در حالی این روزها کمبود سیب زمینی و قیمت‌های افسار گسیخته آن مشکلات بسیاری برای مردم ایجاد کرده است که شواهد امر نشان می‌دهد سیاست‌های ارزی تیم اقتصادی دولت و رساندن قیمت ارز به کانال هشتاد هزار تومان زمینه‌ساز افزایش صادرات و کمبود در بازار داخل شده است.
بازار آزاد، دست کشیدن دولت از تصدی گری اقتصادی، رهاسازی بازار برای تنظیم قیمت‌ها، تکیه بر قیمت گذاری بر اسسا عرضه و تقاضا، باز گذاشتن دست صادر کننده برای صادرات در هر شرایطی و... واژگانی است که به کرات در اقتصاد کشور شنیده می‌شود. این رویکردها از سوی تیم‌های اقتصادی دولت‌ها در حالی به عنوان راهبرد اقتصادی مطرح می شود که پیش از هر چیز گویی درک درستی از توجه و حمایت از بخش خصوصی در میان این متولیان وجود ندارد چرا که حمایت از بخش خصوصی را نه مانع زدایی در تولید و بهبود روند زنجیره تامین بلکه در رهاسازی بازار برای سوداگران اقتصادی می بینند که بدون توجه به نیازهای کشور برای ثروت اندوزی از هیچ کاری فروگذار نیستند. در این میان سیاست‌های ارزی دولت چهاردهم با محوریت همتی وزیر اقتصاد و فرزین رئیس بانک مرکزی نیز در ماه‌های اخیر بر این روند شتاب بخشیده است. اقدام ناگهانی در حذف ارز نیمایی ( کانال چهل هزار تومان) و آوردن ارز تجاری ( کانال شصت هزار تومان) در حالی تورمی سنگین را به بخش‌های مختلف اقتصادی و تولیدی وارد ساخت که از پیامدهای آن افزایش نرخ بازار ازاد به بالای 80 هزار تومان بود در حالی که تیم اقتصادی دولت مدعی پایین آوردن ارز کانال 70 هزار تومان هم ردیف ارز تجاری و در نهایت تک نرخی کردن ارز بود. این سیاست ارزی بار دیگر آسیب‌های سنگینش را بر اقتصاد کشور نشان داد چنانکه نتیجه آن را در افزایش قیمت‌های دارو و دهها قلم کالای دیگر می‌توان مشاهده کرد. نکته اساسی آن است که تیم اقتصادی دولت همزمان با نام رونق تجارت و ارز آوری، دست صادر کنندگان را باز گذاشته در حالی که این نوسانات ارزی، فرصتی مناسب برای قاچاقچیان نیز می باشد که با صادرات کالاهای اساسی، دارو، سوخت، شیرخشک، دام زنده و هر آنچه در کشور وجود دارد درآمدی هنگفت را کسب نمایند.
با توجه به اینکه ایران کشوری تولید کننده نمی‌باشد صادر کنندگان روی به مواد خام و نیز مواد غذایی همچون میوه‌جات، سبزیجات، دام زنده، حبوبات، آجیل و... می‌آورند که نتیجه آن نیز کمبود در بازار داخل و افزایش قیمت‌ها می شود. قابل توجه آنکه بسیاری با ادعای اینکه نرخ مثلا گوشت در خارج از کشور 10 دلار است، و برای صادر نکردن باید هم قیمت آن گوشت در داخل عرضه شود قیمت گوشت داخلی را به 800 هزار تومان می رسانند. این آفت دلاری شدن اقتصاد ایران در سایر کلاها نیز مشاهده می‌شود. این روزها در حالی سیب زمینی در بازار کمیاب و گران شده است که باز هم پای صادرات در میان است که ارتباط مستقیم با سیاست‌های ارزی تیم اقتصادی دولت دارد و باید دلیل را در اتاق وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی و نه در وزارت جهاد جستجو کرد. در همین راستا نیز رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران کمبود عرضه ناشی از صادرات را علت اصلی نوسانات قیمت سیب زمینی و سایر صیفی و فرنگی در بازار اعلام کرد. اسداله کارگر رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران گفت: با توجه به نوسان نرخ ارز، قیمت سیب زمینی و سایر صیفی و فرنگی با نوساناتی در بازار روبرو شده است.به گفته او، سیب زمینی قوت سفره مردم است که متاسفانه امسال افزایش چشمگیری داشته است که کمبود عرضه یا افزایش قیمت را نمی توان انکار کرد چراکه عملکرد بازار بیانگر آن است.کارگر قیمت کنونی هرکیلو سیب زمینی در میدان را ۲۰ تا ۳۸ هزارتومان اعلام کرد و افزود: فاکتورها تا ۴۵ هزارتومان سیب زمینی عرضه شده است که در سطح شهر تا ۶۰ هزارتومان عرضه می شود که اگر فاکتور داشته باشند، مشکلی ندارد.رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران با اشاره به نوسانات صیفی بیان کرد: وقتی کشورهای اطراف صیفی و فرنگی با دلار می خرند، بدیهی است که این التهابات در بازار رخ بدهد، برای پیشگیری به وزارت جهاد نامه داده بودیم که مدیریت صادرات را اعمال کنند.
