روغن گیربکس یکی از مهم ترین مایعات خودرو است که وظیفه روانکاری قطعات داخلی گیربکس، کاهش اصطکاک، جلوگیری از سایش و انتقال حرارت را بر عهده دارد. در حالی که هر دو نوع گیربکس، دستی و اتوماتیک، نیاز به روغن دارند، انتخاب نوع مناسب روغن با توجه به نوع گیربکس و توصیه های سازنده خودرو بسیار مهم است. در ادامه به بررسی تفاوت‌ها و نکات مهم مربوط به روغن گیربکس دستی و اتوماتیک می پردازیم.
گیربکس دستی و نیازهای روغنی آن
وظایف روغن در گیربکس دستی
روغن گیربکس دستی (Manual Transmission Fluid (MTF)) نقش کلیدی در بهبود عملکرد و محافظت از قطعات داخلی گیربکس ایفا می کند. این روغن با ایجاد یک لایه روان کننده بین چرخ دنده‌ها، اصطکاک را کاهش داده و از فرسایش قطعات فلزی جلوگیری می نماید. همچنین وظیفه کاهش گرما و بهبود انتقال نیرو را بر عهده دارد. این روغن باید بتواند فشارهای بالا را تحمل و در عین حال از خوردگی فلزات جلوگیری کند.ویژگی های روغن گیربکس دستی
- ویسکوزیته بالا: به منظور افزایش محافظت از قطعات فلزی ویسکوزیته و در نتیجه خاصیت چسبندگی این روغن اغلب از نوع اتوماتیک بیشتر است تا بتواند فشار بالای بین چرخ دنده‌ها را تحمل و روانکاری کافی را فراهم کند.
تحمل فشار: این روغن باید قادر باشد فشار و تنش های مکانیکی ناشی از عملکرد مداوم چرخ دنده‌ها را بدون تغییر در ساختار خود تحمل کند.
عمر طولانی‌تر: روغن های گیربکس دستی معمولاً دوام بیشتری نسبت به روغن های اتوماتیک دارند و فواصل تعویض آنها طولانی‌تر است.
کاهش اصطکاک و فرسایش: روغن دستی با ایجاد لایه‌ای روان کننده بین سطوح فلزی، از ساییدگی و خوردگی قطعات جلوگیری می کند.
پایداری حرارتی: این روغن باید در برابر دماهای بالا مقاوم باشد و ویژگی های خود را حتی در شرایط سخت رانندگی حفظ کند.
جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی: این روغن حاوی افزودنی هایی است که از تشکیل زنگ و آسیب دیدن قطعات فلزی در طول زمان جلوگیری می کند.
زمان تعویض روغن گیربکس دستی
روغن های گیربکس دستی معمولاً باید هر 50,000 تا 100,000 کیلومتر تعویض شوند. در شرایط سخت رانندگی، مانند ترافیک سنگین یا مناطق کوهستانی، ممکن است این بازه کوتاه‌تر شود.گیربکس اتوماتیک و روغن آن
وظایف روغن در گیربکس اتوماتیک
روغن گیربکس اتوماتیک (Automatic Transmission Fluid (ATF)) یکی از اجزای حیاتی برای عملکرد صحیح گیربکس های اتوماتیک است که علاوه بر روانکاری قطعات داخلی، وظیفه انتقال نیرو و خنک کاری را نیز بر عهده دارد.این روغن با ترکیبات خاص خود، در برابر دماهای بالا و فشارهای زیاد مقاوم است و از آسیب به قطعات گیربکس جلوگیری می کند. روغن های گیربکس اتوماتیک همچنین وظایف هیدرولیکی مهمی مانند کنترل کلاچ‌ها و باندهای داخلی را انجام می دهند. انتخاب نوع مناسب ATF بر اساس توصیه های سازنده خودرو و تعویض به‌موقع آن نقش اساسی در افزایش طول عمر و کارایی گیربکس دارد.
ویژگی های روغن گیربکس اتوماتیک
- چند منظوره بودن: روغن های گیربکس اتوماتیک علاوه بر روانکاری قطعات، وظیفه تنظیم فشار هیدرولیکی و انتقال نیرو را نیز بر عهده دارند.
ویسکوزیته پایین‌تر: روغن های اتوماتیک به دلیل نیاز به جریان یافتن آسان در کانال های هیدرولیکی گیربکس، معمولاً ویسکوزیته کمتری دارند.
مقاومت به اکسیداسیون و حرارت: ترکیبات این روغن به گونه‌ای است که در برابر تجزیه شیمیایی مقاوم بوده و عمر طولانی تری دارد. درنتیجه در برابر دمای بالا و اکسیداسیون مقاومت می کند.
پایداری در دمای بالا: این روغن باید بتواند در شرایط دمایی بالای تولید شده توسط گیربکس، ویژگی های خود را حفظ کرده و از تشکیل رسوبات یا اکسیداسیون جلوگیری کند.
حفظ اصطکاک مناسب: روغن ATF به گونه‌ای طراحی شده که اصطکاک کنترل شده‌ای را برای عملکرد درست کلاچ‌ها و باندهای گیربکس فراهم می کند.
پایداری در برابر فشار: این روغن باید بتواند فشارهای بالای داخل گیربکس را تحمل کند و عملکرد مطلوبی ارائه دهد.
افزودنی های محافظتی: شامل مواد ضدکف، ضدزنگ و جلوگیری از خوردگی است که طول عمر قطعات داخلی گیربکس را افزایش می دهد.
زمان تعویض روغن های گیربکس اتوماتیک
بازه تعویض روغن اتوماتیک معمولاً بین 100,000 تا 150,000 کیلومتر است، اما عواملی مانند رانندگی در ترافیک سنگین یا کشیدن بار سنگین ممکن است این بازه را کوتاه‌تر کند.تفاوت های اصلی بین روغن های دستی و اتوماتیک
- ترکیب شیمیایی: روغن دستی عمدتاً برای روانکاری و محافظت از دنده‌ها طراحی شده است، در حالی که روغن اتوماتیک ترکیبی از روغن و مایعات هیدرولیکی است که برای انتقال نیرو نیز استفاده می شود.
ویسکوزیته: روغن های دستی ویسکوزیته بیشتری دارند، در حالی که روغن های اتوماتیک رقیق‌تر هستند تا در کانال های هیدرولیکی بهتر جریان یابند.
کارایی حرارتی: روغن اتوماتیک باید توانایی تحمل دمای بالاتر و کار در محیط های پرفشارتر را داشته باشد.
بازه تعویض: روغن های دستی نیاز به تعویض کمتری نسبت به روغن های اتوماتیک دارند.
نکات مهم در انتخاب انواع روغن گیربکس
- توصیه های تولید کننده: همیشه به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید. تولید کننده خودرو بهترین نوع و مشخصات روغن را برای گیربکس شما تعیین کرده است.
شرایط آب‌وهوایی: محیطی که قرار است روغن در آن استفاده شود نقش به سزایی در انتخاب انواع روغن گیربکس دارد. در مناطق سردسیر از روغن هایی با ویسکوزیته پایین‌تر و در مناطق گرمسیر از روغن هایی با ویسکوزیته بالاتر استفاده کنید.
نوع خودرو و گیربکس: خودروهای مجهز به گیربکس‌های CVT یا DCT نیاز به روغن های خاصی دارند که با دیگر انواع گیربکس متفاوت است.
