نخست‌وزیر عراق درحالی در نخستین سفر خارجی پس از حدود ۷۰ روز از آغاز به کار دولت جدید در راس یک هیات عالی‌رتبه با هدف گسترش مناسبات دیرینه و ترسیم پیوندهای جدید اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میان دو کشور همسایه به تهران سفر و با مقامات کشورمان دیدار کرد که لغو سفر وی به عربستان همه گمانه‌زنی ها درباره میانجی‌گری میان تهران و ریاض را رد می کند.
مصطفی الکاظمی از ابتدای شروع به کار دولت جدید عراق علاقه‌مندی خود را به توسعه بیش از پیش مناسبات با جمهوری اسلامی ایران ابراز داشته و برای همین نخستین مقصد سفر خود را تهران انتخاب کرد.
وزیران امور خارجه، نفت، برق، دفاع، بهداشت، برنامه‌ریزی، دارایی و مشاور امنیت ملی عراق به علاوه چند مشاور در امور اقتصادی و سیاسی، نخست‌وزیر عراق را در سفر به تهران همراهی می‌کنند.
حنان الفتلاوی رئیس جنبش اراده عراق با اشاره به روابط راهبردی تهران - بغداد در این‌باره گفت که دیدار الکاظمی با مقام معظم رهبری، نشان‌دهنده اهتمام جمهوری اسلامی ایران به ملت و دولت کشور دوست و برادر عراق است.
الکاظمی در طول شروع به کار دولت خود، نشان داده که به گسترش مناسبات با جمهوری اسلامی ایران علاقه‌مند است و بر همین اساس دستور بازگشایی مجدد بیشتر گذرگاه های مرزی با ایران را با وجود همه‌گیری کرونا در این کشور داده است. دو کشور در جریان سفر دکتر روحانی در اسفند ماه ۹۷ پیرامون سقف تبادلات تجاری ۲۰ میلیارد دلاری به توافق رسیدند و انتظار می‌رود که بحث توسعه مناسبات تجاری و اقتصادی یکی از پرونده‌های مهم در سفر الکاظمی به تهران باشد.
کارشناسان عراقی معتقدند که سفر الکاظمی با توجه به هیات عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی همراه او، می‌تواند اقدامی رو به جلو در توسعه بیش از پیش مناسبات بین دو کشور باشد.
به باور کارشناسان، انتخاب تهران به عنوان نخستین مقصد سفر الکاظمی و استقبال مقام‌های جمهوری اسلامی ایران از نخست‌وزیر عراق، بیانگر هدف‌گذاری مقام‌های دو کشور برای ترسیم روابط جدید راهبردی در حوزه‌های گوناگون به عنوان مدلی از مناسبات منطقه‌ای است که در برگیرنده منافع و مصالح دو ملت مسلمان و همسایه خواهد بود.
پیش از سفر نخست وزیر عراق به ایران، «محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه کشورمان، به عراق سفر کرد؛ وی در جریان این سفر با مقام‌های سیاسی و حزبی این کشور دیدارهایی را برگزار کرد. ظریف در سفر خود به عراق و در دیدار با مقام‌های این کشور و از جمله نخست وزیر و رییس مجلس عراق درباره تحولات منطقه و توسعه همکاری‌های دو جانبه میان تهران و بغداد رایزنی کرد. سفر نخست وزیر عراق به ایران در شرایط کنونی و همزمان با تحرکات آمریکا و تلاش احزاب سیاسی عراق برای اخراج نیروهای آمریکایی از این کشور می‌تواند حائز اهمیت باشد. این سفر در حالی صورت می گیرد که پیش از این دولت عراق مذاکراتی را با واشنگتن نیز آغاز کرده که محوریت این مذاکرات خروج نیروهای آمریکایی از این کشور است. تحولات عراق از اواسط سال گذشته میلادی سرعت و شکل متفاوتی پیدا کرد؛ این روند در نهایت با رای اعتماد پارلمان عراق به کابینه «مصطفی الکاظمی» در مسیر ثبات قرار گرفت.
اما این روند رو به بهبود برای آمریکا و متحدان منطقه ای اش بنا به دلایل متعدد قابل هضم نبود؛ بنابراین اقدام های متعددی برای خارج کردن عراق از مسیر مطلوب مردم این کشور که شامل خروج نظامیان آمریکایی، تثبیت شرایط امنیتی و بهبود اوضاع اقتصادی بود، آغاز شد.
