ترکیه میزبان نشست سه‌جانبه‌ای است که با محوریت بررسی تحولات سوریه برگزار می‌شود. حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و اردوغان روسای جمهور، ایران، روسیه و ترکیه در حالی گرد هم می‌آیند که پیش از این نیزٍ این کشورها نشست سوچی با محوریت سوریه برگزار کرده بودند لذا نشست کنونی را می‌توان ادامه طراحی‌ها برای بررسی و حل بحران این کشور دانست.
این نشست در حالی برگزار می‌شود که چند نکته اساسی در قبال آن قابل توجه است. مهمترین مساله‌ای که باید توجه داشت آن است که این نشست با هماهنگی سوریه برگزار می‌شود و نه مانند نشست‌های ائتلاف به اصطلاح ضد داعش آمریکا و آنچه در لوای نام کمک به بحران سوریه، عراق، افغانستان، لیبی و... تاکنون در عرصه جهانی برگزار شده به خواست قدرت‌ها و بدون توجه به مطالبات و نیازهای این کشورها. این تفاوت خود نشانگر اراده و عزم جدی این نشست و نشست‌های مشابه آن یعنی سوچی و آستانه برای حل بحران سوریه است.
نکته دیگر آنکه جمهوری اسلامی ایران محور برگزاری این نشست بوده و چنانکه جمهوری اسلامی از ابتدای بحران سوریه بر اصل مبارزه با تروریسم، فعال‌سازی گزینه سیاسی با محوریت سوری - سوری بر بازسازی سوریه تاکید داشته و امروز می‌بینیم که محور بسیاری از نشستهایی که در باب سوریه برگزار می‌شود همین محورهای جمهوری اسلامی است.
در همین حال نشست ترکیه در شرایطی برگزار می‌شود که دو رویکرد متفاوت در قبال تحولات سوریه مشاهده می‌شود. یک رویکرد جمهوری اسلامی ایران است که کمک به نظام و مردم سوریه را مولفه حل بحران این کشور و منطقه دانسته و تاکید دارد که کشورهای منطقه باید پای میز مذاکره چالش‌ها و اختلافات را حل کنند.
دیدگاه دیگر برگرفته از نگاه آمریکا و مهره‌های منطقه‌ای آن است که نمود آن را در سفر بن‌سلمان ولیعهد سعودی به آمریکا می‌توان مشاهده کرد. سران سعودی و آمریکا بارها بر حمایت از آنچه معارضان سوری نامیده‌اند تاکید کردند در حالی که شواهد و اسناد نشان می‌دهد که آنچه معارضان نامیده‌اند، گروه‌های تروریستی هستند که در مناطق مختلف سوریه نظیر غوطه شرقی و درعا به کشتار غیرنظامیان می‌پردازند. سران سعودی رسما خواستار ادامه حضور نظامیان آمریکایی در سوریه برای حمایت از این گروه‌ها شده‌اند و آمریکا نیز فاکتور میلیون دلاری برای تحقق این طرح پیش‌روی سران سعودی قرار داده‌است.
مساله دیگر در قبال نشست سه جانبه ترکیه، عملکردهای کشور میزبان در قبال تحولات سوریه است. هر چند که نیازها و دغدغه‌های امنیتی ترکیه قابل درک است اما اقدام نظامی یک جانبه در خاک سوریه و البته عراق قطعا راهکار تحقق امنیت مورد نظر ترکیه نخواهد بود. ترکیه که با حضور در نشست‌های آستانه که سوچی، تا حدودی نقش مثبت در معادلات منطقه را نشان داده که دست کشیدن از سیاست‌های یک جانبه در سوریه و عراق و هماهنگ شدن با دولتهای این کشور و متحدان آنها یعنی روسیه و ایران می‌تواند ضمن تامین امنیت این کشور ارتقای جایگاه منطقه‌ای و جهانی آن را نیز به همراه داشته باشد.
مساله دیگر آنکه برخی از کشورها نظیر فرانسه ادعای ایفای نقش در سوریه و امنیت منطقه را مطرح می‌سازند در حالی که همزمان رفتارهای عملی دارند که ابهامات بسیاری در صداقت این گفتارها ایجاد کرده است. از یک‌سو این کشورها بر سرنگونی نظام سوریه و چندپاره‌سازی این کشور تاکید دارند و از سوی دیگر با سیاست تهدید و تحریم خواستار تضعیف توان دفاعی و عدم فعال بودن ایران در معادلات منطقه شده‌اند حال آنکه توان دفاعی و نقش فعال ایران در منطقه زمینه‌ساز پایان حیات امارت داعش در منطقه شده است.
لذا این کشورها به جای چنین مطالبات زیاده‌خواهانه اگر واقعا به دنبال کمک به حل بحران‌های منطقه هستند باید در برابر اراده ملت و نظام سوریه سرتسلیم فرو آورده و ضمن اذعان به جایگاه ایران و مقاومت در امنیت جهان در مسیر طرح‌های این مبارزان واقعی با تروریسم گام بردارند.
در جمع‌بندی نهایی از آنچه ذکر شد می‌توان گفت نشست سه‌جانبه ترکیه می‌تواند گامی دیگر برای حل بحران سوریه باشد که دامنه آن می‌تواند به حل بحران یمن، فلسطین و ... نیز گسترش یابد چنانکه جمهوری اسلامی همواره تاکید داشته و دارد که حل بحران‌های منطقه باید توسط کشورهای منطقه صورت گیرد و دلبستن به بازیگران فرامنطقه‌ای جز استمرار بحران و نابسامانی نتیجه‌ای به همراه نخواهد داشت.
نویسنده: قاسم غفوری