در همین حال در واکنشی قابل تامل رئیس اتحادیه بارفروشان با تاکید بر اینکه افزایش قیمت سیب زمینی که این روزها دربازار نمود ظاهری یافته، از سال گذشته آغاز شده، اظهار کرد: شرایط موجود از اوایل اسفندماه که برداشت دوم جیرفت آغاز شود، به ثبات می‌رسد. این سخنان در حالی مطرح می‌شود که یک سوال باقی است و آن اینکه وقتی مسئولان از کمبود محصول در کشور خبر دارند چگونه اجازه صادرات داده می‌شود؟
اما کمبود سیب زمینی مسئله امروز یا چند روز گذشته نیست. با آغاز فصل سرما مدام صحبت از گرانی و کمبود این کالای اساسی و اولیه در آشپزخانه هر خانه‌ای است. حدود یک ماه گذشته بود که دوباره افزایش قیمت و کمبود سیب زمینی خبرساز شد، در آن بازه زمانی نیز موضوع قطع صادرات برای تنظیم بازار داخلی مطرح شد که غلامرضا نوری قزلجه- وزیر جهاد کشاورزی -در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: ما طبق قانون نمی‌توانیم صادرات را متوقف کنیم، قانون ما را منع کرده که به دلیل تنظیم بازار صادرات را متوقف کنیم، این موارد باید یک سال گذشته برنامه‌ریزی می‌شد، اما برای سال بعد برنامه‌ریزی شده که مشکلات این چنینی نخواهیم داشت.
اکبر فتحی - معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی - نیز در همان زمان درباره دلیل افزایش قیمت این محصول با تاکید بر اینکه شرایط هیچ ارتباطی با صادرات ندارد، گفت: طی سالیان مختلف در تولید محصولات سبزیجات و صیفی‌جات به لحاظ شرایط اقلیمی که کشور دارد، در برخی از ماه‌ها با کمبود تولید مواجه می‌شویم و این یک مسئله طبیعی است چرا که در فضای آزاد تولید می‌شود و استان‌های جنوبی هم در یک حدی ظرفیت تولید دارند. با لحاظ میزان صادرات ماهانه ۳۵ تا ۴۰ هزار تنی سیب زمینی، میزان ذخایر سیب زمینی ما در انبارهای سرد و سردخانه‌های سطح کشور به اندازه و حتی مازاد بر نیاز مصرف داخلی است. شرایط فعلی به کمبود موجودی ربطی ندارد، بلکه به دلیل نگهداری آن‌ها در انبارها و هزینه انبارداری است که این هزینه به قیمت تمام شده اضافه می‌شود. در همین حال اکبر یاوری- رئیس اتحادیه بارفروشان- در گفت و گو با ایسنا، درباره افزایش قیمت سیب زمینی که این روزها بسیار جریان‌ساز شده اظهار کرد: فرایند مشکل گرانی سیب زمینی که این روزها دربازار نمود ظاهری یافته، از سال گذشته آغاز شده است. طی سال گذشته میزان تولید سیب زمینی ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تن بود که کشاورزهای ما به دلیل کاهشی بودن قیمت سیب زمینی متضرر شدند. یاوری ضمن اشاره به اینکه سرانه استاندارد جهانی مصرف سیب زمینی در دنیا با توجه به نیاز صنایع تبدیلی و ... سالانه برای هر فرد ۲۴ کیلو است اظهار کرد: سرانه مصرف سیب زمینی در ایران به دلیل حضور اتباع برای هر فرد حدود ۴۰ کیلوگرم است. اگر جمعیت ایرانیان و اتباع را با هم ۹۰ میلیون نفر محاسبه کنیم، سرانه مصرف هر فرد در سال ۴۰ کیلوگرم است، یعنی میزان سیب زمینی مصرفی داخلی ما ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تن است. حدود ۵۰۰ هزار تن سیب زمینی بذری داریم که برای بذر مصرف می‌شود. ۷۰۰ هزار تن نیز صادرات سیب زمینی داریم و ۷۰۰ هزار تن نیز نیاز صنایع تبدیلی ما است که در مجموع تمامی این موارد به ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تن می‌رسد و این در حالی است که میزان تولید امسال ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن بوده است.
با توجه به این سخان این سوال مطرح است که چرا تیم اقتصادی دولت بدون توجه به شرایط کشور و نیازهای داخلی، به تغییرات و نوسانات ارزی دامن زده‌اند که نتیجه آن صادرات بی رویه و تهی شدن کشوراز کالاهای ضروری از جمله سیب زمینی گردد. این یک امر طبیعی است که وقتی هزینه‌های زندگی افزایش می‌یاد استفاده مردم از سیب زمینی، تخم و مرغ و نان افزایش می‌یابد و لذا تدابیر لازم برای تهیه این کالاها باید از سوی دولت اتخاذ شود حال آنکه شواهد نشان می‌دهد مسئولان اقتصادی دولت تا به امروز صرفا به دنبال جلب نظر اتاق بازرگانی‌ها و صادرکنندگان و نه تولید کنندگان و مردم بوده‌اند.
بازار آزاد، دست کشیدن دولت از تصدی گری اقتصادی، رهاسازی بازار برای تنظیم قیمت‌ها، تکیه بر قیمت گذاری بر اسسا عرضه و تقاضا، باز گذاشتن دست صادر کننده برای صادرات در هر شرایطی و... واژگانی است که به کرات در اقتصاد کشور شنیده می‌شود. این رویکردها از سوی تیم‌های اقتصادی دولت‌ها در حالی به عنوان راهبرد اقتصادی مطرح می شود که پیش از هر چیز گویی درک درستی از توجه و حمایت از بخش خصوصی در میان این متولیان وجود ندارد چرا که حمایت از بخش خصوصی را نه مانع زدایی در تولید و بهبود روند زنجیره تامین بلکه در رهاسازی بازار برای سوداگران اقتصادی می بینند که بدون توجه به نیازهای کشور برای ثروت اندوزی از هیچ کاری فروگذار نیستند. در این میان سیاست‌های ارزی دولت چهاردهم با محوریت همتی وزیر اقتصاد و فرزین رئیس بانک مرکزی نیز در ماه‌های اخیر بر این روند شتاب بخشیده است. اقدام ناگهانی در حذف ارز نیمایی ( کانال چهل هزار تومان) و آوردن ارز تجاری ( کانال شصت هزار تومان) در حالی تورمی سنگین را به بخش‌های مختلف اقتصادی و تولیدی وارد ساخت که از پیامدهای آن افزایش نرخ بازار ازاد به بالای 80 هزار تومان بود در حالی که تیم اقتصادی دولت مدعی پایین آوردن ارز کانال 70 هزار تومان هم ردیف ارز تجاری و در نهایت تک نرخی کردن ارز بود. این سیاست ارزی بار دیگر آسیب‌های سنگینش را بر اقتصاد کشور نشان داد چنانکه نتیجه آن را در افزایش قیمت‌های دارو و دهها قلم کالای دیگر می‌توان مشاهده کرد. نکته اساسی آن است که تیم اقتصادی دولت همزمان با نام رونق تجارت و ارز آوری، دست صادر کنندگان را باز گذاشته در حالی که این نوسانات ارزی، فرصتی مناسب برای قاچاقچیان نیز می باشد که با صادرات کالاهای اساسی، دارو، سوخت، شیرخشک، دام زنده و هر آنچه در کشور وجود دارد درآمدی هنگفت را کسب نمایند.
