این روزها قطعی برق که به تبع آن قطعی اب و گرمایش را در بسیاری از خانه‌ها به همراه دارد در کنار تورم برگرفته از بی‌نظارتی و صادرات بی‌رویه در حالی ابهام در احوالات اقتصاد بیمار ایران را تشدید کرده است که آقای وزیر اقتصاد همچنان بر تک‌نرخی کردن قیمت ارز بر مبنای بازار آزاد و نیز تصویب اف‌ای‌تی اف اصرار دارد حال آنکه معلوم نیست این نسخه برای شفای اقتصاد بیمار کشور است یا نسخه‌ای مرگبار برای آن؟!!
اقتصاد ایران به رغم اقدامات و تلاش‌های صورت گرفته همچنان در وضعیتی نامناسب قرار دارد که نتیجه آن نیز البته ثروتمند شدن عده‌ای خاص از جمله اتاق بازرگانی‌ها و واسطه گران میان سیاست و اقتصاد و کوچک شدن سفره‌های اکثریت مردم بویژه کارگران است. اقتصادی که با نام رانتی از آن یاد می‌شود حال آنکه در عالم واقع تکیه بر اقتصاد لیبرالیستی بی سرو سامان که سودجویی به هر نحوی را مجاز می‌داند، نبود نظارت‌ها، تکیه بر نسخه‌های اقتصادی بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و البته کارشناسان اقتصادی که در دانشگاه جز دروس اقتصاد سرمایه‌داری مطالعه‌ای نداشته‌اند و زمینه ساز نسخه‌های شوک درمانی برای اقتصاد شده از ریشه‌های اصلی این وضعیت است. در این میان اما در حالی دولت سیزدهم توانسته بود تا حدودی بر این مسئله فائق آید که دولت چهاردهم با رویکرد وفاق ملی و وعده‌های بهبود اقتصاد در حالی بر مسند کار آمده است که تیم اقتصادی دولت گویا وفاق را در قالب تحقق و پیگیری اهداف سرمایه‌داران و صادرکنندگان اتاق بازرگانی و البته تصورات تکراری دولت یازدهم و دوازدهم در گره زدن همه کارها به خارج جستجو می کنند که نمود آن را در سخنان و عملکردهای وزیر اقتصاد، وزیران صمت و نیرو، بانک مرکزی و.. می‌توان مشاهده کرد که در کنار اصرار بر گران سازی حامل‌های انرژی ، بنزین سوپر آزاد، واردسازی آیفون برای ثروتمندان، با نام ناترازی نمایش چهره کشوری قحطی زده از ایران به جهان را دنبال می‌کنند در حالی که همزمان نیز نسخه تک نرخی کردن ارز یا همان گران سازی و حذف ارز ترجیحی و نیمایی و نیز پیوستن به اف ای تی اف یا همان تسلیم سازی اقتصاد ایران به نهادهای غربی که نوعی خود تحریمی است را دنبال می‌کنند.
به عنوان نمونه وزیر اقتصاد بدون اشاره به اینکه عضویت در افی ای تی اف یعنی تعهداتی که تا اجرا نشدن و راستی آزمایی نشدن هیچ گشایش اقتصادی برای کشور ندارد و حتی مانند برجام یک خود تحریمی است، گفته زمانی که ما در حال مبارزه با پولشویی هستیم و مقررات را اجرا می کنیم، درست نیست به دلیل ماندن در لیست سیاه fatf با اتهام پولشویی مواجه شویم. عبدالناصر همتی در همایش توسعه ملی صادرات غیرنفتی در تبریز اظهار کرد: موضوع تسهیل صادرات جزو اولویت‌ها و برنامه‌های دولت چهاردهم قرار دارد.
همتی بدون اشاره به اینکه در شرایط کنونی کشور تامین نیاز داخل ضرورت دارد و نیز نباید ازافزایش قیمت ارز زمینه ساز صادرات بی رویه و کمبود در داخل گردد و نیز نباید به بهانه قیمت ارز و قیمت صادرات قیمت‌ها در داخل نیز بر اساس دلار گردد، با بیان اینکه حجم صادرات باید افزایش یابد افزود: میانگین صادرات ۱۰ کشور اول آسیا حدود ۵۰۰ میلیارد دلار است اما صادرات ما همراه با نفت به بالاتر از ۸۰ یا ۹۰ میلیارد دلار هم نمی‌شود.وی با بیان اینکه کشور با کسری بودجه، ناترازی های بانکی، صندوق‌های بازنشستگی، آب و انرژی روبروست، گفت: اما بیشترین ناترازی که صادرات را درگیر می‌کند ناترازی بودجه و نقدینگی و سیاست‌های ارزی است.
