نامنویسی از داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری پایان یافت و طبق آمار اعلام شده از سوی رئیس ستاد انتخابات کشور در طول این ۵ روز نیز تعداد ۱۶۳۶ داوطلب در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نامنویسی کردهاند.
پس از پایان مهلت ثبتنام، صلاحیت نامزدهای انتخاباتی از ۲۷ فروردین تا ۳۱ فروردین ماه در شورای نگهبان بررسی میشود و از ۶ اردیبهشت تا ۷ اردیبهشتماه نیز اسامی نامزدها توسط وزارت کشور منتشر خواهد شد.
تبلیغات انتخاباتی نامزدها هم از ۸ اردیبهشت به مدت ۲۰ روز (تا ۲۷ اردیبهشت) آغاز خواهد شد و ۲۹ اردیبهشت روز رایگیری خواهد بود. بنابراین نامزدها ۲۰ روز فرصت خواهند داشت تا تمام قد در صحنه رقابت حاضر شوند.
اگر چه اصولا افراد شاخص و مطرح نيازي به تبليغات گسترده ندارند اما باز هم در چنین صحنهای هریک از نامزدها میکوشند تا بیشترین تاثیر را بر رایدهندگان بگذارند و آنان را برای رای دادن به خود متقاعد کنند.
اما نکتهای که در این زمینه قابل توجه است این است که این نوع رقابتها در کشورمان تفاوت بسیاری با رقابتهای انتخاباتی در سایر کشورها دارد و یک نامزد پایبند به تعهدات دینی و اخلاقی خود را ملزم به رعایت قوانین انتخاباتی و اصول آن در این تبلیغات مینماید.
شکی نیست که برگزاری انتخابات پرشور افزون بر انگیزههای سازنده مشارکت، نیازمند رعایت اخلاق و احترام به سلیقههای متفاوت است. هر چند نظامهای مردمسالار فضای رقابت را برای جریانهای سیاسی فراهم میکنند اما نباید این فضای رقابتی و تبلیغات انتخاباتی به عرصه بروز بداخلاقیهایی همچون تحریف، تخریب، تحقیر، توهین و بهتان نسبت به رقیب تبدیل شود.
باید توجه داشت که دیده شده که برخی از رقیبان انتخاباتی جملات دیگران را به طور ناقص و دلبخواه مورد استفاده قرار میدهند و یا به دیگران برچسبهای نادرست و غیراخلاقی میزنند که این امر در شیوه تبلیغات انتخاباتی پسندیده نیست. ماده ۷۱ قانون انتخابات کشور در اینباره میگوید: داوطلبان ریاست جمهوری و طرفداران آنان در تبلیغات انتخاباتی به هیچوجه مجاز به هتك حرمت و حیثیت نامزدهای انتخاباتی نمیباشند و متخلفین طبق مقررات مجازات خواهند شد.
شعارهای انتخاباتی واقعی باشد
یکی دیگر از چالشهای تبلیغات انتخاباتی شعارهای کاندیداها است. نامزدها باید توجه داشته باشند که قولها و وعدههای خارج از حد و توان خود ندهند و شعارهایی در راستای منافع ملی مطرح کنند. در عین حال تبلیغات باید خارج از اسراف و ریخت و پاش باشد.
استفاده از امکانات عمومی ممنوع
آنچه که کاندیداها باید به آن توجه کنند این است که براساس قانون لازم است که برای تبلیغات انتخابات همگان از فرصتهای برابر و عدالت برخوردار باشند و بیتوجهی به این مسئله حتی شایستهترین کاندیداها را نیز با مشکل مواجه میکند. بهره بردن از امکانات عمومی و بیتالمال نیز در زمره همین موضوع قرار میگیرد.
ماده ۶۸ قانون انتخابات کشور میگوید: انجام هرگونه فعالیت تبلیغاتی از تاریخ اعلام رسمی اسامی نامزدها له یا علیه نامزدهای ریاست جمهوری از میز خطابه نماز جمعه و یا هر وسیله دیگری که جنبه رسمی و دولتی دارد و فعالیت کارمندان در ساعات اداری و همچنین استفاده از وسایل و سایر امکانات وزارتخانهها و ادارات، شرکتهای دولتی و مؤسسات وابسته به دولت و نهادها و مؤسساتی که از بودجه عمومی (به هر مقدار) استفاده میکنند و همچنین در اختیار گذاشتن وسایل و امکانات مزبور ممنوع بوده و مرتکب، مجرم شناخته میشود.
