شاید این یک معضل جهانی باشد که بیماری‌های روحی، روانی و توان خواهانه اجتماعی از جمله راکد ماندن طرح جوانی جمعیت در پکیج بایگانی که حالا باید پس از گذشت مدتی طولانی از تصویب قانون آن بر اساس معیارهای اسلامی حداقل به مرحله اجرا درآمده و قبل از رسیدن به آخرین فرصت حرکتی امیدوار کننده داشته باشد؛ اما کمیسیون مربوط به آن در مجلس یازدهم تمام زمان چهارساله را به گفت‌وشنودهای بیهوده و تهاتری گذراندند و اگرچه علی‌رغم بودجه‌هایی که به این منظور جهت تشویق به ازدواج و برون‌رفت از تک‌فرزندی تصویب و هزینه شد ولی بر اساس آمارهای ارائه شده درصد یک‌رقمی این رکود همچنان در حال نزولی است و همچنان این اتفاق نگران‌کننده و ناخوشایند در حال تکرار است که نشان از حقیقت تلخ ضعف مدیریت در برنامه‌ریزی کمیسیون آن در مجلس یازدهم می‌دهد که علی‌رغم آن بازهم متولیان در دولت یازدهم توانسته‌اند آراء لازم را جمع‌آوری و همچنان به صندلی‌های مجلس دوازدهم تکیه بزنند و اگر در ادامه بخواهند مسئولیت یکی از استراتژیک ترین چالش‌های کشور یعنی بحران جوانی جمعیت را عهده‌دار باشند زهی تأسف از خردادماه ۱۴۰۸ که شاید این عدد یک‌رقمی نیز به چند دهم درصد سقوط کند که این آغاز فاجعه‌ای جدید به نام نبود زیرساخت‌های کافی برای حمایت از سنین بالایی است تا به دامنه 70 سالگی برسند و نتوانند در جامعه‌ای با کاشانه‌های نقلی ادامه حیات دهند.
اگرچه سازمان بهزیستی بدون توجه به آینده‌نگری و دورنمای این توقف و شاید نزول بیشتر، همچنان دم از امید و امکانات موجودی می‌زنند که برای امروز هم کافی نیست.
فاطمه عباسی، معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور، اخیرا پیرامون اینگونه نگرانی‌ها به ایرنا گفته است: «خانه حمایتی توانبخشی مراقبتی سالمندان درواقع نوعی محل اقامت است که برای افراد سالمند (حداکثر 10 نفر) امکاناتی مانند اتاق، وعده‌های غذایی، خدمات لباسشویی، نظافت و رسیدگی منزل را فراهم می‌سازد. اینگونه تسهیلات اقامتی دارای شرایطی مشابه محیط خانه بوده و به ساکنان آن امکان برخورداری از تعاملات اجتماعی را می‌دهد.
خانه حمایتی توانبخشی و پیگیری درمان بیماران روانی مزمن، خانه‌ای است برای اسکان حداکثر ۱۰ بیمار روانی مزمن که به حدی از توانمندی رسیده‌اند که بتوانند امور شخصی خود را انجام دهند. این افراد فاقد تحریکات عصبی روانی شدید بوده ولی شرایط لازم برای زندگی کاملاً مستقل و در کنار خانواده را ندارند.
این خانه‌ها در سه نوع یک‌چهارم راهی، نیمه‌راهی و گروهی ایجاد می‌شوند. هدف از ایجاد این خانه‌ها، ارائه خدمات بهینه به شیوه‌ای نظام‌دار و هدفمند در محیط عاطفی، اجتماعی و آموزشی مناسب در محیطی مشابه منازل عادی خانواده‌های ایرانی و بر اساس سنت‌های بومی و محلی است. خانه کوچک افراد دارای اختلال هوشی رشدی با معلولیت خفیف مجهول‌الهویه یا فاقد سرپرست مؤثر واحدی است که به افراد با اختلال هوشی رشدی خفیف (معلولان ذهنی خفیف) در رده سنی بالا و زیر ۱۴ سال مجهول‌الهویه، بی‌سرپرست یا فاقد سرپرست مؤثر، ارائه خدمت می‌کند.
فرزندان در این خانه‌ها علاوه بر برخورداری از اقدامات مراقبتی از خدمات مهدهای کودک، مدارس و مراکز روزانه توانبخشی و نیز خدمات درمانی و توانبخشی خارج از خانه بهره‌مند شده و در داخل خانه‌ها نیز تحت آموزش‌های متنوع در زمینه‌های رشدی و موردنیاز قرار می‌گیرند. در مجتمع مسکونی ویژه سالمندان، به سالمندان با وضعیت پایدار که نیاز به خدمات مستمر پزشکی و توانبخشی ندارند، ولی زندگی بدون داشتن کمک و مراقبت برای آنان دشوار است، علاوه بر برخورداری از اقامت امن، خدمات مراقبتی - تفریحی و رفاهی ارائه می‌شود و در صورت نیاز به خدمات پزشکی، پاراکلینیکی و توانبخشی به‌صورت خرید خدمات توسط مرکز برای آنان مهیا می‌شود.
