(قسمت دوم )
شناخت انواع مسؤليت:
مسؤليت بازخواست كردن شخصي براي اعمالش در مقابل ديگري است به عبارت ديگر هركس بايستي پاسخگوي اعمال خود در برابر ديگري باشد. به عبارتی مسئولیت یعنی الزام شخص به جبران زیانهای وارد به دیگری به هر دلیل (قانون شکنی، و ...) پیشینه مسئولیت در فقه قاعده لاضرر و لا ضرار فی الاسلام می باشد یعنی در اسلام ضرری نمی رسد و ضرری رسانده نمیشود.
مسئوليت اخلاقي (وجداني): همان احساس مسئوليت كه فرد درمقابل خداوند و وجدان خود دارد.
مسئوليت قانوني: مسئوليتي كه به موجب قانون حاكم بر هر جامعه اي معين گرديده.
مسئوليت قانوني زماني تحقق مي يابد كه خسارتي براي افراد جامعه بوجود آمده باشد و مدعي خسارت نيز وجود داشته باشد و شامل مسؤليت كيفري و مدني مي باشد:
مسئوليت كيفري (جزائي): هر گاه فرد يا افراد براثر اعمال خود نظم اجتماع رامختل وجامعه را متضرر نمايند. (زيان عمومي)
مسئوليت مدني: هر گاه براثر كردار و رفتار فرد يا افرادي به ديگر فرد يا افراد جامعه خسارتي وارد آيد. (زيان خصوصي)
مسئولیت مدنی :
مسؤليت مدني عبارت است از تعهد و التزامي كه شخص نسبت به جبران زيان وارده به ديگري دارد اعم از اينكه زيان مذكور در اثر اعمال شخص مسئول/ يااعمال اشخاص وابسته به او و يا ناشي از اشياء واموال تحت مالكيت يا تصرف او باشد. به عبارتی در هر مورد که شخص ناگزیر از جبران خسارت دیگری باشد، در برابر او مسئولیت مدنی دارد. بر طبق قانون مدنی به تعهد قانونی شخص بر رفع ضرری که به دیگری وارد کرده است، خواه این ضرر ناشی از تقصیر خود وی باشد یا از فعالیت او ناشی شده باشد، مسئولیت مدنی می گویند. موضوع مسئولیت در ارتباط مستقیم با قانون است و هرقدر جامعه ای قانونمندتر باشد مسئولیت در آن گسترده تر و روابط افراد (حقیقی و حقوقی) با یکدیگر مشخص و معین و شفاف تر است. موضوع مسئولیت در شرع مقدس اسلام با واژه ضمان تعریف شده و معنای آن هرنوع مسئولیت، اعم از مسئولیت مالی و مسئولیت کیفری می باشد.
انواع مسئوليت مدني :
مسئوليت عمومي: هر گاه دراثر فعاليت روزمره فرد يا افراد به ديگرافرادجامعه زياني وارد آيد طبق قانون عامل زيان مسئول است.
مسئوليت حرفه اي: مسئوليت صاحبان حرف به موجب قانون در مقابل كساني كه در رابطه با حرفه آنها دچار خسارت مي گردند.
مسئوليت قراردادي: هر گاه يك طرف قرارداد به علت تخلف از شرايط مندرج در قرارداد يعني عدم انجام تعهدات خود ويا انجام تعهدات بطور ناقص منجر به زيان طرف مقابل گردد ، مسئول است.
احراز مسئولیت بیمه گذار
صرف ادعای خسارت شخص ثالث، بیمه گر را متعهد به جبران خسارت نمی کند، مگر اینکه مرجع قضایی رای به تقصیر یا مسئولیت بیمه گذار در وقوع خسارت داده باشد. البته این عبارت منافی این نیست که بیمه گر با توجه به نظریه مرجع کارشناسی، احراز مسئولیت بیمه گذار در وقوع خسارت را خود انجام دهد زیرا در مواقعی که مسئولیت بیمه گذار با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده، از نظر بیمه گر محرز باشد بیمه گر می تواند قبل از صدور رای از سوی مراجع قانونی ذیصلاح، با تحصیل مؤافقت بیمه گذار، مدعی یا مدعیان نسبت به پرداخت و تسویه ی خسارت اقدام نماید. (موضوع پرداخت خسارت بدون رای دادگاه)
مبانی نظری در بيمه هاي مسؤليت :
۱-نظریه تقصیر
۲-نظریه خطر
۳-نظریه خطر مطلق
نظريه تقصير: طبق قانون تقصير شامل تعدي وتفريط است.
تفريط: ترك عملي كه به موجب قراردادويا متعارف براي حفظ مال غير.
تعدي: تجاوز نمودن ازحدود اذ ن ويا متعارف نسبت به مال غير.
شخص زماني مسئول است كه در انجام اعمال خود مرتكب تقصير و يا خطايي شده باشد لذا شرط اصلي مسئوليت ، ارتكاب تقصير وخطا است. ايراد نظريه اين است كه اثبات تقصير عامل زيان توسط زيانديده ميباشد. (اثبات مسئوليت با زيان ديده است).
نظريه خطر: طبق اين نظريه هر شخصي كه در اثر فعاليت خود خطري ايجاد نمايد وموجب زيان ديگري شود مسئول است. اثبات مسئوليت: اصل بر مسئول بودن عامل زيان است واثبات خلاف آن نیز برعهده عامل است. نظريه مذكور ملاك عمل در توليد انواع بيمه هاي مسئوليت خواهد بود. نظريه خطر مطلق: اين نظريه مطابق نظريه خطر بوده و بدون هرگونه اثبات مطرح مي گردد. اين نظريه جهت توليد بيمه هاي مسؤليت كاربردي نمي باشد.
نویسنده: ابوالفضل دهقان زاده
