‌های جمهوری اسلامی در راستای حفظ ثبات و امنیت منطقه و تأمین منافع ملی همه مردم منطقه بر مردم اندیشمند دنیا آشکار می گردد؛ به این مفهوم که آن زمانی که جمهوری اسلامی اعلام می نمود نباید از طایفه گری و تروریسم در هر شکل و اندازه حمایت شود و حمایت از تروریسم نمی تواند باعث وحدت و انسجام کشورها گردد، شاید کمتر کسی باور می‌نمود روزی همپیمانان عرب در حمایت از تروریسم برای سرنگونی نظام سیاسی در سوریه روزی به این شکل با هم اختلاف پیدا کنند!
حقانیت جمهوری اسلامی در مبارزه با تروریسم آشکار شد
دکتر سیدرضا صدرالحسینی درگفت وگو با سیاست روز به قطع روابط دیپلماتیک چهار کشور منطقه با قطر اشاره کرد و گفت: با توجه به اقدامات اخیر عربستان و تحمیل اراده خویش به کشورهای حوزه خلیج فارس و اعضای شورای همکاری خلیج فارس و نیز مقاومت تعدادی از این کشورها ازجمله قطر اقدامات اخیر قابل پیش بینی بود.
وی افزود: به دلیل اینکه قطر پس از شکست‌های متمادی در حمایت از گروه‌های تروریستی بالاخص داعش به این نتیجه رسیده بود که باید تا حد ممکن سیاست مستقلی را پیشه خود نماید و در این راستا نمی تواند جمهوری اسلامی مقتدر در منطقه را با داشتن ساحلی گسترده و جمعیت چند ده میلیونی، وسعت سرزمینی، نیروهای مسلح و مقتدر و ......را نادیده بگیرد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بنابراین قطر با رویکردی منطقی و واقعه گرایانه به میزانی که از سیاست‌های تحمیلی عربستان دور گشت، به سیاست‌های مستقل و اقتدار آفرین جمهوری اسلامی نزدیک شد؛حتی در سفر اخیر ترامپ به منطقه، عربستان و آمریکا نتوانستند با سراب تشکیل ناتوی عربی قطر را فریب و او را از تغییر رویکرد بر حذر دارند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در ادامه اظهارداشت: پس از خروج ترامپ از منطقه و برخوردهای آمرانه عربستان با کشورهای منطقه بعضی از آنان مانند عمان و کویت و به ویژه قطر مواضعی غیر همسو با مواضع عربستان اتخاذ کرده و بعضاً نیز این مواضع را بطور رسمی و غیر رسمی در مصاحبه‌ها و رسانه‌های خویش اعلام نمودند.
آنطور که صدرالحسینی تأکید کرد، بر این اساس تصمیم عربستان، مصر، امارات و بحرین به قطع ارتباط دیپلماتیک خویش با کشور قطر نشان از شکاف عمیق بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و یا بهتر بگوییم کل کشورهای عربی با مواضع یکسویه عربستان است.
این استاد دانشگاه گفت: با این اوصاف پیش بینی می شود به دلیل اینکه اوضاع و شرایط تصمیم سازی و تصمیم گیری در عربستان به نقطه‌ای رسیده است که به نظر می‌رسد مسیر پیموده شده در جاده خطا و اشتباه یمن ممکن است در خصوص قطر نیز ایجاد گردد.
وی افزود: به این مفهوم به احتمال قریب به یقین عربستان به منظور سلب آرامش و آشوب سازی داخلی قطر، دست به جنگ اقتصادی پیرامون بیش از هفتاد میلیاردلار سرمایه گذاری‌های این کشور در اروپا و حتی اقدام به ترور مقامات قطری، ناآرام سازی داخلی از سوی جریانات و سرکردگان وهابی و حتی برنامه ریزی برای انجام انفجار و اقدامات تروریستی در داخل کشور قطر در دستور کارش قرار گیرد.