فرهنگ تبلیغات در فضای مجازی
باید گفت که علاوه بر پخش تراکت، نصب پوستر و بنر، برگزاری نشستها و جلسات گوناگون حالا تبلیغات به کانال ارتباطی و صفحات فضای مجازی و شبکههای اجتماعی هم راه یافته است که البته این روش با نقاط قوت و ضعفی نیز همراه است. اگر چه این رسانههای نو میتوانند فرصتی عادلانه و قابلیتهای بینظیری را در راستای تبلیغ نگرشها و برنامههای نامزدها فراهم سازد اما آسیبها و چالشهایی نیز با خو د به همراه دارد تا جایی که شرایطی را برای رفتارهای ناپسندی چون شایعهپراکنی، اتهامزنی، ریخت و پاشهای انتخاباتی و... فراهم میکند و این خود دلیل موجهی است برای اینکه فرهنگ استفاده از این فضاها باید در تبلیغات از سوی نامزدها مورد توجه جدی قرار گیرد.
ماده ۷۴ قانون انتخابات کشور میگوید: کلیه رسانههای دیداری و شنیداری و مکتوب و الکترونیک و سایر شبکههای مجازی، حق ندارند آگهی یا مطلبی علیه نامزدهای انتخاباتی درج کنند و یا مطالبی بنویسند که دال بر انصراف گروه یا اشخاصی از نامزدهای معین باشد. در صورت وقوع این تخلف، نامزدهای مزبور حق دارند پاسخ خود را ظرف هجده ساعت پس از انتشار، به وسیله وزارت کشور به رسانه مزبور بدهند و رسانه مزبور مکلف به نشر فوری آن در اولین زمان ممکن است.
مناظرههای انتخاباتی
مناظرههای انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری نیز در ایران بر اساس قانون تبلیغات که هرگونه هتک حرمت و حیثیت را نهی میکند باید براساس برنامههای تبلیغاتی کاندیداها باشد و نه براساس دعواهای سیاسی و آشکارسازی نقاط ضعف و بازی با آبروی رقیب. اینگونه دعواهای سیاسی که در کشورهای چون امریکا و برای جلب آرای بدون رعایت اخلاق در مناظرههای انتخاباتی اجرا میشود شایسته مردم ایران نیست و مردم ایران میخواهند دقیقا از این مناظرهها درک کنند که کدام فرد بهترین برنامه را برای اداره کشور دارد.
رهبر معظم انقلاب در پیامهای گوناگونی درباره انتخابات و اهمیت آن تاکید کردند و انتخابات را نقطه اساسى وصل افكار و آراى مردم به بدنه نظام اجرايى دانستند.
ایشان در بخشی از سخنان خود پس از مناظرههای جنجالی سال ۸۸ با اشاره به اینکه نمیشود به طرفداران و علاقهمندان نامزدها با سلایق مختلف و شیوههای گوناگون اعتراض کرد اظهار کردند: «بعضی از این طرفداران متعصب و سرسختند اما مواظب باشید این علایق به اصطکاک و اغتشاش نینجامد و نگذارید دشمن این ایمان و آرمان، از شما سوءاستفاده کند.»
ایشان تاکید کردهاند که: «این را قبلاً هم گفتهام من با مناظره و گفت وگو و انتقاد مشکلی ندارم اما مراقب باشید این مناظرات در چارچوب شرعی و دینی انجام بگیرد چون مردم بیدارند و میفهمند. لذا خود نامزدها باید توجه کنند این سخنرانیها و اظهارات موجب ایجاد دشمنی نشود و با برادری و مهربانی پیش بروند. البته اختلاف نظر، اختلاف رأى، اختلاف سليقه، در مسائل گوناگون، در مسائل شخصى، در مسائل عمومى، يك امر طبيعى است؛ اشكالى هم ندارد. نگذاريد اين به اغتشاش منتهى بشود. اين را خود نامزدهاى محترم هم توجه كنند.»
کتایون مافی