نشست وزرای خارجه روسیه، ایران و ترکیه در مسکو با بیانیهای پایانی به عنوان ضامنان رعایت رژیم آتشبس در سوریه، در حالی به کار خود پایان داد که غربیها در تلاش برای زیر سوال بردن اهمیت «مذاکرات آستانه» و درصدد جایگزینی برای آن هستند.
محمدجواد ظریف، سرگئی لاوروف و مولود چاووش اوغلو دیروز در نشستی سه جانبه در مسکو روند توسعه اوضاع در سوریه و اقدامات مشترک جدید در جهت حرکت به سمت ادامه تماسهای بین سوریها براساس قطعنامه شماره ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل و نیز تصمیمات اتخاذ شده در کنگره گفتوگوهای ملی سوریه در بندر سوچی را مورد بررسی و تبادل نظر قراردادند.
حالا این رایزنیها برای غرب نیز حائزاهمیت شده است و تلاش برای شکل دهی مذاکراتی به موازات «مذاکرات آستانه» گویای تشدید رقابت نقش آفرینان جهانی در زمینه حل و فصل مناقشه سوریه است.
این نشست سه جانبه در حالی برگزار شد که نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه گفته است: ابتکارعملهای روسیه در زمینه سوریه دیگر تمام شده است. مذاکرات آستانه البته ابتکارعمل خوبی بود، اما فقط سه کشور در آن مشارکت دارند و نه تمامی کسانی که در مناقشه سوریه نقش دارند. مذاکرات سوچی نیز ابتکارعمل عالی بود، اگر به تشکیل کمیسیون تعیین قانون اساسی سوریه منجر شود ما میتوانستیم در مذاکرات ژنو روی آن کار کنیم.
استفان دی میستورا اعلام کرده زمان آن رسیده تا ابتکارعمل جدیدی ارائه شود و دیپلماتهای سطح بالای بیشتری، نه فقط سه کشور ضامن صلح در سوریه، در زمینه حلو فصل مناقشه در سوریه فعالیت داشته باشند.
رئیس جمهوری فرانسه نیز عقیده مشابهی داشته و اخیرا در زمان سفر خود به آمریکا اعلام کرد روند مذاکرات سه جانبه که از ژانویه سال ۲۰۱۷ تاکنون در آستانه ادامه دارد، مورد رضایت وی نیست و باید عرصه جدید و شکل تازهای از مذاکرات برای حل و فصل مناقشه سوریه با مشرکت کشورهای بیشتری ایجاد شود.
در حالی جمهوری اسلامی ایران مهمترین عامل در حلو فصل اوضاع سوریه را احترام به استقلال و تمامیت ارضی و حفظ وحدت این کشور مد نظر قرار داده و براین تاکید دارد که ملت سوریه باید آینده کشورشان را تعیین کنند اما، ائتلاف غربی-عربی وعبری نه تنها به هیچ کدام یک از موازین تعریف شده ازسوی ایران اعتقادی ندارند بلکه با بهم خوردن معادلاتشان در منطقه بویژه در سوریه و سقوط منافععشان دست به کار شدند تا نگذارند روند صلح درسوریه درمسیر واقعیاش حرکت کند.
بطورکلی این ائتلاف به موفقیت مذاکرات آستانه اعتقادی ندارند و وخامت مجدد اوضاع در منطقه غوطه شرقی و منطقه حمص و حتی استان ادلب که ارتش سوریه عملیات علیه گروههای مسلح مخالف را انجام داده، موجب شد تا کارآیی مکانزیم ایجاد مناطق کاهش تنش، زیر سئوال برود.
از سویی دیگر مذاکرات دیروز سه وزیرخارجه در حالی نخستین دیدار آنها بعد از حملات موشکی ۱۴ آوریل (۲۵ فروردین) سه کشور آمریکا، انگلیس و فرانسه به خاک سوریه است که ناظران سیاسی بر این باورند، یکی از اهداف تجاوز نظامی غربیها به سوریه، ایجاد اختلاف بین سه کشور ضامن صلح در سوریه بود. مصداق حرفمان واکنش مقامات مسکو و تهران به این حمله و محکوم کردن آن بود اما، آنکارا از این اقدام حمایت کرده و نتایج آن را مثبت ارزیابی کرد!