وزیر اقتصاد به کاهش نقدینگی بخش تولید اشاره کرد و گفت: در سال ۱۳۹۶ قیمت با دلار حدود ۳۰۰۰ تومانی، حجم نقدینگی حدود ۳۶۰ میلیارد دلار بود، اما امروز این رقم با احتساب نرخ ارز موجود به ۱۴۰ میلیارد کاهش یافته و همین امر موجب می‌شود که احساس کنیم نقدینگی کم است. البته ایشان اشاره نکرده است که در زمان تصدی گری ایشان بر بانک مرکزی در دولت یازدهم و دوازدهم دلار از 3 هزار تومان به 30 هزار تومان یعنی هزار درصد بیشتر صعود کرد و وضعیت نابسامان ارز پیامد آن دوران است.
وزیر اقتصاد بدون اشاره به تجربیات شکست خورده گذشته مبنی بر حذف ارز‌های ترجیحی و یکسان سازی که ناگهان تورمی شدید را رقم زده و در نهایت دولت‌ها مجبور به ارائه ارز ترجیحی جدید شده‌اند، با بیان اینکه ارز چند نرخی جز رانت و فساد چیز دیگری ندارد، گفت: اگر نرخ ارز واقعی نباشد با کاهش صادرات مواجه خواهیم شد و انگیزه بازگشت ارز صادراتی کاهش می یابد. وی با یادآوری نیمه نخست سال ۹۹ که در آن درآمد نفتی عملا متوقف شد، خاطرنشان کرد: شاید در برخی مقاطع، تصمیمات خاصی گرفته شده باشد، اما سیاست دولت چهاردهم از بین بردن اختلاف ارز صادراتی و وارداتی است و این سیاست قطعی مورد تاکید رئیس جمهور و تیم اقتصادی نیز است.
این سخن آقای وزیر یعنی آنکه صادر کننده هنگام بازگرداندن ارز نیازی ندارد که در قالب نیمایی آن را ارائه کند وبر اساس نرخ دلار آزاد است و این یعنی یک تورم شدید که مردم باید تاوان آن را بدهند در حالی که ثروت سرمایه دار چند برابر می‌شود.
همتی همچنین به موضوع FATF ( گروه ویژه اقدام مالی و مبارزه با جریان پولشویی و تروریسم) اشاره کرد و گفت: کشورها باید ساز و کاری درست کنند که این گروه مالی مطمئن شود که آن کشور با پولشویی مبارزه می‌کند و از تروریست حمایت نمی‌کند. وی ادامه داد: البته برخی دوستان عنوان می‌کنند وقتی که چون ما تحریم هستیم پس چه نیازی به عضویت در این گروه است، اما ۶ دلیل را اعلام می‌کنم که نشان می دهد عضویت و تعامل با این گروه ضروری است.
وزیر اقتصاد گفت: امتیاز و رتبه بالا به افراد و کشورهایی که در این گروه عضویت و تعامل دارند یکی از این دلایل است؛ هیچ کشوری دوست ندارد در لیست سیاه این گروه قرار گیرد.وی تاکید کرد: ما وقتی که پولشویی نمی‌کنیم پس چرا با این گروه تعامل نمی‌کنیم و نام ما در لیست سیاه می‌رود؟وزیر اقتصاد ادامه داد: نکته دوم اینکه؛ تحریم‌های آمریکا سیاسی، یک جانبه و متمرکز است و افراد و شرکت‌هایی را هدفمند تحریم می کند، اما اف ای تی اف در واقع کلیت تابعیت ایرانی را تحریم می‌کند و برای هر ایرانی در هر کجای جهان ایجاد محدودیت می‌کند.همتی ادامه داد: حضور در لیست سیاه اف ای تی اف، به تحریم‌های آمریکا مشروعیت می‌دهد؛ ما چرا باید به این تحریم‌ها مشروعیت بدهیم؟
وی افزود: تحریم‌ها گاهی شل و سفت و سخت و آسان می‌شود, اما روابط بانکی و عادی‌سازی آن به راحتی امکان‌پذیر نبوده و زمان بر است.همتی ادامه داد: آمریکا برای توجیه و کسب اجماع جهانی تلاش دارد تا نام ایران در لیست سیاه این گروه بماند.وزیر اقتصاد گفت: نکته دیگر اینکه اقدام تقابلی fatf عملاً به درز اطلاعاتی منجر می‌شود، اما تعامل با این گروه مانع از این کار می‌شود؛ با عضویت در اف آی تی اف، آنها به قانون ما احترام می گذارند و دیگر کاری با ما ندارند.وی اظهار داشت: اگر تحریم‌ها لغو نشود آنطور که باید نمی‌توانیم از اف ای تی اف استفاده کنیم، اما بودن تحریم ها به معنای آن نیست که خودمان را در دنیا به عنوان کشوری که پولشویی می‌کند، معرفی کنیم.وزیر اقتصاد تصریح کرد: زمانی که ما در حال مبارزه با پولشویی هستیم و مقررات را اجرا می کنیم، درست نیست به دلیل ماندن در لیست سیاه fatf با اتهام پولشویی مواجه شویم. این مسئله، ظلم به جمهوری اسلامی است.