به باور این کارشناس مسائل بین الملل، بر این اساس در راستای پیش بینی احتمالات آینده به نظر می‌رسد به دلیل تحریم آبی - دریایی قطر از سوی کشورهای پیرامونی و باز بودن مرز دریایی با جمهوری اسلامی ایران، گرایش قطر هم از لحاظ اقتصادی و هم از جهت سیاسی به جمهوری اسلامی ایران افزایش یابد.
وی با اشاره به اینکه تحرک و پویایی دستگاه وزارت خارجه و شخص وزیر می‌تواند منافع ملی دو کشور را تأمین نماید، اظهارداشت: از این رو اختلافات دو کشور که پس از حمایت قطر از داعش در سوریه آغاز شده، کاهش و شکاف بین اعضای شورای همکاری خلیج فارس که در آغازین سال‌های دفاع مقدس به منظور مقابله با جمهوری اسلامی ایران و حمایت از صدام تشکیل شده بود،افزایش دهد و در نهایت یک برنامه عاقلانه،منسجم و جهادی در دستگاه دیپلماسی کشور می‌تواند تغییرات قابل ملاحظه‌ای در ژئوپولتیک منطقه ایجاد کند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: تحولات منطقه به ضرر مرکز تولید و تکثیر و حمایت تروریسم پیش می رود و حقانیت سیاست‌های جمهوری اسلامی در راستای حفظ ثبات و امنیت منطقه و تأمین منافع ملی همه مردم منطقه بر ناظران بی غرض و مردم اندیشمند دنیا روز به روز بیشتر آشکار می‌گردد؛ به این مفهوم آن زمانی که جمهوری اسلامی اعلام می نمود نباید از طایفه گری و تروریسم در هر شکل و اندازه حمایت شود و حمایت از تروریسم نمی تواند باعث وحدت و انسجام کشورها گردد، شاید کمتر کسی باور می‌کرد روزی همپیمانان عربستان در حمایت از تروریسم برای سرنگونی نظام سیاسی در سوریه روزی به این شکل با هم اختلاف پیدا نمایند که در یک حرکت غیر منتظره قطع ارتباط دیپلماتیک نموده و تا آستانه نزاع پیش رود.
آمریکا و غرب بیشترین بهره برداری را از این اختلافات خواهند داشت
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل سیاست خارجی نیز در گفت‌وگو با سیاست روز به تنش بوجود آمده میان روابط میان قطر و چهار کشور منطقه اشاره کرد و گفت: اصل این اختلاف به حسب ظاهر در کوتاه مدت به نفع جمهوری اسلامی تمام می شود؛ این چهار کشوری که با قطر قطع روابط کردند از مخالفان جدی سیاست‌های صلح طلبانه تهران در منطقه هستند.
وی افزود: با توجه به احتمال محاصره دریایی، زمینی و هوایی از این رو فرصت بیشتری برای دو کشور بوجود می‌‌آورد تا بر توسعه مناسبات و مقابله با سیاست‌های غرض ورزی و آتش افروزانه سعودی‌ها تأکید داشته باشند.
کارشسناس مسائل سیاسی تصریح کرد: البته یادمان نرود که اساس ایجاد اختلاف میان کشورهای منطقه کار انگلیس، آمریکا و دشمنان فرامنطقه است، تا بتوانند ضمن فروش تسلیحات بیشتر بهره برداری‌های لازم در جهت منافع خویش را نیز وسعت بخشند.
وی با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی نیز منتقد ادامه بی ثباتی در منطقه است، اظهارداشت: تهران برای رفع این اختلافات و ایجاد همبستگی بیشتر میان کشورهای منطقه تلاش خواهد کرد، چرا که در بلند مدت دود این اختلافات و تنش‌ها به چشم همه کشورهای منطقه خواهد رفت و آمریکا و متحدان غربی‌اش بیشترین بهره برداری را از این وضعیت خواهند برد.
هدی دهقان بذرافشان