آمریکا که استراتژی هایش در خلیج فارس و به ویژه عراق ناکام مانده، اکنون به شکلی آشکار در حال دست زدن به هر دستاویزی است تا بتواند حضورش را در عراق ضروری جلوه دهد. البته توجه به این نکته هم لازم است که نگاهی دقیق‌تر به روند عملکرد آمریکا در عراق از سال ۲۰۰۳ و سرنگونی رژیم «صدام»، فقدان استراتژی عملی آمریکا را اثبات می‌کند. واشنگتن در ماه های اخیر دست به رشته اقدام هایی زده که بتواند باز تعریفی از ضرورت حضورش در این کشور ارائه کند. همزمان با افزایش تحرکات آمریکا در عراق، ریاض نیز اقدام هایی را در دستور کار خود قرار داده که به نظر می‌رسد در هماهنگی با اقدام های واشنگتن صورت می‌گیرد.عمده اقدام های ریاض در این زمینه در بستر جنگ تبلیغاتی و فعالیت رسانه ای انجام میشود.
عربستان از طریق رسانه های خود تلاش دارد تا فضای داخلی عراق را ملتهب کرده و به اعتراض ها و بحران های داخلی این کشور دامن بزند که نمونه بارز آن توهین اخیر روزنامه سعودی «شرق الاوسط»، به «آیت الله سیستانی» بود.
بازتاب سفر الکاظمی به تهران در رسانه‌های عربی
اولین سفر خارجی نخست وزیر عراق که به مقصد تهران انجام شد، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های عربی به دنبال داشت. وی در راس هیاتی بلندپایه متشکل از شخصیت‌های سیاسی و اقتصادی وارد ایران شد قرار است با مقامات ارشد کشورمان از جمله مقام معظم رهبری دیدار کند.
روسیا الیوم در رابطه با سفر الکاظمی به تهران نوشت: نخست‌وزیر عراق در راس هیاتی بلندپایه در سفری رسمی بغداد را به مقصد تهران ترک کرد. وی قرار است با مقامات جمهوری اسلامی ایران دیدار و در رابطه با روابط دوجانبه و راه‌های گسترش آن ها و همچنین مسائل مشترک میان دو کشور در سطح منطقه و جهان بحث و رایزنی کند.
المیادین نوشت: الکاظمی در اولین سفر خارجی خود به منظور رایزنی در رابطه با آخرین تحولات منطقه وارد تهران شد. این شبکه همچنین نوشت: نخست وزیر عراق قرار است در این سفر دو روزه با مقامات جمهوری اسلامی ایران دیدار و در رابطه با تحولات سیاسی و امنیتی منطقه به ویژه مبارزه با تروریسم و دیگر پرونده‌های امنیتی گفت‌وگو کند.
این شبکه لبنانی در ادامه به جزئیات سفر مصطفی الکاظمی به ایران پرداخت. روزنامه فرامنطقه‌ای ایلاف با روتیتر اولین دیدار رهبر ایران با مسئول خارجی پس از کرونا، نوشت: الکاظمی به منظور ایجاد تعادل در روابط منطقه‌ای خود به تهران سفر کرد.
این روزنامه که در لندن چاپ می شود نوشت: نخست وزیر عراق دیروز در اولین سفر خارجی خود پس از تصدی این منصب به ایران سفر کرد تا در روابط منطقه ای کشور خود تعادل ایجاد کند و در رابطه با همکاری های امنیتی، اقتصادی و تجاری بحث و رایزنی کند. شبکه العربیه در این باره نوشت: الکاظمی در تهران و تاکید بر مقابله با احیای فرقه‌گرایی. نخست وزیر عراق امروز سه شنبه در راس هیاتی بلندپایه به ایران سفر کرد و قرار است با مسئولان عالی رتبه این کشور دیدار و گفت‌وگو کند. این شبکه سعودی همچنین با اشاره به سفر دور روز پیش ظریف به بغداد نوشت: قرار بود اولین سفر خارجی الکاظمی به عربستان باشد اما وزارت خارجه عربستان دیروز دوشنبه اعلام کرد که سفر نخست وزیر عراق به ریاض تا زمان ترخیص ملک سلمان از بیمارستان به تعویق افتاد. فرانس ۲۴ عربی نیز نوشت: نخست وزیر عراق امروز در سفری رسمی و در اولین سفر خارجی خود پس از تصدی این منصب وارد تهران شد و قرار است با مقامات ارشد ایران دیدار و رایزنی کند. الکاظمی قرار بود در اولین سفر خود به عربستان برود اما پس از اینکه ملک سلمان راهی بیمارستان شد این سفر به تاخیر افتاد.