همچنین سالمندان در واحدهای مستقل اقامت داشته و با توجه به نیاز از خدمات مجتمع و سایر خدمات سطح جامعه می‌توانند بهره‌مند باشند. خانه کوچک توانبخشی ویژه افراد دارای اختلال هوشی رشدی با معلولیت متوسط و شدید نیز واحدی است که به فرزندان معلول ذهنی با شدت معلولیت متوسط و شدید با اولویت افراد مجهول‌الهویه، بی‌سرپرست یا فاقد سرپرست مؤثر، خدمات مراقبتی شبانه‌روزی ارائه می‌کند.
در این خانه‌ها، فرزندان با توجه به مشکلات عملکردی واضحی که دارند، نیاز به مراقبت و حمایت در انجام امور شخصی داشته و از خدمات مراقبتی ۲۴ ساعته برخوردار می‌شوند و این حمایت جهت رسیدن به استقلال نسبی آنان درزمینه فعالیت‌های روزمره زندگی تداوم خواهد یافت.» اما پیرامون خانه‌های گروهی معاون بهزیستی می‌گوید: «این خانه‌ها، خانه‌ای است که به افراد مجهول‌الهویه دارای معلولیت جسمی و حرکتی، بی‌سرپرست یا فاقد سرپرست مؤثر خدمت ارائه می‌کند. مقیمان تا حداکثر ۱۰ نفر در اینگونه خانه‌ها علاوه بر برخورداری از اقدامات نگهداری، از خدمات سطح جامعه مانند مراکز آموزشی، مدرسه، دانشگاه، مراکز فنی حرفه‌ای، مراکز روزانه توانبخشی، خدمات درمانی و توانبخشی خارج از خانه، بهره‌مند می‌شوند.»
آنچه خواندید رؤیاهایی است به نظر دست‌نیافتنی که در کنار کاهش جمعیت کشور و حرکت لاک‌پشتی اجرای قانون جوانی جمعیت گفته می‌شود که قطعا با چالش فقدان نیروی کار ایرانی مواجه می‌گردد تا پای مهاجران بیشتر به کشور و این میدان درآمدزا اما خطرآفرین باز شود درحالی‌که هم‌اکنون هم خانه‌های سالمندان موجود با چالش کمبود نیروی جوان برای خدمت به سالخوردگان مواجه‌اند و مهاجرت گسترده پرستاران نیز به این بحران دامن زده تا خانواده‌ها را ناچار به استفاده از جوانان بی‌تجربه پناهنده از کشورهای همسایه کند که علاوه بر دریافت مبالغ هنگفت مشکلات جانبی خود را نیز به همراه داشته باشند؛ بنابراین اگر اقدامی سریع در کمیسیون اجرایی قانون جوانی جامعه نشود سال‌های آینده را نمی‌توان بر اساس طرح‌ها و وعده‌های متولیان بهزیستی کشور امیدوارکننده دانست که این امر هشداری است برای مجلس نوپای دوازدهم تا شاید به مصوبات دست‌وپاشکسته به‌جامانده از گذشته اعتماد و اتکا نکند!
اگرچه سازمان بهزیستی بدون توجه به آینده‌نگری و دورنمای این توقف و شاید نزول بیشتر، همچنان دم از امید و امکانات موجودی می‌زنند که برای امروز هم کافی نیست.
فاطمه عباسی، معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور، اخیرا پیرامون اینگونه نگرانی‌ها به ایرنا گفته است: «خانه حمایتی توانبخشی مراقبتی سالمندان درواقع نوعی محل اقامت است که برای افراد سالمند (حداکثر 10 نفر) امکاناتی مانند اتاق، وعده‌های غذایی، خدمات لباسشویی، نظافت و رسیدگی منزل را فراهم می‌سازد. اینگونه تسهیلات اقامتی دارای شرایطی مشابه محیط خانه بوده و به ساکنان آن امکان برخورداری از تعاملات اجتماعی را می‌دهد.
خانه حمایتی توانبخشی و پیگیری درمان بیماران روانی مزمن، خانه‌ای است برای اسکان حداکثر ۱۰ بیمار روانی مزمن که به حدی از توانمندی رسیده‌اند که بتوانند امور شخصی خود را انجام دهند. این افراد فاقد تحریکات عصبی روانی شدید بوده ولی شرایط لازم برای زندگی کاملاً مستقل و در کنار خانواده را ندارند.
