سه شنبه ۱ مهر ۱۳۹۹ - ۲۱:۱۶
کد مطلب : 115446

عدالت نظریه نیاز ندارد رساله عملیه میخواهد

عدالت یک فریضه است، در حکومت اسلامی اجرای عدالت یک اصل جدا ناشدنی از بدنه حکومت است...

عدالت یک فریضه است، در حکومت اسلامی اجرای عدالت یک اصل جدا ناشدنی از بدنه حکومت است. عدالت در جامعه اسلامی یک نظریه نیست، بلکه یک رساله عملیه است که باید در جامعه فراگیر شود. عدالت در جامعه شناسی یک مقوله اجتماعی است، چرا که با آحاد مردم سر و کار دارد. نمی توان عدالت را با بازی های سیاسی یا سیاسی بازی مخلوط کرد، که اگر چنین شود، مغالطه به جان عدالت خواهد افتاد. ایران اسلامی در مقوله عدالت، نیاز به نظریه پردازی ندارد، نظریه پردازیه‌ای رایج از سوی برخی صاحبنظران باعث می‌شود تا بحث بر سر این موضوع به درازا بکشد و به مرحله اجرایی نرسد.تاکنون نیز به خاطر برخی مسائل، عدالت در جامعه یک مقوله گم شده و مغفول واقع شده است.
هر آنچه که در اولویت اجرایی کشور نبوده، بر بحث عدالت ارجحیت داده شده اما در واقع عدالت اصلی ترین مبحثی است که باید از سوی دستگاه ها، قوای سه گانه و همه نهادهای حاکمیتی بر روی آن حساسیت داشته باشند. بارها رهبر معظم انقلاب اسلامی بر سر این موضوع سخن گفته اند.ایشان در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری که در تاریخ ۳۰ شهریور ۱۳۹۶ انجام شد، درباره عدالت فرموده اند؛ « یکی از چیزهایی که از اوّل در انقلاب مطرح بوده است، مسئله عدالت است. عدالت یعنی کم کردن فاصله بین فقیر و غنی در کشور و مبارزه با فقر در کشور و تقسیم درست ثروت در کشور. این غیر از تفکّرات مارکسیستی است؛ این غیر از تساوی و برابریای است که سوسیالیستها یا کمونیستها بیان می کنند؛ این نظر اسلام است؛ منابع اسلامی و مدارک اسلامی همه تأیید و تأکید می کند بر این معنا. نه اینکه ما دست بگذاریم روی ثروتِ ثروتمندان و بخواهیم این ثروت را از اینها بگیریم؛ نه، بلکه بایستی کشور را جوری اداره بکنیم که فاصله بین فقیر و غنی کم شود. خب، این مسئله بسیار مهمّی است و امروز در دنیا هم مطرح است؛ این ضریب جینی که در دنیا مطرح است و امروز جزو معیارها و شاخص‌های اقتصادی است، همین است؛ در واقع، به یک معنا فاصله بین فقیر و غنی است. ما باید نگاه کنیم ببینیم در این زمینه - از نظر اسلام- چقدر پیش رفته‌ایم، چقدر حرکت کرده ایم؛ چرا اینجور شده. محاسبه کنیم اینها را.»
حضرت آیت الله خامنه ای به منابع اسلامی مبحث عدالت اشاره کرده اند که در این زمینه، منابع بسیار مستند و پر رنگی وجود دارد که نه تنها می تواند جوامع اسلامی را از این دریا، سیراب کند بلکه دیگر جوامع نیز می توانند با بکارگیری آن منابع غنی، عدالت را در جوامع خود پیاده کنند. اما اگر جمهوری اسلامی ایران توانسته بود عدالت اسلامی را در جامعه حداقل به اندازه نسبی پیاده کند، همین روش برای دیگران الگویی میشد تا حتی ناخواسته به سوی آن جذب شوند. اما متأسفانه غفلتهای بزرگی در مقوله عدالت در کشوری که انقلاب خود را با شعار عدالت به پیروزی رساند، باعث گشت تا فاصله زیادی با آن بگیریم.
حضرت آیت الله خامنه‌ای در پیامی به مناسبت آغاز به کار مجلس شورای اسلامی دوره یازدهم در باره عدالت فرمودند؛ «در حال حاضر، اقتصاد و فرهنگ در صدر فهرست اولویّتهای کشور است. در باب اقتصاد، علاوه بر مشکلات عمده مشهود، باید اذعان کنیم که در دهه پیشرفت و عدالت، نمره مطلوبی در باب عدالت به دست نیاورده ایم. این واقعیّتِ ناخواسته باید همه را به تلاش فکری و عملی در باب معیشت طبقات ضعیف، به مثابه اولویت، وادار سازد. توصیه صاحبنظران به ما میگوید که راه درست برای این مقصود اصلاح خطوط اصلی اقتصاد ملّی یعنی: اشتغال، تولید، ارزش پول ملی، تورم، اسراف و امثال آن است.»