این سخنان زیبا از سوی وزیر در باب اف ای تی اف در حالی مطرح می شود که ایشان به یک نکته اشاره‌ای نداشته‌اند و آن اینکه این ساختار به اصطلاح مالی رسما از سوی آمریکا و بزرگان اروپا اداره می‌شود و عضویت در آن یعنی تن دادن به محدودیت‌ها و تحریم‌های جدید چنانکه به عنوان مثال در باب مبارزه با تروریسم، با عنایت که اینکه بخشی از نیروهای مسلح ایران در لیست تروریسم آمریکا هستند عملا حتی پرداخت حقوق نیروهای مسلح با مشکل مواجه می‌شود. در همین حال این مسئله مطرح است که در شرایط کنونی منطقه که عملا آرایش جنگی است چگونه می‌توان انتظار داشت که نهادی همچون اف‌ای تی اف و غربی‌ها حاکم بر آن که رسما خود را صهیونیست می‌نامند، ایران را وضعیت عادی قرار دهند. نکته آنکه دولت در حالی آمدن ترامپ را یک معضل نشان می‌دهد که این سوال مطرح است که چگونه با آمدن ترامپ می‌توان به خارج از شدن از لیست سیاه اف ای تی اف امید داشت چنانکه او از برجام خارج شد.
با این شرایط به نظر می‌رسد که نسخه آقای وزیر درباره تک نرخی کردن ارز بر اساس مبنای بازار ازاد و نیز در تنگنا قرار دادن کشور برای پذیرش اف ای تی اف یا همان برجام جدید، نسخه‌ای است که بیش از آنکه شفا بخش باشد، مرگبار برای اقتصاد بیمار ایران است که باید کمی با تامل بیشتر به آن نگریست.
اقتصاد ایران به رغم اقدامات و تلاش‌های صورت گرفته همچنان در وضعیتی نامناسب قرار دارد که نتیجه آن نیز البته ثروتمند شدن عده‌ای خاص از جمله اتاق بازرگانی‌ها و واسطه گران میان سیاست و اقتصاد و کوچک شدن سفره‌های اکثریت مردم بویژه کارگران است. اقتصادی که با نام رانتی از آن یاد می‌شود حال آنکه در عالم واقع تکیه بر اقتصاد لیبرالیستی بی سرو سامان که سودجویی به هر نحوی را مجاز می‌داند، نبود نظارت‌ها، تکیه بر نسخه‌های اقتصادی بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و البته کارشناسان اقتصادی که در دانشگاه جز دروس اقتصاد سرمایه‌داری مطالعه‌ای نداشته‌اند و زمینه ساز نسخه‌های شوک درمانی برای اقتصاد شده از ریشه‌های اصلی این وضعیت است. در این میان اما در حالی دولت سیزدهم توانسته بود تا حدودی بر این مسئله فائق آید که دولت چهاردهم با رویکرد وفاق ملی و وعده‌های بهبود اقتصاد در حالی بر مسند کار آمده است که تیم اقتصادی دولت گویا وفاق را در قالب تحقق و پیگیری اهداف سرمایه‌داران و صادرکنندگان اتاق بازرگانی و البته تصورات تکراری دولت یازدهم و دوازدهم در گره زدن همه کارها به خارج جستجو می کنند که نمود آن را در سخنان و عملکردهای وزیر اقتصاد، وزیران صمت و نیرو، بانک مرکزی و.. می‌توان مشاهده کرد که در کنار اصرار بر گران سازی حامل‌های انرژی ، بنزین سوپر آزاد، واردسازی آیفون برای ثروتمندان، با نام ناترازی نمایش چهره کشوری قحطی زده از ایران به جهان را دنبال می‌کنند در حالی که همزمان نیز نسخه تک نرخی کردن ارز یا همان گران سازی و حذف ارز ترجیحی و نیمایی و نیز پیوستن به اف ای تی اف یا همان تسلیم سازی اقتصاد ایران به نهادهای غربی که نوعی خود تحریمی است را دنبال می‌کنند.