با توجه به اینکه ایران کشوری تولید کننده نمی‌باشد صادر کنندگان روی به مواد خام و نیز مواد غذایی همچون میوه‌جات، سبزیجات، دام زنده، حبوبات، آجیل و... می‌آورند که نتیجه آن نیز کمبود در بازار داخل و افزایش قیمت‌ها می شود. قابل توجه آنکه بسیاری با ادعای اینکه نرخ مثلا گوشت در خارج از کشور 10 دلار است، و برای صادر نکردن باید هم قیمت آن گوشت در داخل عرضه شود قیمت گوشت داخلی را به 800 هزار تومان می رسانند. این آفت دلاری شدن اقتصاد ایران در سایر کلاها نیز مشاهده می‌شود. این روزها در حالی سیب زمینی در بازار کمیاب و گران شده است که باز هم پای صادرات در میان است که ارتباط مستقیم با سیاست‌های ارزی تیم اقتصادی دولت دارد و باید دلیل را در اتاق وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی و نه در وزارت جهاد جستجو کرد. در همین راستا نیز رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران کمبود عرضه ناشی از صادرات را علت اصلی نوسانات قیمت سیب زمینی و سایر صیفی و فرنگی در بازار اعلام کرد. اسداله کارگر رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران گفت: با توجه به نوسان نرخ ارز، قیمت سیب زمینی و سایر صیفی و فرنگی با نوساناتی در بازار روبرو شده است.به گفته او، سیب زمینی قوت سفره مردم است که متاسفانه امسال افزایش چشمگیری داشته است که کمبود عرضه یا افزایش قیمت را نمی توان انکار کرد چراکه عملکرد بازار بیانگر آن است.کارگر قیمت کنونی هرکیلو سیب زمینی در میدان را ۲۰ تا ۳۸ هزارتومان اعلام کرد و افزود: فاکتورها تا ۴۵ هزارتومان سیب زمینی عرضه شده است که در سطح شهر تا ۶۰ هزارتومان عرضه می شود که اگر فاکتور داشته باشند، مشکلی ندارد.رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران با اشاره به نوسانات صیفی بیان کرد: وقتی کشورهای اطراف صیفی و فرنگی با دلار می خرند، بدیهی است که این التهابات در بازار رخ بدهد، برای پیشگیری به وزارت جهاد نامه داده بودیم که مدیریت صادرات را اعمال کنند.
در همین حال در واکنشی قابل تامل رئیس اتحادیه بارفروشان با تاکید بر اینکه افزایش قیمت سیب زمینی که این روزها دربازار نمود ظاهری یافته، از سال گذشته آغاز شده، اظهار کرد: شرایط موجود از اوایل اسفندماه که برداشت دوم جیرفت آغاز شود، به ثبات می‌رسد. این سخنان در حالی مطرح می‌شود که یک سوال باقی است و آن اینکه وقتی مسئولان از کمبود محصول در کشور خبر دارند چگونه اجازه صادرات داده می‌شود؟
اما کمبود سیب زمینی مسئله امروز یا چند روز گذشته نیست. با آغاز فصل سرما مدام صحبت از گرانی و کمبود این کالای اساسی و اولیه در آشپزخانه هر خانه‌ای است. حدود یک ماه گذشته بود که دوباره افزایش قیمت و کمبود سیب زمینی خبرساز شد، در آن بازه زمانی نیز موضوع قطع صادرات برای تنظیم بازار داخلی مطرح شد که غلامرضا نوری قزلجه- وزیر جهاد کشاورزی -در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: ما طبق قانون نمی‌توانیم صادرات را متوقف کنیم، قانون ما را منع کرده که به دلیل تنظیم بازار صادرات را متوقف کنیم، این موارد باید یک سال گذشته برنامه‌ریزی می‌شد، اما برای سال بعد برنامه‌ریزی شده که مشکلات این چنینی نخواهیم داشت.