خبرگزاری ملی عراق(نینا) در این باره نوشت: مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق در سفری رسمی و در راس هیاتی بلندپایه به تهران سفر کرد. وی قرار است با مقامات جمهوری اسلامی ایران دیدار و در رابطه با روابط میان دو کشور و راه های تقویت آنها بحث و گفت وگو کند.
این خبرگزاری همچنین به دیدار نخست وزیر عراق با مقام معظم رهبری و محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی کشورمان اشاره کرد.
لغو سفر الکاظمی به عربستان گمانه‌زنی درباره میانجی‌گری را رد می‌کند
سفیر پیشین ایران در عراق سفر ظریف به بغداد و سفر الکاظمی به ایران، عربستان و آمریکا را بررسی و فضای پیش روی منطقه را تحلیل کرد.
حسن دانایی فر در گفت‌وگو با ایلنا، درباره اهمیت سفر وزیر خارجه ایران و دیدار او با مقام‌های رسمی و غیررسمی کشور عراق، گفت: اکثر و بلکه همه سفرهایی که مسئولان جمهوری اسلامی ایران به عراق انجام می‌‌دهند این ویژگی را دارد که با تمام مسئولان عراقی دیدار می‌کنند؛ به ویژه آقای ظریف که به عنوان وزیر خارجه و یکی از دیپلمات‌های سطح منطقه و بین الملل شناخته شده هستند و از جایگاه خاصی نیز در در میان مسئولان عراقی برخوردار هستند. این دیدارها سنتی است که همیشه اتقاق می‌افتد و در سفر آقای ظریف نیز تکرار شد که البته ویژگی شخصی آقای ظریف نیز آن را قوی‌تر کرد.
وی افزود: طبیعتا روابط عراق با ایران به گونه‌ای است که در همه سطوح سیاسی، امنیتی اقتصادی و فرهنگی و بخش‌های دیگر وجود دارد که آن را به یک رابطه ممتاز و ویژه کرده است، و نیز همکاری و هماهنگی بیشتر بین ایران و عراق می‌تواند دستاوردهای خوبی را برای امنیت و توسعه منطقه در بر داشته باشد؛ همیشه سخن مسئولان جمهوری اسلامی ایران و همچنین مسئولان عراقی این بوده که توسعه روابط دوکشور ضرری به کسی نمی‌رساند و بنا نیست از روابط آنها کسی آسیبی ببیند. پیام سفر ظریف هم تاکید بر همین موضوع است. این کارشناس مسائل خاورمیانه با شایعه خواندن میانجی‌گری الکاظمی بین ایران و عربستان اظهار داشت: مقدار زیادی از این موضوع حدس و گمانه‌زنی است، هرچند الکاظمی به عنوان یکی از رهبران دیوان‌سالار واقع‌گرا در عراق با توجه به مشکلاتی که این کشور، از جمله کاهش قیمت نفت، کرونا که یک مشکلات جهانی نیز هست، خروج اشغالگران که مصوبه پارلمان و مطالبه‌گری عمومی در عراق است، ادامه برخی از ناامنی‌هایی که توسط داعش وجود دارد و همچنین ادامه تظاهرات‌هایی در برخی شهرهای استان‌های عراق، وجود دارد، معتقد است هر چه روابط منطقه‌ای آرام‌تر و بهتر باشد، تاثیر مثبتی در فرآیندهای داخلی عراق خواهد داشت.