به عنوان نمونه وزیر اقتصاد بدون اشاره به اینکه عضویت در افی ای تی اف یعنی تعهداتی که تا اجرا نشدن و راستی آزمایی نشدن هیچ گشایش اقتصادی برای کشور ندارد و حتی مانند برجام یک خود تحریمی است، گفته زمانی که ما در حال مبارزه با پولشویی هستیم و مقررات را اجرا می کنیم، درست نیست به دلیل ماندن در لیست سیاه fatf با اتهام پولشویی مواجه شویم. عبدالناصر همتی در همایش توسعه ملی صادرات غیرنفتی در تبریز اظهار کرد: موضوع تسهیل صادرات جزو اولویت‌ها و برنامه‌های دولت چهاردهم قرار دارد.
همتی بدون اشاره به اینکه در شرایط کنونی کشور تامین نیاز داخل ضرورت دارد و نیز نباید ازافزایش قیمت ارز زمینه ساز صادرات بی رویه و کمبود در داخل گردد و نیز نباید به بهانه قیمت ارز و قیمت صادرات قیمت‌ها در داخل نیز بر اساس دلار گردد، با بیان اینکه حجم صادرات باید افزایش یابد افزود: میانگین صادرات ۱۰ کشور اول آسیا حدود ۵۰۰ میلیارد دلار است اما صادرات ما همراه با نفت به بالاتر از ۸۰ یا ۹۰ میلیارد دلار هم نمی‌شود.وی با بیان اینکه کشور با کسری بودجه، ناترازی های بانکی، صندوق‌های بازنشستگی، آب و انرژی روبروست، گفت: اما بیشترین ناترازی که صادرات را درگیر می‌کند ناترازی بودجه و نقدینگی و سیاست‌های ارزی است.
وزیر اقتصاد به کاهش نقدینگی بخش تولید اشاره کرد و گفت: در سال ۱۳۹۶ قیمت با دلار حدود ۳۰۰۰ تومانی، حجم نقدینگی حدود ۳۶۰ میلیارد دلار بود، اما امروز این رقم با احتساب نرخ ارز موجود به ۱۴۰ میلیارد کاهش یافته و همین امر موجب می‌شود که احساس کنیم نقدینگی کم است. البته ایشان اشاره نکرده است که در زمان تصدی گری ایشان بر بانک مرکزی در دولت یازدهم و دوازدهم دلار از 3 هزار تومان به 30 هزار تومان یعنی هزار درصد بیشتر صعود کرد و وضعیت نابسامان ارز پیامد آن دوران است.
وزیر اقتصاد بدون اشاره به تجربیات شکست خورده گذشته مبنی بر حذف ارز‌های ترجیحی و یکسان سازی که ناگهان تورمی شدید را رقم زده و در نهایت دولت‌ها مجبور به ارائه ارز ترجیحی جدید شده‌اند، با بیان اینکه ارز چند نرخی جز رانت و فساد چیز دیگری ندارد، گفت: اگر نرخ ارز واقعی نباشد با کاهش صادرات مواجه خواهیم شد و انگیزه بازگشت ارز صادراتی کاهش می یابد. وی با یادآوری نیمه نخست سال ۹۹ که در آن درآمد نفتی عملا متوقف شد، خاطرنشان کرد: شاید در برخی مقاطع، تصمیمات خاصی گرفته شده باشد، اما سیاست دولت چهاردهم از بین بردن اختلاف ارز صادراتی و وارداتی است و این سیاست قطعی مورد تاکید رئیس جمهور و تیم اقتصادی نیز است.
این سخن آقای وزیر یعنی آنکه صادر کننده هنگام بازگرداندن ارز نیازی ندارد که در قالب نیمایی آن را ارائه کند وبر اساس نرخ دلار آزاد است و این یعنی یک تورم شدید که مردم باید تاوان آن را بدهند در حالی که ثروت سرمایه دار چند برابر می‌شود.
