سران ناتو بار دیگر در بروکسل گردهم آمدند. نشستی که با حضور ترامپ رئیسجمهور آمریکا با حساسیتهای خاصی آغاز به کار کرد. این نشست در حالی برگزار شده که در باب اهداف و مباحث مطرح شده در آن چند نکته قابل توجه است؟ نشست ناتو چند نکته اساسی را آشکار ساخت. نخست اختلافات درونی ناتو است بگونهای که دیدگاه مشترکی میان اعضا وجود نداشته و هر کدام براساس منافع خود اعلام نظر کردهاند. از یکسو آمریکا که به دنبال کاهش هزینههای جهانی است بر لزوم افزایش سهم کشورهای دیگر در هزینههای ناتو تاکید داشته بگونهای که ترامپ رسما اعلام میکند، آمریکا نباید هزینههای اروپا را بپردازد و کشورها برای امنیت خود باید از جیب خرج کنند.
از سوی دیگر سایر اعضا ناتو با رفتارهای آمریکا مخالف بوده و خواستار توجه واشنگتن به اتحاد درونی ناتو شدهاند. آنها رفتارهای آمریکا را مغایر با اصل همگرایی و اتحاد دانسته و بر لزوم تغییر این رفتارها تاکید دارند. دوم آنکه واکنش مردمی به نشست ناتو نیز امری مهم مینماید. ناتو همواره این تصور را ایجاد کرده که ناجی بشر بوده و برای صلح و امنیت جهان تلاش میکند و با این ادعا نیز حضور خود در افغانستان و سپس لیبی را توجیه کرد. هر چند در سالهای نخست این ادعا میان افکار عمومی جایگاهی یافته بود اما رفتارهای ناتو در ایجاد بحرانهای جهانی و عدم تلاش آن در برقراری امنیت در لیبی و افغانستان موجب بیاعتمادی مردمی به ناتو شده بگونهای که نشستهای این پیمان همواره با تظاهرات ضد ناتو همراه شده است که نمود آن را در نشست اخیر بروکسل میتوان مشاهده کرد.
در کنار آنچه از وضعیت ناتو گفته شد یک نکته مطرح است و آن وضعیت عملکردی ناتو است. کارنامه ناتو نشان میدهد که در تحقق اهداف بازتعریف شده خود یعنی مبارزه با تروریسم، مقابله با موادمخدر، مبارزه با جنگ سایبری و هستهای، برقراری صلح و امنیت جهانی و... کارنامه چندان موفقی نداشته که نمود آن ادامه بحرانهای امنیت و خطر تروریسم در افغانستان و لیبی، استمرار فعالیت گروههای تروریستی در سراسر جهان، ناتوانی در برابر تهدیدات سایبری نظیر سرقت اطلاعات میلیونها شهروند اروپایی و آمریکایی، ناکامی در مقابله با توسعه تسلیحاتی روسیه و... است.
در چنین شرایطی است که ناتو با پرداختن به مسائل حاشیهای نظیر ادعاهاسازی علیه ایران و نیز تاکید بر اعزام نیرو به افغانستان و برجستهسازی رفتارهای نظامی روسیه به دنبال پنهانسازی اختلافات داخلی و ناکامیهای جهانی و البته جلب رضایت افکار عمومی مبنی بر توجیه ادامه فعالیت ناتو است. در اصل میتوان گفت که نشست بروکسل نشانگر وضعیت بحرانی درونی و بیرونی این پیمان است که بر ابهامات موجود درباره آینده آن افزوده است بویژه اینکه بسیاری از کشورهای اروپایی با افزایش بودجه نظامی به دنبال رسیدن به ساختار امنیتی مستقل از آمریکا هستند که زمینهساز دوری آنها از ناتو خواهد شد.
نویسنده: علی تتماج