خاک تهران سست است و هر لحظه ممکن است حفرهای در زیر خاک پایتخت ایجادشود، قناتهای متروک و برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی ۲ عامل اصلی است که میگویند زیرپای تهرانیها را خالی کرده است.
پنجشنبه شب بود که بازهم در خیابان مولوی زمین فرونشست و حفرهای ۸ متری ایجاد شد. سریال فروریزشهای خیابان مولوی تمامی ندارد. علی بیتاللهی در گزارشی که پس از این حادثه تهیه کرده اعلام کرده است به دلیل خصوصیتهای زمین دراین منطقه باز هم انتظار فرونشست دیگری وجود دارد.
دبیر کارگروه ملی زلزله، لغزش لایههای زمین، ابنیه و شهرسازی با اشاره به ابعاد این فرو ریزش، میگوید: براساس مشاهدات میدانی این فروریزش به طور تقریبی دارای طول و عرض ۴ تا ۵ متری است، ولی عمق فروریزش قابل توجه و در حدود ۸ متر بوده است. این حادثه میتوانست با تلفاتی همراه باشد که خوشبختانه بر طبق گزارشهای دریافتی خسارت جانی و مالی به جز تخریب بخشی از خیابان و احتمالا لولههای آب زیر سطحی در بر نداشت.
وی درباره دلایل این فرونشست هم میگوید: شهردار ناحیه، شکستگی لوله و آب شستگی ناشی از آن را دلیل اصلی وقوع فروریزش اعلام کرد، ولی در هنگام مستند کردن عوارض سانحه، از مسئولین شرکت آب و فاضلاب در محل حادثه نمایندهای حاضر نبود تا اطلاعات دقیقتری به دست آید، اما مشاهدات زمینی نشان میداد که لولههای آب سالم هستند. طبق گفته مسئولین شهرداری در محل حادثه، تونل مترو در زیر این محل، مرطوب و دارای نشتی آب شده است که متاسفانه امکان بازدید وجود نداشت. علاوه بر آن با توجه به عمق فروریزش زمین که حدود ۸ متر بوده به نظر میرسد شاید عوامل دیگری نظیر قناتها و یا حفاریهای مترو نیز در شکلگیری فروریزش این نقطه نقش داشتهاند.
بیتاللهی، مسیر خیابان مولوی را مسیری خاص از نقطه نظر وقوع فروریزشهای شهری تهران توصیف میکند و میگوید : در ۲۷ آذرماه سال ۱۳۹۵ در ضلع جنوبی خیابان مولوی بعد از میدان محمدیه (میدان اعدام) به سمت شرق، در کوچه ذکائی فروریزش بزرگی رخ داد و پیشتر از این حادثه و در روز ۱۶ مهرماه همان سال در میدان قیام واقع در امتداد همین مسیر نیز فروریزش دیگری رخ داده بود که متاسفانه در آن حادثه، دو نفر کشته شدند.
وی افزود: در ادامه فروریزشهای سریالی در مسیر خیابان مولوی که در راستای تونل متروی خط ۷ بوده و با حفر آن، تعداد فروریزشهای شهری نیز بیشتر شده است، فروریزش دیگری در مجاورت بیمارستان اکبرآبادی خیابان مولوی رخ داد. بخشی از ساختمانهای این بیمارستان تخلیه شده است، فروریزش روز ۱۰ آبانماه ۱۳۹۷ نیز در راستای همین مسیر پرخطر بوده است، از اینرو به نظر میرسد با توجه به خصوصیات زمین این ناحیه، احتمال رخداد چنین اتفاقاتی در آینده نیز وجود دارد.
نیاز به اسکن مدام خیابانها
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران میگوید: بررسیها نشان میدهد شهر تهران به دلیل اینکه سالها شبکه جمعآوری فاضلاب نداشته است و چاههای جذبی که در ده میلیون قطعه زمینی که در تهران ساخته شده برای فاضلاب حفر کرده است زیر پای تهران را خالی کرده، همچنین استفاده بیش از حد از آبهای زیرسطحی سبب شده که خاک تهران پوک شود و حفرهایی در زیر آن ایجاد شود.
محمد سالاری ایجاد تونلهای مترو را هم فرونشستهای تهران موثر میداند و معتقد است باید معابر تهران هر فصل اسکن شوند.
موضوعی که افشین حبیبزاده رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران هم بر آن تاکید دارد. او میگوید: تنها چاره حفرههای زیر زمین در تهران اسکن مستمر خیابانهای اصلی و فرعی تهران است، اکنون دستگاههای ثابت اسکن در شهر تهران وجود دارد اما این دستگاهها نیاز ما را برطرف نمیکند، زیرا باید به وسیله اسکن متحرک نقاط بحرانی و خطرآفرین شهر به صورت مستمر پایش شود.
وی ادامه میدهد: متاسفانه دستگاههای متحرک برای اسکن شهر تهران وجود ندارد و از ماهها پیش برای خرید این دستگاهها اقدام شده اما هنوز خریداری نشده است و بارها هم در اینباره تذکر دادهایم. تا زمانی که این دستگاهها خریداری نشود همچنان مشکل فرونشست زمین برای شهر تهران وجود دارد و احتمال دارد که هر لحظه بخشی از زمین فرونشست کند که این موضوع برای شهر تهران خطرناک است.
حبیبزاده افزود: شهر تهران به صورت جدی با خطر فرونشست زمین و ایجاد فروچالهها مواجه است و هر چند وقت یکبار نمونهای از این مساله در نقطهای از شهر از جمله در اتوبانها و معابر اصلی شهر رخ میدهد. فرونشست زمین و فروچالهها امکان تبدیل شدن به بحران را دارند.
کدام مناطق در معرض تهدید هستند؟
مدیر مرکز زلزلهشناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در این رابطه میگوید: بر مبنای مطالعات صورت گرفته دشتهای جنوب غربی و جنوبی تهران متحمل فرونشست قابل ملاحظهای به ویژه در سالهای اخیر شده و میشوند، به گونهای که بیشینه فرونشست در دشت شهریار در جنوب غرب تهران و دشت ورامین نیز گزارش شده است.
بیتاللهی ادامه میدهد: براساس نقشه فرونشست سازمان زمینشناسی، فرونشست زمین موقعیت شهری تهران و برخی از مراکز جمعیتی اطراف آن در جنوب و جنوب غربی نظیر اسلامشهر را مورد تهدید قرار داده است. مراکز جمعیتی نظیر کهریزک، شورآباد، سلطانآباد و اسلامشهر از جمله مراکز جمعیتی عمده در زون فرونشست جنوب و جنوب غرب تهران به شمار میروند. مهر