اگرچه برخی شعب بانکی در واپسین دقایق جذب سپرده با نرخهای سود بالاتر از مصوبهای که سال گذشته شورای پول و اعتبار داشت، کار خود را چند ساعتی تمدید کردند، اما بالاخره رقابت تمام شد.
به گزارش مهر، ماراتن نظام بانکی برای جذب سپردههای بیشتر از مردم آن هم درست در روزهایی که بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار دولت دوازدهم میخواهند ساماندهی نرخهای بهره را در نظام بانکی داشته باشند، بالاخره به پایان رسید. از فردا قرار است که با بخشنامه بانک مرکزی، همه بانکها ملتزم به اجرای نرخهای سود یکسان باشند؛ اگرچه هیچ تضمینی هم برای اجرای آن وجود ندارد و تا به حال هم که نظام بانکی ملزم به اجرای مصوبه شورای پول و اعتبار بوده است، چندان گوشش به نظارت و بخشنامه و مواردی از این دست، بدهکار نبود.
بداخلاقی در نظام بانکی به اوج رسید
یکسالی میشود که شورای پول و اعتبار مصوب کرده که نرخ سود سپردههای بانکی بلندمدت یکساله ۱۵ درصد و کوتاهمدت ده درصد باشد، اما بانکها باز هم راه خود را میرفتند و با طرحهایی که ارایه میدادند و عناوین و ترفندهای مختلفی که راه را برای دور زدن این مصوبه هموار میکرد، تلاش داشتند که کمبود نقدینگی خود را با منابع مالی در دست مردم تامین کنند. اما رفتار بانکها این بار اندکی متفاوت بود؛ آنها به هر دری میزدند تا بتوانند سپرده بیشتری جذب کنند و حتی در رقابتهای منفی با همتایان خود در نظام بانکی، مشتریان آنها را از آن خود کنند.
در حدود ده روزی که از اعلام رسمی بانک مرکزی با صدور بخشنامه التزام شبکه بانکی به نرخهای مصوب سپرده، بدترین صحنهها در سریال کاهش نرخ سود بانکی کلید خورد و متاسفانه نظام بانکی این بار هم از این آزمون سخت، سربلند بیرون نیامد؛ اگرچه باید منتظر ماند و دید که رفتار آنها در هفتهها و ماههای آینده در پایبندی به نرخهای مصوب شورای پول و اعتبار در سپردههای کوتاهمدت و بلندمدت چه خواهد بود.
روز گذشته اما، بسیاری از بانکها بداخلاقی در نظام بانکی را به اوج رساندند و با رفتارهای غیرمحترمانه با مشتریان خود، فقط به پول فکر کردند و اینکه بتوانند از این فرصت، حداکثر بهرهبرداری را داشته باشند؛ البته روی دیگر داستان، خود مردم هستند که رفتار آنها به طور قطع، سازنده شیوه رفتار هر بخشی از کشور از جمله نظام بانکی است. برخی مشتریان هر نوع توهینی را پذیرفتند تا بلکه دو درصد سود بیشتر آن هم حداکثر در یکسال، نصیبشان شود.
صف چند ساعته برای سپردهگذاری در برخی بانکها
گزارشهای میدانی از شعب بانکی در روز پنجشنبه (نهم شهریورماه) همزمان با بسته شدن پرونده گشایش سپرده با نرخهای بالاتر از ۱۵ درصد مصوب شورای پول و اعتبار، حکایت از صحنههای نامناسبی دارد که در برخی از شعب بانکهای عمدتا دارای مشکل ترازنامهای رقم خورد. در عین حال شعب این بانکها، طی روزهای سه شنبه، چهارشنبه و پنج شنبه تا پاسی از شب به روی مردم باز بود و با ارسال پیامکهای پیاپی، مشتریان را به سپردهگذاری بیشتر ترغیب میکردند.
در برخی شعب، صفهای طولانی پشت درهای بسته شعبه مشاهده میشد و برخی از متصدیان شعب، به دلیل فشار بالای کاری بداخلاقیهایی را صورت میدادند؛ ضمن اینکه مردم ساعتها را باید برای سپردن پول خود به نظام بانکی در انتظار به سر میبردند؛ بلکه بتوانند سود بیشتری بگیرند؛ غافل از اینکه باید حداقل بر روی صورتهای مالی و ترازنامه برخی از بانکها تمرکزی کنند یا از افراد مطلع در مورد وضعیت بانکهایی که پولشان را به آنها میسپارند، تحقیق کنند.
یکی از مشتریان که برای سپردهگذاری، به گفته خودش دو ساعت در صف انتظار مانده است، گفت: ظرف چند روزی که بازار سپردهگذاری در بانکها داغ شده است، تحریک شدم که پسانداز اندک خود را به بانک بسپارم تا بلکه سود بگیرم، البته به شعب متعددی مراجعه کردم و در نهایت این بانک را برگزیدم که از همه بالاتر سود میدهد؛ بالاخره افرادی مثل من که تخصصی در سرمایهگذاری نداریم و همیشه پول خود را به زحمت به دست میآوریم، یک تا دو درصد سود بالاتر هم مهم است و البته بانک هم از همه جا مطمئنتر است. وی میافزاید: افراد زیادی را دیدم که سرمایه اندک خود را این چند روز به بانک سپرده اند و البته نگرانند که نرخ کاهش پیدا کند؛ هر چه باشد ۸ درصد نرخ بالاتر میارزد که دو ساعتی هم در صف بایستیم.
یکی دیگر از مشتریان نظام بانکی گفت: اوایل هفته از بانک تماسی داشتم که درخواست این را مطرح کرد تا پولی را که در بانک پسانداز دارم، به صورت سپرده یکساله به بانک بسپارم و در مقابل سود ۲۲ درصدی را دریافت نمایم، البته متصدی بانک میگفت که اگر سرمایه خود را به بالای صد میلیون تومان برسانم، نرخ را به ۲۳ درصد هم خواهد رساند.
وی افزود: به هرحال وقتی من پولم در حساب به صورت پسانداز بود، سود ۱۰ درصد را به صورت روزشمار میگرفت، اما اکنون ۱۲ درصد سود بالاتر میگیرم و این مرا وسوسه کرد که به شعبه مراجعه کنم و پولم را سپرده نمایم. اما به هرحال زمان زیادی طول کشید تا این کار را انجام دادم و دو ساعتی هم در صف ماندم.
این مشتری نظام بانکی میگوید: البته بانک برخی از مشتریان خاص را به صورت ویآیپی و اختصاصی پذیرش میکرد و متوجه شدم که این افراد، عمدتا سپردههای میلیاردی دارند و البته از مکالمات متوجه شدم که حتی برای سپردهگذاری بالا نیز بانک حاضر شده که یک نماینده خود را به محل کار سپردهگذار بفرستد و همان جا کارهای اداری آن را انجام دهد.
برخورد با بانکهایی که بخشنامه را دور میزنند
در این میان شاید اشکال کار این باشد که ده روزی زمان به بانکها داده شد تا بتوانند بخشنامه سال گذشته شورای پول و اعتبار را رعایت کنند و نرخهای سود را به نرخهای معقول برسانند؛ اگرچه هنوز هم بیم دور زدن این نرخ از سوی بانکها وجود دارد و به همین دلیل است که بانک مرکزی از تدابیر سختگیرانه برای نظام بانکی در صورت عدم رعایت این نرخها دارد.
پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی با تاکید بر اینکه بانک مرکزی با هر گونه دور زدن بخشنامه جدید نرخ سود بانکی، افتتاح حساب جداگانه برای واریز سود بیشتر و یا پرداخت سود موثر بالاتر از نرخ مصوب برخورد خواهد کرد، گفت: حسن اجرای این مصوبه را به شدت زیر نظر داریم. وی ادامه میدهد: هیچ یک از بانکها حق ندارند نرخی بالاتر از مصوبه شورای پول و اعتبار و بخشنامه جدید بانک مرکزی را در سپردهها اعمال نمایند و در غیر این صورت با برخورد جدی مواجه خواهند شد.
قربانی در پاسخ به پرسشي مبنی بر دلایل اجرای این مصوبه از یازدهم شهریورماه گفت: هدف بانک مرکزی این بوده که بتواند هماهنگی لازم را میان شعب بانکی برای اجرای موثر این بخشنامه صورت دهد چرا که اگر زمان اجرای این بخشنامه زودتر از ۱۱شهریور اعلام میشد آنگاه ممکن بود بخشنامه هنوز بدست برخی شعب در سراسر کشور نرسیده باشد و کار با بینظمی پیش رود. به همین منظور با بهرهگیری از تجارب قبلی یک هفته قبل از از اجرا اطلاعرسانی لازم صورت گرفت تا به نحو شایستهای عملیاتی شود.
بخشنامه بانک مرکزی چه میگفت؟
۳۱ مردادماه بود که بانک مرکزی در بخشنامهای به شبکه بانکی، تدابیر هشتگانهای را با تاکید بر اجتناب از رقابتهای ناموجه بین بانکها و موسسات اعتباری در جذب سپردهها، ابلاغ کرد. براساس این بخشنامه که از ۱۱ شهریورماه لازمالاجرا است، بانکها و موسسات اعتباری موظفند نرخ سودعلیالحساب سپردههای سرمایهگذاری مدت دار یک ساله حداکثر ۱۵ درصد و سپردههای کوتاهمدت را حداکثر ۱۰ درصد محاسبه و رعایت کنند.
به هرحال باید منتظر ماند و دید که نرخ سود چه سرنوشتی را در هفتهها و ماههای آینده خواهد داشت. آیا بانکها از مصوبه شورای پول و اعتبار تمکین میکنند یا باز هم ساز خود را کوک خواهند کرد.