سوریه که از سال ۲۰۱۱ تاکنون با بحرانهای متعددی در پی تروریسم تحمیلی به این کشور مواجه شده این روزها شاهد ابعاد جدیدی از بحران است که محور آن را تحرکات نظامی ترکیه در مناطق شمالی این کشور تشکیل میدهد. منابع خبری اعلام کردهاند ترکیه به نام برقراری امنیت و مقابله با گروههای تروریستی اقدامات نظامی در این مناطق را آغاز کرده است. این اقدام در حالی صورت گرفته که پیش از هر چیز باید به این امر توجه داشت که حمله نظامی و تجاوز به یک کشور مستقل به هر بهانه ای که انجام شود بر خلاف اصول و موازین حقوق بین الملل بوده و محکوم است. این رفتار بدعت خطرناکی است که ریشه آن را در تحرکات نظامی آمریکا، انگلیس میتوان مشاهده کرد جنگهایی همچون افغانستان، عراق، لیبی که میلیونها قربانی برجای گذاشته از پیامدهای آن است. نکته قابل توجه آنکه اقدام نظامی ترکیه با چراغ سبز و همراهی آمریکا صورت میگیرد چنانکه حتی برخی منابع از خروج نیروهای آمریکایی از این مناطق برای زمینهسازی جهت عملیات ترکیه خبر دادهاند. نکته مهم آن است که آمریکا بارها نشان داده که هرگز قابل اعتماد نیست چنانکه همین حالا نیز پشت کردههای سوریه که سالهاست در جهت خدمت به آمریکا علیه مردم و نظام سوریه اقدام کردهاند خالی کردهاند. در قبال ترکیه نیز آمریکا بارها رویکرد خیانتی داشته چنانکه اخیرا با نادیده گرفتن استقلال ترکیه در خرید تسلیحاتی به جرم خرید اس ۴۰۰ تحریم علیه این کشور را مطرح کرده است. نکته دیگر پیامدهای انسانی اقدام نظامی مذکور است چرا که تجاوز نظامی ترکیه به خاک سوریه می تواند افزایش تنش در شمال این کشور را بدنبال داشته باشد و تهدیدی جدی برای جان غیر نظامیان و شهروندان عادی ساکن در این مناطق بشمار می رود. تداوم این تجاوز ضمن آن که موجب افزایش جمعیت اوارگان و پناهندکان خواهد شد، می تواند زمینه انتقال بحران به خاک ترکیه را نیز ایجادکند که قطعا هزینههای بسیاری به این کشور تحمیل میسازد.
نکته مهم آنکه ترکیه مدعی اقدام نظامی برای مبارزه با تروریسم است حال آنکه افزایش تنش در شمال سوریه به طورقطع بستر مناسبی برای رشد و توسعه تروریسم سرکوب شده در مناطق شمالی و شمال شرق سوریه را فراهم نموده و با هدف مبارزه با تروریسم در تضاد است. این امر زمانی بیشتر قوت میگیرد که کشورهای غربی از ایجاد بحران و ناامنی در مناطق مختلف سوریه برای تقویت تروریستها بهره میگیرد و چراغ سبز آنها به ترکیه نیز میتواند در این چارچوب باشد که قطعا آنکارا از قربانیان آن خواهد شد.
در همین حال این مسئله را باید در نظر داشت که شهر ادلب در سوریه کانون اصلی تجمع گروههای مختلف تروریستی است و ترکیه با انجام عملیات نظامی برای سرکوب باقی مانده این گروهها مخالفت می کند.این واقعیت موجب شکل گیری تردید جدی در قصد واقعی ترکیه از انجام عملیات نظامی اخیر برای مبارزه با تروریسم شده است و این کشور اگر واقعا به دنبال مقابله با تروریسم است باید ضمن پایبندی به توافقات آستانه و سوچی راه را برای عملیات نظامی ترکیه و متحدانش برای عملیات در ادلب فراهم سازد. .
در همین راستا در صورت واقعی بودن ادعای ترکیه در خصوص اهداف ضد تروریستی این عملیات، لازم بود در وهله نخست هماهنگیهای لازم با دولت سوریه انجام میشد و در ادامه از طریق سازوکار ایجاد شده میان ایران،روسیه و ترکیه در موضوع مبارزه با تروریسم، ضرورت انجام عملیات نظامی در شمال سوریه بررسی و اتخاذ تصمیم می شد. نظام سوریه نشان داده که پیشگام واقعی مبارزه با تروریسم و ترکیه به راحتی میتوانست با رویکرد صادقانه و سازنده به دمشق از ظرفیتهای این کشور برای رسیدن به امنیت پایدار برخوردار شود.
درست است که ترکیه حق دارد که نگران تهدیداتی باشد که از شمال سوریه، امنیت این کشور را با مخاطره مواجه می نماید اما با توجه به عدم تسلط دولت مرکزی سوریه بر مناطق شمالی این کشور لازم است برای رفع نگرانیهای دولت ترکیه و در چارچوب سازوکارهای مشترک موجود و همکاری کشورهای سوریه،ایران،ترکیه و روسیه تصمیمات لازم برای رفع تهدیدات بالقوه و بالفعل و تامین امنیت مرزهای مشترک سوریه و ترکیه اتخاذ شده تا نتایجی مثبت برای کل منطقه رقم زده شود. رویکردی که ترکیه در پیش گرفته قطعا نمیتواند ضامن امنیت و ثبات برای ترکیه باشد بویژه آمریکا نشان داده که هرگز قابل اعتماد نیست و ترکیه نباید امنیت و آینده خود را در گرو وعدههای آن قرار دهد. راهکار نهایی ترکیه صرفا در یک جمله خلاصه میشود و آن رویکرد صادقانه به مبارزان واقعی با تروریسم یعنی جبهه مقاومت منطقه است که به اذعان جهانیان کارنامهای موفق در تحقق امنیت منطقه و جهان دارد و در غیر این صورت ترکیه خود را گرفتار باتلاقی میسازد که جز نابودی حاصلی برای آن نخواهد داشت.
نویسنده: قاسم غفوری