وی با اشاره به لغو سفر الکاظمی به عربستان به دلیل بیماری و انتقال «ملک سلمان» به بیمارستان، تاکید کرد: بنابراین موکول شدن سفر نخست وزیر عراق به عربستان در زمان دیگری، گمانه‌زنی‌هایی موجود درباره میانجی‌گری او را کمرنگ می‌کند و این در حالی است که ایشان سفرشان به ایران را انجام خواهند داد. سفیر پیشین ایران در عراق درباره مدیریت دیدارهای ظریف با گروه‌های دارای نفوذ عراق، مانند دیدار با «حکیم» و دیدار نکردن با «صدر» خاطرنشان کرد: به طور سنتی در این سفرها دیدارهایی با روسای احزاب صورت می‌گیرد. عراق یک کشور پارلمانی است و احزاب جایگاه تعیین کننده‌ای در آن دارند و همچنین روسای فراکسیون‌ها و ائتلاف‌ها جایگاه ویژه و ممتازی در عراق دارند. برخی از آنها در خصلت دولت و دولتمردان رسمی و برخی دیگر در جایگاه کوتله (ائتلاف)ها هستند، اما طبیعتاً در یک سفر یک روزه همه دیدارها مقدور نیست. وی یادآور شد: در گذشته نیز به این صورت بود که به طور مثال نشستی در منزل آقای حکیم صورت می‌گرفت و همه احزاب و گروه‌های شیعه و سنی در آنجا جمع می‌شدند و این جلسه را برگزار می‌کردند بنابراین به نظر می‌رسد این که ظریف با همه گروه‌های عراقی دیدار نکرده یک موضوع اجرایی باشد. آقای صدر معمولاً در خارج از عراق و یا نجف اشرف هستند. در طول چند سال گذشته فکر نمی‌کنم خبری بوده از دیدار آقای صدر با مسئولین ایران در عراق، معمولاً با آنهایی که در بغداد حضور دارند مثل آقای «العامری» و آقای حکیم دیدارها صورت می‌گیرد و این موضوع صرفاً بحث اجرایی و فنی بوده و موضوع سیاسی نیست.
دیپلمات پیشین ایران در عراق تصریح کرد: جمهوری اسلامی اصرار دارد با همه گروه‌های عراقی، عرب، کرد، شیعه و سنی ارتباط داشته باشد و حتی در ادامه سفر آقای ظریف ایشان به کردستان سفر کردند. وی درباره سفر نخست وزیر عراق به ایران، عربستان و آمریکا، اظهار داشت: الکاظمی جزو مکتب تکنوکرات و یا دیوان‌سالارهای واقع‌گرایی است که چون معتقد است شرایط داخلی و پیرامونی عراق ناخودآگاه بر مشکلات این کشور تاثیر دارد، تصور می‌کند با ایجاد نوعی تعادل و توازن در روابط خارجی می‌تواند اثرگذاری‌های نامطلوب را از محیط پیرامونی عراق دور کند. به طبع او به این «نگاه فکری» و یا به قول اعراب «مدرسه فکری» اعتقاد دارد. طبیعتا اگر کاهش تنش بین ایران و عربستان انجام گیرد، نه فقط برای عراق بلکه برای منطقه مطلوب است، البته ایران نیز این اعتقاد را دارد که تنش‌زدایی و کاهش تنش و ایجاد روابط بین کشورهای منطقه به ویژه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی می‌تواند به آرامش و امنیت منطقه کمک بسیار زیادی کند به همین دلیل آقای ظریف در چند ماه قبل بحث و گفت‌وگو و پیمان عدم تجاوز و آقای رئیس‌جمهور صلح هرمز را مطرح کردند و این پیام را به منطقه مخابره و ارسال کرد که ما آماده تفاهم، همکاری و هم‌نشینی مسالمت‌آمیز با یکدیگر هستیم. این تحلیل‌گر مسائل جهان عرب ادامه داد: آقای الکاظمی اعتقاد دارد که این تنش‌ها باید کم شود، ایران نیز این اعتقاد را دارد و از آن استقبال می‌کند و به نظر می‌رسد منتظر واکنش طرف مقابل خواهد بود. در این میان اما بحثی وجود دارد که آیا سعودی‌ها بدون عبور از آمریکا یا به تعبیری با عبور از آمریکا با ایران رفع تنش کرده و مذاکره واقعی می‌کنند، که البته موافقان و مخالفانی نیز دارد اما من اعتقاد دارم در این شرایط نفس مذاکره و گفت‌وگوها مفید خواهد بود.
