جهان معطوف به تحولات مهمی همچون نسل کشی در غزه و البته شکستهای سنگین رژیم صهیونیستی در برابر مقاومت لبنان و ناتوانی آمریکا در دریای سرخ در برابر یمن است که در حوزه غربی در کنار جنگ اوکراین مسئله تحرکات هستهای کشورها به یک امر حیاتی مبدل شده است.
طی روزهای اخیر مقامات روس هشدارهای متعددی در باب امنیت هستهای مطرح کردهاند چنانکه آندری کارتاپولوف رئیس کمیته دفاعی مجلس سفلی روسیه هشدار داد که در صورت افزایش تهدیدات علیه کشورش، مسکو ممکن است با تغییر در دکترین هستهای خود، زمان استفاده از تسلیحات اتمی را عوض کند.
پیش از وی نیز ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری این کشور بر احتمال تغییر دکترین هستهای مسکو تاکید کرده بود. پوتین همچنین در اظهارات اخیرش اعلام کرد که روسیه میتواند در صورت لزوم یک سلاح اتمی را آزمایش کند، هرچند وی تاکید کرد که در حال حاضر نیازی به انجام این کار نمیبیند.
در همین حال ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه در بیانیهای با اشاره به حملههای پهپادی اخیر کییف به تاسیسات انرژی در اطراف نیروگاه هستهای زاپروژیا، تاکید کرد: اوکراین امنیت هستهای اروپا را به خطر میاندازد. این هشدارها در حالی مطرح میشود که نگاهی به تحرکات اخیر ناتو و آمریکا چرایی این رویکرد روسها را آشکارتر می سازد. اخیرا دبیر کل ناتو عنوان کرده است که اعضای ناتو به دنبال توسعه توان هستهای خود هستند. همچنین گزارشها نشان میدهد که آمریکا در سطوح گستردهای در حال استقرار تسلیحات هستهای در اروپاست و حتی این سلاحها به انگلیس بازگردانده میشود.
مجموع این تحولات بیانگر آن است که عملا رویکرد به تهدیدات هستهای به یک رویکرد تقابلی میان دارندگان این تسلیحات مبدل شده است. در یک سوی معادله غربی قرار دارد که نتوانسته است از جنگ اوکراین برای زمینگیر کردن روسیه بهره گیرد و اکنون تنها گزنیه را توسعه تحرکات هستهای خود میداند و در سوی دیگر معادله نیز روسها با تجربه تخل اعتماد به غرب در موضوع اوکراین، برآنند تا رویکردی بازدارنده در برابر تحرکات هستهای غرب داشته باشند.
این رویکرد رقابتی موجب می شود تا سایر دارندگان تسلیحات هستهای نیز به دنبال توسعه این ظرفیتها باشند. با توجه به این شرایط میتوان گفت که توسعه طلبی ناتو در کنار آتش کشیدن اوکراین اکنون می رود تا جهان را با بحرانی به نام درگیریهای هستهای مواجه سازد که قطعا پیامدهای امنیتی و زیست محیطی سنگینی را برای عرصه بینالملل به همراه خواهد داشت.
طی روزهای اخیر مقامات روس هشدارهای متعددی در باب امنیت هستهای مطرح کردهاند چنانکه آندری کارتاپولوف رئیس کمیته دفاعی مجلس سفلی روسیه هشدار داد که در صورت افزایش تهدیدات علیه کشورش، مسکو ممکن است با تغییر در دکترین هستهای خود، زمان استفاده از تسلیحات اتمی را عوض کند.
پیش از وی نیز ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری این کشور بر احتمال تغییر دکترین هستهای مسکو تاکید کرده بود. پوتین همچنین در اظهارات اخیرش اعلام کرد که روسیه میتواند در صورت لزوم یک سلاح اتمی را آزمایش کند، هرچند وی تاکید کرد که در حال حاضر نیازی به انجام این کار نمیبیند.
در همین حال ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه در بیانیهای با اشاره به حملههای پهپادی اخیر کییف به تاسیسات انرژی در اطراف نیروگاه هستهای زاپروژیا، تاکید کرد: اوکراین امنیت هستهای اروپا را به خطر میاندازد. این هشدارها در حالی مطرح میشود که نگاهی به تحرکات اخیر ناتو و آمریکا چرایی این رویکرد روسها را آشکارتر می سازد. اخیرا دبیر کل ناتو عنوان کرده است که اعضای ناتو به دنبال توسعه توان هستهای خود هستند. همچنین گزارشها نشان میدهد که آمریکا در سطوح گستردهای در حال استقرار تسلیحات هستهای در اروپاست و حتی این سلاحها به انگلیس بازگردانده میشود.
مجموع این تحولات بیانگر آن است که عملا رویکرد به تهدیدات هستهای به یک رویکرد تقابلی میان دارندگان این تسلیحات مبدل شده است. در یک سوی معادله غربی قرار دارد که نتوانسته است از جنگ اوکراین برای زمینگیر کردن روسیه بهره گیرد و اکنون تنها گزنیه را توسعه تحرکات هستهای خود میداند و در سوی دیگر معادله نیز روسها با تجربه تخل اعتماد به غرب در موضوع اوکراین، برآنند تا رویکردی بازدارنده در برابر تحرکات هستهای غرب داشته باشند.
این رویکرد رقابتی موجب می شود تا سایر دارندگان تسلیحات هستهای نیز به دنبال توسعه این ظرفیتها باشند. با توجه به این شرایط میتوان گفت که توسعه طلبی ناتو در کنار آتش کشیدن اوکراین اکنون می رود تا جهان را با بحرانی به نام درگیریهای هستهای مواجه سازد که قطعا پیامدهای امنیتی و زیست محیطی سنگینی را برای عرصه بینالملل به همراه خواهد داشت.
علی تتماج