كانال سوئز يك مجراي آبي مصنوعي بين درياي سرخ و درياي مديترانه است. اين كانال كه در مصر واقع است ارتباط مستقيم آسيا و اروپا را(بدون گذر از آفريقا) ممكن مي سازد. اقيانوس هند بوسيله اين كانال از طريق درياي مديترانه به اقيانوس اطلس متصل مي شود.
به گزارش سياست روز آنلاين تاريخچه اوليه كانال سوئز به قبل از ميلاد و زمان داريوش كبير بازمي گردد. داريوش در سده ششم پيش از ميلاد دستور داد آبراهي ميان درياي سرخ و مديترانه ساخته شود تا كشتي ايراني بتوانند از آن عبور كنند. كانال سوئز اما در قرن نوزدهم دچار تغييراتي شد. كانال سوئز در نوامبر سال 1869، بعد از ده سال ساخت و ساز تحت نظر «مون فردينان دولسپس»، مهندس فرانسوي، افتتاح شد. كانال جديد كه از پرت سعيد آغاز و به خليج سوئز منتهي مي شود در سال 1875 تحت كنترل انگليس درآمد.
انگليس در سال 1956 از كانال سوئز عقب نشيني كرد و كنترل آن به دست مصر افتاد و جمال عبدالناصر، رئيس جمهور وقت مصر آن را ملي اعلام كرد.
پس از حمله اسرائيل به در سال1956 و ورود قواي فرانسوي و انگليسي به منطقه، كانال به مدت يكسال بسته شد. اين كانال در جنگ دوم اعراب و اسرائيل در سال 1967 هم بسته شد و تا سال 1975 بسته ماند. كانال سوئز در ابتدا164 كيلومتر طول و 8 متر عمق داشت. اين كانال در حال حاضر و پس از انجام پروژه هاي مختلف بزرگ سازي، 193 كيلومتر طول، 24 متر عمق و 205 متر عرض دارد.
سلطه انگليس بر كانال سوئز
كانال سوئز مسافت ميان لندن و هند، مستعمره انگليس را پنج هزار مايل کمتر کرد و به همين دليل انگلستان بر آن شد که به هر صورت به کانال سوئز و مصر دست اندازی کند. از اين رو، هنگامی که در سال 1875 بر اثر بحران اقتصادی حکومت مصر به قرض خارجی روی آورد و يکصد و هفتاد و شش هزار سهم کانال سوئز را به فروش گذاشت ، ديزرايلی ، نخست وزير انگلستان ، بخش زيادی از سهام را خريد و انگلستان سهامدار اصلی کانال شد.
در زمان سلطنت ملک فاروق، نخست وزير کشور مصر ، نحاس پاشا پذيرفت که انگلستان می تواند ده هزار سرباز و چهارصد هواپيما را در منطقه ی کانال سوئز برای نظارت بر رفت و آمد کشتی ها در مسير کانال سوئز در پايگاه های پيرامون کانال نگهداری نمايد. اين موافقتنامه زمانی به امضا رسيد که چهارده سال از استقلال ظاهری مصر می گذشت ، ولی در عمل نيروهای انگليسی در مصر دارای پايگاه های بسياری بودند. در آن زمان دولت فرانسه که در ايجاد کانال سوئز سهم اصلی را داشت، از نظر نفوذ در مصر در درجه دوم بود و سلطه ی انگلستان بر کانال سوئز چشمگير بود.
ملیشدن کانال سوئز
پس از تشکيل دولت اسرائيل، در زمان سلطنت ملک فاروق و نخست وزيری محمود فهمی نقراشی پاشا، تظاهرات ضد انگليسی در قاهره شدت گرفت و مردم از دولت درخواست نمودند که کانال سوئز را روی کشتی هايی که برای اسرائيل کالا میبرند ، ببندند. ولی به خواست مردم توجهی نشد و محمود نقراشی ترور شد. زمانی که نحاس پاشا در 12 ژانويه 1950 به نخست وزيری رسيد، آن دولت به موجب تصويبنامه ای در 6 فوريه 1950 حمل چند کالا را به مقصد اسرائيل ممنوع کرد . از اين رو ، دولت اسرائيل در 10 ژوئيه 1951 عليه مصر به سازمان ملل شکايت کرد و شورای امنيت تحت تاثير دولت های بزرگ ، به ويژه انگلستان و ايالات متحده ی آمريکا، اين کار مصر را محکوم کرد و به دولت مصر اخطار داد .