ناظران سیاسی بر این باورند؛ روند مذاکرات آستانه با مشارکت سه کشور روسیه، ایران و ترکیه مورد رضایت کشورهای غربی نیست چرا که در آن نقشی ندارند. همچنین برغم وعده دونالد ترامپ در مورد خروج از سوریه، نظامیان آمریکایی در حال حاضر دراین کشور مستقر هستند. اکنون فرانسه نیز درصدد افزایش نقش خود در سوریه است و ازهراقدام نظامی واشنگتن علیه دمشق حمایت کرده و حتی امکان حضور نظامی فرانسویها در سوریه نیز وجود دارد.
نمیتوان اهداف نظامی را پشت میز مذاکره به نتیجه رساند
ظریف پس از پایان نشست سه جانبه با همتایان روس و ترکیهای خود در مسکو درباره سوریه در نشست خبری مشترک در جمع خبرنگاران به تشریح توافقات حاصله پرداخت وخاطرنشان کرد: روند آستانه هم اکنون تنها روندی است که میتواند با همکاری سازمان ملل و دیگران به یک صلح عادلانه و پایدار از طریق گفتوگوی سیاسی بین دولت و معارضان منتج شود.
وی افزود: ما از ابتدا اعلام میکردیم که بحران سوریه راهحل نظامی ندارد و نیاز است که صرفا بر روی راه حل سیاسی تمرکز کنیم. آنچه که مهم است این است که امروز که همه دنیا این واقعیت را پذیرفته، همه باید بپذیرند که نمیتوان اهداف نظامی را پشت میز مذاکره به نتیجه رساند، نمیتوان با حمله به تمامیت ارضی و حاکمیت سوریه و با استفاده از بهانههای مختلف برای ایجاد فشار بر روند سیاسی و یا ادعاهایی که صرفا جنگ طلبانه است برای اینکه مانع شوند از اینکه بتوان به یک راهحل سیاسی رسید، روند مخاصماتی که از هفت سال قبل بر مردم سوریه تحمیل شده، ادامه یابد.
ظریف اضافه کرد: روند آستانه به خوبی و با تلاش مشترک همه کنشگران به پیش رفته و به زودی در ماه می با مشارکت طرفهای موضوع و سه کشور ضامن روند آستانه (ایران، روسیه و ترکیه) هم در بعد سیاسی و هم در بعد انسانی با تشکیل کمیته تبادل اجساد و زندانیان تعقیب خواهد شد و این حرکتی در سمت صحیح است.
رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: ایران به عنوان بزرگترین قربانی استفاده از سلاح شیمیایی هرگونه استفاده از سلاح شیمیایی را صرفنظر از کسانی که استفاده کردند و قربانیان، محکوم میکند. ایران هرگونه اقدام نظامی تجاوزکارانه که برای اهداف مشخصی دنبال شده را محکوم میکند.
وی تصریح کرد: کشورهایی که در گذشته حامی استفاده عراق از سلاح شیمیایی بودند، امروز نمیتوانند مدعی مخالفت با سلاح شیمیایی باشند و کاملا هم مشخص است که برای اهداف سیاسی این کار دنبال شده و این حرکت باعث تاخیر در روند سیاسی در سوریه شده است.
ظریف افزود: امیدواریم بررسیهای بیطرفانه بینالمللی در محل ادعای استفاده از سلاح شیمیایی هر چه سریعتر به نتیجه برسد و حرکت مشترک جامعه جهانی در این زمینه در چارچوب مقررات کنوانسیون منع سلاح شیمیایی مورد توجه قرار گیرد.
وزیر خارجه ایران در ادامه این نشست خبری در پاسخ به سؤالی عنوان کرد: نقشی که جمهوری اسلامی ایران در سوریه داشته، مبارزه با داعش و جبهه النصره و گروههای افراطی بوده است. نقشی که آمریکا در سوریه داشته، نقشی مخرب بوده و همانطور که در ماههای اخیر دیدیم تحریک اختلافات قومی و استفاده از گروههایی که توسط برخی همسایگان به عنوان گروه تروریستی محسوب میشوند، به عنوان افسران و سربازان خودش برای پیشبرد اهداف آمریکا بوده است.