این خانه‌ها در سه نوع یک‌چهارم راهی، نیمه‌راهی و گروهی ایجاد می‌شوند. هدف از ایجاد این خانه‌ها، ارائه خدمات بهینه به شیوه‌ای نظام‌دار و هدفمند در محیط عاطفی، اجتماعی و آموزشی مناسب در محیطی مشابه منازل عادی خانواده‌های ایرانی و بر اساس سنت‌های بومی و محلی است. خانه کوچک افراد دارای اختلال هوشی رشدی با معلولیت خفیف مجهول‌الهویه یا فاقد سرپرست مؤثر واحدی است که به افراد با اختلال هوشی رشدی خفیف (معلولان ذهنی خفیف) در رده سنی بالا و زیر ۱۴ سال مجهول‌الهویه، بی‌سرپرست یا فاقد سرپرست مؤثر، ارائه خدمت می‌کند.
فرزندان در این خانه‌ها علاوه بر برخورداری از اقدامات مراقبتی از خدمات مهدهای کودک، مدارس و مراکز روزانه توانبخشی و نیز خدمات درمانی و توانبخشی خارج از خانه بهره‌مند شده و در داخل خانه‌ها نیز تحت آموزش‌های متنوع در زمینه‌های رشدی و موردنیاز قرار می‌گیرند. در مجتمع مسکونی ویژه سالمندان، به سالمندان با وضعیت پایدار که نیاز به خدمات مستمر پزشکی و توانبخشی ندارند، ولی زندگی بدون داشتن کمک و مراقبت برای آنان دشوار است، علاوه بر برخورداری از اقامت امن، خدمات مراقبتی - تفریحی و رفاهی ارائه می‌شود و در صورت نیاز به خدمات پزشکی، پاراکلینیکی و توانبخشی به‌صورت خرید خدمات توسط مرکز برای آنان مهیا می‌شود.
همچنین سالمندان در واحدهای مستقل اقامت داشته و با توجه به نیاز از خدمات مجتمع و سایر خدمات سطح جامعه می‌توانند بهره‌مند باشند. خانه کوچک توانبخشی ویژه افراد دارای اختلال هوشی رشدی با معلولیت متوسط و شدید نیز واحدی است که به فرزندان معلول ذهنی با شدت معلولیت متوسط و شدید با اولویت افراد مجهول‌الهویه، بی‌سرپرست یا فاقد سرپرست مؤثر، خدمات مراقبتی شبانه‌روزی ارائه می‌کند.
در این خانه‌ها، فرزندان با توجه به مشکلات عملکردی واضحی که دارند، نیاز به مراقبت و حمایت در انجام امور شخصی داشته و از خدمات مراقبتی ۲۴ ساعته برخوردار می‌شوند و این حمایت جهت رسیدن به استقلال نسبی آنان درزمینه فعالیت‌های روزمره زندگی تداوم خواهد یافت.» اما پیرامون خانه‌های گروهی معاون بهزیستی می‌گوید: «این خانه‌ها، خانه‌ای است که به افراد مجهول‌الهویه دارای معلولیت جسمی و حرکتی، بی‌سرپرست یا فاقد سرپرست مؤثر خدمت ارائه می‌کند. مقیمان تا حداکثر ۱۰ نفر در اینگونه خانه‌ها علاوه بر برخورداری از اقدامات نگهداری، از خدمات سطح جامعه مانند مراکز آموزشی، مدرسه، دانشگاه، مراکز فنی حرفه‌ای، مراکز روزانه توانبخشی، خدمات درمانی و توانبخشی خارج از خانه، بهره‌مند می‌شوند.»
آنچه خواندید رؤیاهایی است به نظر دست‌نیافتنی که در کنار کاهش جمعیت کشور و حرکت لاک‌پشتی اجرای قانون جوانی جمعیت گفته می‌شود که قطعا با چالش فقدان نیروی کار ایرانی مواجه می‌گردد تا پای مهاجران بیشتر به کشور و این میدان درآمدزا اما خطرآفرین باز شود درحالی‌که هم‌اکنون هم خانه‌های سالمندان موجود با چالش کمبود نیروی جوان برای خدمت به سالخوردگان مواجه‌اند و مهاجرت گسترده پرستاران نیز به این بحران دامن زده تا خانواده‌ها را ناچار به استفاده از جوانان بی‌تجربه پناهنده از کشورهای همسایه کند که علاوه بر دریافت مبالغ هنگفت مشکلات جانبی خود را نیز به همراه داشته باشند؛ بنابراین اگر اقدامی سریع در کمیسیون اجرایی قانون جوانی جامعه نشود سال‌های آینده را نمی‌توان بر اساس طرح‌ها و وعده‌های متولیان بهزیستی کشور امیدوارکننده دانست که این امر هشداری است برای مجلس نوپای دوازدهم تا شاید به مصوبات دست‌وپاشکسته به‌جامانده از گذشته اعتماد و اتکا نکند!
حسن روانشید - روزنامه‌نگار پیشکسوت