سرانجام در انقلاب 23 ژوئيه 1952 شورای افسران جوان به رهبری سرهنگ جمال عبدالناصر با هدف ريشه کن نمودن آثار نفوذ استعمار در مصر، رژيم سلطنتی را لغو و فاروق را از کشور بيرون کرد . جمال عبدالناصر در سال 1956 كانال سوئز را ملي اعلام كرد.
لشکرکشی برای سوئز
پس از ملی شدن کانال سوئز دولت های فرانسه و انگلستان موجودی مصر را در کشورهايشان مسدود کردند. نخست وزير انگليس و نخست وزير فرانسه درصدد دخالت نظامی در مصر و منطقه کانال شدند. کوششهای سياسی برای قانع کردن دولت مصر به جايی نرسيد. دولت های فرانسه و انگلستان در 31 ژوئيه 1956 اتباع خود را از مصر خارج کردند. نشستهای شورای امنيت نيز برای حل قضيه کانال سوئز به جايی نرسيد و در اين مدت شوروی به رهبری خروشچف در همهی نشستهای شورای امنيت قطعنامه های ضد مصر را وتو کرد.
در 29 اکتبر 1956 ، اسرائيل با اشاره دولت های غرب ی به صحرای سينا يورش آورد و تا ساحل شرقی کانال پيش رفت . در 30 اکتبر دولت های فرانسه و انگلستان به بهانه ی حفظ امنيت در منطقه ی کانال اعلام کردند که به مصر حمله نظامی میکنند . در اول نوامبر 1956 حملهی هوايی فرانسه و انگلستان به مصر انجام شد و نيروی دريايی انگلستان و فرانسه در ساحل مصر نيرو پياده کرد. اين رويداد را در تاريخ معاصر مصر به عدوان الثلاثی ( يورش سه گانه ی اسرائيل ، انگلستان و فرانسه) میشناسند .
دفاع همه جانبه مردم مصر در برابر بيگانگان قهرمانانه بود. در 4 نوامبر 1956 نيروهای انگليس دچار تلفات زيادی شدند. در اين ماه چرخش سياسی آمريکا و اولتيماتوم خروشچف به فرانسه و انگلستان مسير جنگ را دگرگون کرد . آمريکا اعلام کرد که اگر فرانسه و انگليس عمليات جنگی را متوقف نکنند، دولت ايالات متحده در رابطه ی خود با آن دولت ها تجديدنظر خواهد کرد.
خروشچف رهبر شوروی نيز دولت های فرانسه و انگليس را تهديد به حمله اتمی کرد. بنابراين، قطعنامه آتش بس و خروج نيروهای اسرائيلی، فرانسوی و انگليسی با پشتيبانی دولت شوروی در ششم نوامبر در شورای امنيت صادر شد و متجاوزان را وادار کرد که خاک مصر را به سرعت تخليه کنند.
باز و بسته شدن كانال
بعد از بحران 1956 که مدتی کانال به خاطر عمليات جنگی بسته شد، کانال سوئز بار ديگر در جريان جنگ ششروزهی عربها با اسرائيل در سال ۱۹۶۷ بر اثر غرق شدن ماشينهای جنگی در آب های کانال برای زمانی دراز بسته شد. تا آن که در زمان رياست جمهوری سادات، در جريان جنگ رمضان و ساختن پل روی کانال سوئز و گذر کردن نيروهای مصری از آن و نفوذ در صحرای سينا، چون مرکز ثقل عمليات جنگی روی آب های کانال سوئز بود، کانال به مدت زيادی بسته شد تا آن که با کمک کشورهای بزرگ و اقدام دولت سادات برای رفت و آمد کشتی ها، پس از لايروبی و کوشش بسيار برای بيرون کشيدن کشتی های غرق شده، اين کانال باز شد و تاکنون باز است است و کشتی های کشتیهای تا 150 هزار تن میتوانند با دادن حق العبور به دولت مصر از اين آبراهه مهم جهانی، میگذرند .
وزارت انرژی ايالات متحدهی آمريکا اين آبراه را يکی از چند گلوگاه(چکپوينت) جغرافيايی جهان دانسته که بر جريان نفت در جهان بسيار اثر گذار است.
منبع درآمد مصر
كانال سوئز پس از توريسم، دومين منبع درآمد دولت مصر است. دولت مصر بابت عوارضي كه از كشتي هاي عبوري از كانال دريافت مي كند تا كنون ميلياردها دلار عايدي داشته است. براي مثال در سال 2007 دولت مصر 4 ميليارد و 600 ميليون دلار از اين كانال درآمد داشته است.