اکبر فتحی - معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی - نیز در همان زمان درباره دلیل افزایش قیمت این محصول با تاکید بر اینکه شرایط هیچ ارتباطی با صادرات ندارد، گفت: طی سالیان مختلف در تولید محصولات سبزیجات و صیفی‌جات به لحاظ شرایط اقلیمی که کشور دارد، در برخی از ماه‌ها با کمبود تولید مواجه می‌شویم و این یک مسئله طبیعی است چرا که در فضای آزاد تولید می‌شود و استان‌های جنوبی هم در یک حدی ظرفیت تولید دارند. با لحاظ میزان صادرات ماهانه ۳۵ تا ۴۰ هزار تنی سیب زمینی، میزان ذخایر سیب زمینی ما در انبارهای سرد و سردخانه‌های سطح کشور به اندازه و حتی مازاد بر نیاز مصرف داخلی است. شرایط فعلی به کمبود موجودی ربطی ندارد، بلکه به دلیل نگهداری آن‌ها در انبارها و هزینه انبارداری است که این هزینه به قیمت تمام شده اضافه می‌شود. در همین حال اکبر یاوری- رئیس اتحادیه بارفروشان- در گفت و گو با ایسنا، درباره افزایش قیمت سیب زمینی که این روزها بسیار جریان‌ساز شده اظهار کرد: فرایند مشکل گرانی سیب زمینی که این روزها دربازار نمود ظاهری یافته، از سال گذشته آغاز شده است. طی سال گذشته میزان تولید سیب زمینی ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تن بود که کشاورزهای ما به دلیل کاهشی بودن قیمت سیب زمینی متضرر شدند. یاوری ضمن اشاره به اینکه سرانه استاندارد جهانی مصرف سیب زمینی در دنیا با توجه به نیاز صنایع تبدیلی و ... سالانه برای هر فرد ۲۴ کیلو است اظهار کرد: سرانه مصرف سیب زمینی در ایران به دلیل حضور اتباع برای هر فرد حدود ۴۰ کیلوگرم است. اگر جمعیت ایرانیان و اتباع را با هم ۹۰ میلیون نفر محاسبه کنیم، سرانه مصرف هر فرد در سال ۴۰ کیلوگرم است، یعنی میزان سیب زمینی مصرفی داخلی ما ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تن است. حدود ۵۰۰ هزار تن سیب زمینی بذری داریم که برای بذر مصرف می‌شود. ۷۰۰ هزار تن نیز صادرات سیب زمینی داریم و ۷۰۰ هزار تن نیز نیاز صنایع تبدیلی ما است که در مجموع تمامی این موارد به ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تن می‌رسد و این در حالی است که میزان تولید امسال ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن بوده است.
با توجه به این سخان این سوال مطرح است که چرا تیم اقتصادی دولت بدون توجه به شرایط کشور و نیازهای داخلی، به تغییرات و نوسانات ارزی دامن زده‌اند که نتیجه آن صادرات بی رویه و تهی شدن کشوراز کالاهای ضروری از جمله سیب زمینی گردد. این یک امر طبیعی است که وقتی هزینه‌های زندگی افزایش می‌یاد استفاده مردم از سیب زمینی، تخم و مرغ و نان افزایش می‌یابد و لذا تدابیر لازم برای تهیه این کالاها باید از سوی دولت اتخاذ شود حال آنکه شواهد نشان می‌دهد مسئولان اقتصادی دولت تا به امروز صرفا به دنبال جلب نظر اتاق بازرگانی‌ها و صادرکنندگان و نه تولید کنندگان و مردم بوده‌اند.
سمیه ملکی