وی تصریح کرد: اگر کسی درباره نقش مخرب در منطقه باید پاسخگو باشد، دولت ایالات متحده آمریکا است که سیاستهایش در منطقه ما از حمله به عراق و افغانستان تا امروز فقط باعث تخریب و گسترش افراط گرایی در این منطقه حساس بوده و جمهوری اسلامی ایران همواره در جهت مقابله با تخریبها و نابسامانیهایی که بر اثر برخی از این سیاستها در منطقه ایجاد شده اقدام کرده است.
ظریف در خصوص همکاری با سازمان ملل در خصوص سوریه نیز گفت: ما همیشه مایل هستیم که سازمان ملل و شخص دیمیستورا به عنوان نماینده دبیرکل بتواند نقش مثبتی را در رسیدن به یک راهحل سیاسی در سوریه ایفا کند و در این زمینه کمک کردیم و بعد از این جلسه هم در نظر گرفتهایم که نمایندگان سه کشور ما هم در نیویورک با دبیرکل و هم در ژنو با دیمیستورا صحبت کنند برای اینکه اطمینان حاصل کنیم که سازمان ملل بتواند نقش مثبت و موثری را برای پیگیری کارهایی که در روند آستانه و اجلاس سوچی شده انجام دهد.
برخی در سوریه تمایلی به برقراری صلح ندارند
وزیر خارجه روسیه نیز در کنفرانس خبری سهجانبه با همتایان ایرانی و ترکیهای خود تصریح کرد تلاشها برای برقراری صلح در دمشق نباید با پیششرط استعفای دولت سوریه همراه باشد.
سرگئی لاوروف گفت: «حملات غیرقانونی توسط فرانسه، بریتانیای کبیر و آمریکا بدون آنکه منتظر نتایج تحقیقات کارشناسان (درباره حملات شیمیایی سوریه) به سوریه انجام گرفت».
وی در این خصوص گفت که حمله آمریکا، فرانسه و انگلیس که در ۱۴ آوریل قبل از آن صورت گرفت که سازمان منع گسترش سلاحهای شیمیایی تحقیقات خود را درباره حمله شیمیایی ۷ آوریل به منطقه «دوما» واقع در «غوطه شرقی» تکمیل کند. وزیر امور خارجه روسیه تصریح کرد که همکاری میان روسیه، ایران و ترکیه تا حد زیادی به سوریه در مبارزه با داعش، جبههالنصره و دیگر گروههای تروریستی کمک کرد.
این دیپلمات روس سپس به نشست سه جانبه با همتایان ایرانی و ترکیهای خود اشاره کرد و گفت که مذاکرات روز شنبه (امروز) به انسجام بیشتر تلاشها برای پیروی از قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل کمک میکند که خواستار آتشبس و راهحل سیاسی در سوریه است. وی همچنین در بخشی از سخنان خود تصریح کرد که برخی در سوریه تمایلی به برقراری صلح ندارند و گفت که ایران و روسیه و ترکیه توافق کردهاند تا گامهای منسجمی برای برقراری صلح در سوریه بردارند.
تروریسم باید در سوریه از جمله در ادلب ریشهکن شود
وزیر خارجه ترکیه در جریان نشست سهجانبه وزرای خارجه ترکیه، روسیه و ایران خواستار پایبندی آمریکا به تعهداتش در شمال سوریه شد و تاکید کرد که تروریسم در سوریه و ازجمله در ادلب باید ریشهکن شود.
مولود چاووشاوغلو وزیر خارجه ترکیه در نشست سهجانبه با وزرای خارجه ترکیه و ایران در روسیه گفت: «ما از واشنگتن میخواهیم که به تعهداتش در شمال سوریه پایبند باشد.» وی افزود: هدف مشترک سه ضامن اسن است که برای مردم سوریه زندگی عادی به ارمغان آورده شودئ و امکان انتقال کمکهای بشردوستانه را فراهم میکند و در نهایت زمینهای برای انتقال راهکار سیاسی برای بحران سوریه میشود. نشست آتی در آستانه گام دیگری در زمینه یکپارچه سازی و تحقق صلح در سوریه خواهد بود.