ایشان در پیامشان به «دهه پیشرفت و عدالت» اشاره کردند. «آینده متعلق به شماست. ما امروز هرچه راجع به آینده بگوییم، در حقیقت نگاه کردن و گفتن و اشاره کردن به برهه‏ای از زمان است که آن برهه متعلق به شماست؛ وجود واقعی شما در آن برهه تعیین‏کننده و کارگشاست. این موضوعی که نگاه به آینده دارد، مسئله‏ شعار دهه‏ چهارم است- که شروع شده- یعنی پیشرفت و عدالت. اعلام کرده‏ایم که این دهه، دهه‏ پیشرفت و عدالت باشد. البته با گفتن و با اعلام کردن، نه پیشرفت حاصل می‏شود و نه عدالت؛ اما با تبیین کردن، تکرار کردن و همت‏ها و عزم‏ها را راسخ کردن، هم پیشرفت حاصل می‏شود و هم عدالت. ما می‏خواهیم مسئله‏ پیشرفت و عدالت، در دهه‏ چهارم به یک گفتمان ملی تبدیل بشود. این سخنان بیش از ۱۰ سال پیش یعنی در ۲۷ اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۸ در دیدار استادان و دانشجویان کردستان بیان شده است.
از آن سال تاکنون که رهبر معظم انقلاب اسلامی دهه پیشرفت و عدالت نام نهاده بودند، یازده سال گذشته و ایشان در پیامی که به مناسبت آغاز به کار مجلس یازدهم صادر کردند، به عدالت در جمهوری اسلامی اشکال وارد کردند.
اجرای عدالت و تحمل آن دشوار است، عدالت در رفتار امیر مؤمنان علی (ع) تعریف دقیق و کاملی شده است که اگر در بحث نظری، نظریه پردازان قصد ارائه نظریه در این باب را دارند، باید به آن استناد کنند، گرچه منشور عدالت را باید بر اساس گفتمان علوی و نهج البلاغه پیاده کرد. کافی است که به رویکردها و رفتارهای حضرت امیر(ع) متوسل شد و آنها را در همه ارکان مسئولیتی کارگزاران نظام تزریق کرد تا عدالت اجرا شود.
گرچه نمیتوان عدالتی که علی (ع) در رفتار و کردار شخصی و حکومتی داشتند، به طور کامل اجرا کرد، چرا که تاب و توان اجرای عدالت علوی در جامعه اسلامی با مخالفت های زیادی روبرو میشود.
همین بس که رفتار امیر المؤمنین علی (ع) با برادر خود عقیل را همواره یک الگوی واجب برای مسئولین تعریف کنیم تا رساله عملیه عدالت علوی در جامعه جاری شود. خطبه ۲۲۴ نهج البلاغه را از زبان امیرالمؤمنین(ع) شاید همگان خوانده یا شنیده باشند. اما بارها و بارها بازگو کردن آن باز هم کافی نیست. امیرالمؤمنین(ع) در این خطبه فرموده اند: «به خدا سوگند عقیل را در نهایت بینوایى دیدم، از من خواست تا یک صاع از گندم شما مردم را به او ببخشم، در حالى که فرزندانش را از شدت فقر آشفته موى و گردآلود با چهرهاى نیلین مىدیدم. چند بار نزد من آمد و خواهش خود مکرر کرد و من همچنان به او گوش مىدادم و او پنداشت که دینم را به او مىفروشم و شیوه خویش وا مىگذارم و از پى هواى او مىروم. پس پاره آهنى را در آتش گداختم و تا مگر عبرت گیرد، به تنش نزدیک کردم. عقیل همانند بیمارى ناله سر داد و بیم آن بود که از حرارتش بسوزد. گفتم: اى عقیل نوحه گران در عزایت بگریند، آیا از حرارت آهنى که انسانى به بازیچه گداخته است مىنالى و مرا از آتشى که خداوند جبار به خشم خود افروخته بیمى نباشد؟ تو از این درد مى نالى و من از حرارت آتش ننالم؟» علی شدن محال است، عدالت امیر مؤمنان یعنی همان خطبه ۲۲۴ نهج البلاغه، اما آیا اندکی از سیره و منش علی را هم نمیتوان اجرا کرد؟ که اگر اجرا شود، عدالت نه به حد اعلا بلکه در خور یک حکومت و نظام اسلامی در جامعه پیاده خواهد شد. عدالت نیاز به نظریه پردازی ندارد، همانگونه که گفته شد، عدالت رساله عملیه می خواهد که علی و نهج البلاغه کافی است.

نویسنده: محمد صفری

https://siasatrooz.ir/vdci5wazqt1az52.cbct.html
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی