۴۰ استاد و پژوهشگر اقتصاد در نامهای به رئیسجمهور ابتدا به اشتباه بودن سیاستهای اقتصادی دولت یازدهم اشاره کرده و از بیتوجهی مسئولان دولتی به دیدگاههای غیرسیاسی و کارشناسی اقتصاددانهای بیطرف انتقاد کردهاند. این افراد در ادامه نامه خود اعتراف به اشتباه بودن سیاستهای اقتصادی را گام نخست اصلاح این روند دانسته و بر لزوم تهیه و اجرای یک بسته نجات اقتصادی تاکید و ۵ محور اساسی را در این زمینه برشمردهاند.
نامه ۴۰ اقتصاددان به رئیسجمهور به شرح زیر است:
جناب حجتالاسلام آقای دکتر حسن روحانی رئیسجمهور محترم
سلام علیکم
چنانچه مستحضرید و گزارشهای رسمی نهادهای دولتی و نیز گزارشهای میدانی نشان میدهند، وضعیت اقتصادی کشور - به ویژه اشتغال جوانان، ترازنامه بانکها، بدهی دولت و رکود در واحدهای تولیدی - در وضعیت بسیار خطرناکی قرار گرفته است. هرچند میتوان قبول کرد برخی از این مشکلات از دولتهای قبل به ارث رسیده اما نمیتوان انکار کرد که بخش بزرگی از وخامت اوضاع موجود، نتیجه سیاستهای دولت شما بوده است.
جناب آقای رئیسجمهور! ایکاش از ابتدای کار دولت، به توصیههای مکرر و خیرخواهانه عمل میکردید و سیاستهای اقتصادی دولت را به نتایج مذاکرات گره نمیزدید. وقتی علنا و صریحا به جامعه وعده فتحالفتوح و حل همه مشکلات بعد از توافق هستهای دادید، طبیعی بود که فعالان اقتصادی از هر سرمایهگذاری و کاری دست کشیدند و تصمیمهای کاری را به تعویق انداختند تا نتایج برجام را ببینند و متاسفانه شد آنچه نباید میشد: رکود فراگیر و همافزا، کسب وکارها را فلج کرده و بسیاری از واحدهای تولیدی را در معرض ورشکستگی و تعطیلی کشانده است.
جناب آقای رئیسجمهور! متاسفانه تیم اقتصادی شما مرید و مروج لیبرال سرمایهداری است. این تیم، به بهانه استقلال بانک مرکزی، دولت را در بازار پول منفعل کرده و بانکهای غیردولتی را برای مسابقه در افزایش کاذب نرخ سود از یکسو و از سوی دیگر خلق پول، آزاد گذاشتهاند که در نتیجه، نقدینگی در دولت شما به رقم بیسابقه ۱۳۰۰۰ هزارمیلیارد ریال رسیده که به تولید هم راه ندارد و منشا بخش بزرگی از مشکلات امروز اقتصاد ایران شده است.
جناب آقای رئیسجمهور! شیفتگان لیبرال سرمایهداری گفتهاند عصر برنامهریزی گذشته است و امروز نباید با برنامهریزی کشور را اداره کرد. براساس این تفکر اشتباه، دولت شما حتی برای اولینبار طی دهههای اخیر، لایحه برنامه را هم تهیه نکرد. لازم است به تیمتان یادآوری کنید شاید اقتصادهای توسعه یافته امروز نیازی به برنامهریزی نداشته باشند اما برای کشوری که هنوز تولیدات قابل رقابت در عرصه جهانی ندارد، داشتن راهبرد و برنامه توسعه برای تخصیص منابع محدود و تعیین و حمایت از بخشهای پیشران، ضروری است.
جناب آقای رئیسجمهور! مروجان مکتب لیبرال سرمایهداری که در دولت شما مصادر اصلی تصمیمگیری را به عهده دارند، چنین تصور و تلقین میکنند که مبارزه با فساد، باعث فرار سرمایهها میشود. این اشتباه است. مدتهاست ثابت شده فساد مالی با سرمایهگذاری نسبت معکوس دارد و در کشورهای فاسدتر، سرمایهگذاری و رفاه هم کمتر است.
جناب آقای رئیسجمهور! طرفداران لیبرال سرمایهداری تصور میکنند دولت نباید از تولیدکنندگان حمایت کند و تولیدکننده داخلی باید در بازار بینالمللی به حال خود رها شود. این تصور کاملا اشتباه است. دولتها در همه کشورهای پیشرفته، هم در دوران شروع رشد اقتصادی و هم در دوران رسیدن به توسعه، به بهانههای مختلف از تولیدکنندگان حمایت کرده و میکنند.
جناب آقای رئیسجمهور! دولت شما در محدود ساختن نقش دولت در اقتصاد، حتی از دولتهای بانی و پیشتاز جهانی سرمایهداری هم جلوتر رفته است تاجایی که به شما القا کردهاند دولت نباید در حسابهای بانکی شهروندان سرک بکشد، این اشتباه محض است. دولت باید جابجایی کلان وجوه را رصد و پیگیری کند و جلوی پولشویی و قاچاق را بگیرد. تیم اقتصادی شما به همان بهانه موهوم، ابزارهای شفافیت را یکی یکی ساقط کردهاند و حتی قراردادهای خارجی را هم محرمانه کردهاند. به تیم اقتصادی خود تفهیم کنید شفافیت به نفع کشور است و مخفی کردن اطلاعات و قراردادها، زمینه ساز فساد خواهد بود.
جناب آقای رئیسجمهور! شیفتگان لیبرال سرمایهداری، معتقدند دولت باید بجای تاکید بر عدالت و تقسیم عادلانه کیک اقتصاد و فرصتها و منافع اقتصادی، تلاش کند کیک اقتصاد بزرگتر شود تا به هرکس نسبت به وضع قبلی خود، کیک بیشتری برسد. این اشتباه است بخصوص در جامعهای که حرص در مصرف رواج دارد و مردم دایم وضع اقتصادی خود را با دیگران مقایسه میکنند. بیعدالتی نه تنها با ارزشهای دینی ناسازگار است بلکه همراه شدن آن با حرص و تفاخر عمومی، باعث ایجاد احساس حرمان، فقر احساسی و درنهایت، کینه طبقاتی و سقوط سرمایه اجتماعی میشود و در نتیجه هیچکس، حتی ثروتمندان از داشتهها و زندگی خود لذت نمیبرند.
جناب آقای رئیسجمهور! تفکر اقتصادی مسلط بر دولت شما، تنها راه نجات اقتصادایران را سرمایهگذاری خارجی میداند. این اشتباه است. در کشوری که در تصمیمهای ناگهانی و غافلگیرکننده مسئولان و بیتعهدی ادارات دولتی به عمل به قراردادها و پرداخت مطالبات پیمانکاران؛ امنیت اقتصادی را به شدت پایین آورده، در کشوری که مقررات اقتصادی مبهم و بدون ضمانت اجراست، اطلاعات اقتصادی شفاف نیست و رانت و رانتجویی به شدت رواج دارد، کسی داوطلب سرمایهگذاری نمیشود چه داخلی و چه خارجی. به تیم اقتصادیتان بگویید بجای اینکه به سرمایهگذاران خارجی بیهوده التماس کنند، محیط کسب و کار را سهل و با اصلاح مقررات و رفتارهایشان، امنیت اقتصادی را برقرار سازند. به تیم اقتصادیتان یادآوری کنید، امروزه منشا خلق ثروت، فناوری دست اول است و فناوری گرانقیمت دست اول را با تلاش و زحمت در آزمایشگاه و پژوهشگاه میتوان خلق کرد و بدست آورد و نه با درخواست از شرکتهای خارجی.
جناب آقای روحانی! طرفداران و مروجان مکتب لیبرال سرمایهداری که در دولت و اطرافیان شما حضور پررنگ دارند، طی ۳۰ سال گذشته همواره نظرات و توصیههای خودرا به اقتصاد ایران تحمیل کرده اند و تقریبا هیچگاه، مسئولیت نتایج توصیههای خود را نپذیرفتهاند. بنبست فعلی اقتصاد ایران، به روشنی، نتیجه توصیهها و اقدامات این گروه است. از شما انتظار داریم با پذیرش مسئولیت وضع فعلی اقتصادکشور، مسببان آن را مرخص و دولت را از مسیر اشتباه فعلی که روز به روز اقتصاد ایران را بیشتر در باتلاق رکود و ضعف فرو میبرد، بازگردانید.
اصلاح مسیر اشتباه پیموده شده، مشکل اما ممکن است. در گام اول باید به اشتباه و ناکارامدی سیاستهای موجود اعتراف و بسته نجات را برای اقتصاد ایران را با همفکری و وفاق عموم نخبگان کشور تدوین و با قاطعیت و دقت اجرا کرد. این بسته باید شامل ۵ محور اساسی باشد:
۱- مبارزه صریح و دقیق و قاطع با مفاسد اقتصادی، از طریق ایجاد شفافیت حداکثری، محو رانتهای ضدتولیدی و غیرمولد و معرفی صاحبان اموال غیرقانونی.
۲- خروج بانک مرکزی از انفعال موجود، منع بانکها از مسابقه بالا نگه داشتن نرخ سود، هدایت نقدینگی به سمت بنگاههای تولیدی.
۳- تدوین راهبرد توسعه صنعتی شامل شناسایی و معرفی حوزههای کسب و کار مورد حمایت دولت به ویژه کسب وکارهای دانشبنیان و صادراتی که محصولات با فناوری بالا تولید و صادر میکنند.
۴- شناسایی فعالیتهای غیرمولد موازی و مزاحم تولید با استفاده از تقاطع سامانههای اطلاعاتی و اخذ مالیات از آنها بدون هیچ ملاحظهای.
۵- تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار و حذف کاغذبازی مزاحم تولید و سرمایهگذاری.
اینجانبان به عنوان معلمان و پژوهشگران اقتصادی، امید و انتظار داریم رئیسجمهور کشورمان سخنان مختلف و متفاوت را استماع کند و راه درستتر را برگزیند.