همتی همچنین به موضوع FATF ( گروه ویژه اقدام مالی و مبارزه با جریان پولشویی و تروریسم) اشاره کرد و گفت: کشورها باید ساز و کاری درست کنند که این گروه مالی مطمئن شود که آن کشور با پولشویی مبارزه می‌کند و از تروریست حمایت نمی‌کند. وی ادامه داد: البته برخی دوستان عنوان می‌کنند وقتی که چون ما تحریم هستیم پس چه نیازی به عضویت در این گروه است، اما ۶ دلیل را اعلام می‌کنم که نشان می دهد عضویت و تعامل با این گروه ضروری است.
وزیر اقتصاد گفت: امتیاز و رتبه بالا به افراد و کشورهایی که در این گروه عضویت و تعامل دارند یکی از این دلایل است؛ هیچ کشوری دوست ندارد در لیست سیاه این گروه قرار گیرد.وی تاکید کرد: ما وقتی که پولشویی نمی‌کنیم پس چرا با این گروه تعامل نمی‌کنیم و نام ما در لیست سیاه می‌رود؟وزیر اقتصاد ادامه داد: نکته دوم اینکه؛ تحریم‌های آمریکا سیاسی، یک جانبه و متمرکز است و افراد و شرکت‌هایی را هدفمند تحریم می کند، اما اف ای تی اف در واقع کلیت تابعیت ایرانی را تحریم می‌کند و برای هر ایرانی در هر کجای جهان ایجاد محدودیت می‌کند.همتی ادامه داد: حضور در لیست سیاه اف ای تی اف، به تحریم‌های آمریکا مشروعیت می‌دهد؛ ما چرا باید به این تحریم‌ها مشروعیت بدهیم؟
وی افزود: تحریم‌ها گاهی شل و سفت و سخت و آسان می‌شود, اما روابط بانکی و عادی‌سازی آن به راحتی امکان‌پذیر نبوده و زمان بر است.همتی ادامه داد: آمریکا برای توجیه و کسب اجماع جهانی تلاش دارد تا نام ایران در لیست سیاه این گروه بماند.وزیر اقتصاد گفت: نکته دیگر اینکه اقدام تقابلی fatf عملاً به درز اطلاعاتی منجر می‌شود، اما تعامل با این گروه مانع از این کار می‌شود؛ با عضویت در اف آی تی اف، آنها به قانون ما احترام می گذارند و دیگر کاری با ما ندارند.وی اظهار داشت: اگر تحریم‌ها لغو نشود آنطور که باید نمی‌توانیم از اف ای تی اف استفاده کنیم، اما بودن تحریم ها به معنای آن نیست که خودمان را در دنیا به عنوان کشوری که پولشویی می‌کند، معرفی کنیم.وزیر اقتصاد تصریح کرد: زمانی که ما در حال مبارزه با پولشویی هستیم و مقررات را اجرا می کنیم، درست نیست به دلیل ماندن در لیست سیاه fatf با اتهام پولشویی مواجه شویم. این مسئله، ظلم به جمهوری اسلامی است.
این سخنان زیبا از سوی وزیر در باب اف ای تی اف در حالی مطرح می شود که ایشان به یک نکته اشاره‌ای نداشته‌اند و آن اینکه این ساختار به اصطلاح مالی رسما از سوی آمریکا و بزرگان اروپا اداره می‌شود و عضویت در آن یعنی تن دادن به محدودیت‌ها و تحریم‌های جدید چنانکه به عنوان مثال در باب مبارزه با تروریسم، با عنایت که اینکه بخشی از نیروهای مسلح ایران در لیست تروریسم آمریکا هستند عملا حتی پرداخت حقوق نیروهای مسلح با مشکل مواجه می‌شود. در همین حال این مسئله مطرح است که در شرایط کنونی منطقه که عملا آرایش جنگی است چگونه می‌توان انتظار داشت که نهادی همچون اف‌ای تی اف و غربی‌ها حاکم بر آن که رسما خود را صهیونیست می‌نامند، ایران را وضعیت عادی قرار دهند. نکته آنکه دولت در حالی آمدن ترامپ را یک معضل نشان می‌دهد که این سوال مطرح است که چگونه با آمدن ترامپ می‌توان به خارج از شدن از لیست سیاه اف ای تی اف امید داشت چنانکه او از برجام خارج شد.
با این شرایط به نظر می‌رسد که نسخه آقای وزیر درباره تک نرخی کردن ارز بر اساس مبنای بازار ازاد و نیز در تنگنا قرار دادن کشور برای پذیرش اف ای تی اف یا همان برجام جدید، نسخه‌ای است که بیش از آنکه شفا بخش باشد، مرگبار برای اقتصاد بیمار ایران است که باید کمی با تامل بیشتر به آن نگریست.
سارا علیاری
