هفته گذشته نمایندگان مجلس شورای اسلامی با 143رأی مخالف، پیشنهاد انتخاب شهرداران از سوی مردم را رد کردند!
با توجه به این که در سال‌های گذشته شورا و شهرداری‌ها سابقه بسیار بد از خود نشان داده‌اند و طی چند سال گذشته بیش از یک هزار نفر از شهرداران و اعضای شوراهای شهر به دلیل مفاسد اقتصادی و اخلاقی دستگیر و زندانی شدند، کارشناسان و آگاهان به مسائل اقتصادی و شهری پیشنهاد دادند برای جلوگیری از مفاسد و تبانی‌ها، انتخاب شهرداران نیز بصورت مستقل همزمان با انتخابات شوراها برگزار شود اما دیدیم که این رویه درست که در اکثر کشورهای جهان آزموده شده، توسط نمایندگان مجلس در نطفه خفه شد که دلیل آن هم روشن است!
در جوامع مدرن، شهرها نقش حیاتی در زندگی روزمره شهروندان ایفا می‌کنند. شهرداری‌ها به عنوان نهادهای محلی مسئول ارائه خدمات عمومی، مدیریت شهری و توسعه پایدار، ارتباط مستقیمی با کیفیت زندگی افراد دارند. با توجه به این اهمیت، نحوه انتخاب شهردار، به عنوان بالاترین مقام اجرایی شهرداری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. انتخاب شهرداران از سوی مردم، نه تنها یک حق دموکراتیک است، بلکه یک ضرورت برای تحقق حکمرانی خوب و توسعه متوازن شهری است.
اینکه چرا انتخاب شهرداران باید از سوی مردم و خارج از اختیارات شوراها باشد دلایل مختلفی دارد که بخشی از آن‌ها عبارت است از؛
1- افزایش پاسخگویی و شفافیت؛ هنگامی که شهرداران از سوی مردم انتخاب می‌شوند، مستقیماً در برابر رأی دهندگان پاسخگو هستند. این امر منجر به افزایش شفافیت در عملکرد شهرداری، کاهش فساد و ارائه خدمات با کیفیت‌‌تر می‌شود. شهردارانی که به واسطه رأی مردم به قدرت می‌رسند، نسبت به نیازها و خواسته‌های شهروندان حساس‌تر بوده و برای جلب رضایت آنان تلاش بیشتری می‌کنند اما الان فقط به دستورات و اوامر اعضای شورا تمکین می‌کنند تا جایگاه خود را از دست ندهند.
2- تقویت مشارکت مردمی؛ انتخاب شهردار از سوی مردم، انگیزه مشارکت شهروندان در امور شهری را افزایش می‌دهد. این امر نه تنها باعث تقویت جامعه مدنی می‌شود، بلکه زمینه را برای شکل‌گیری ایده‌های نوآورانه و مشارکت شهروندان در فرآیند تصمیم‌گیری فراهم می‌کند. وقتی مردم احساس می‌کنند در سرنوشت شهر خود سهیم هستند، به طور فعال‌تری در امور شهری شرکت می‌کنند.
3- افزایش مشروعیت شهرداری؛ شهردارانی که با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند، از مشروعیت بالاتری برخوردارند. این مشروعیت به شهرداری قدرت بیشتری در اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه شهری می‌دهد و اعتماد عمومی را به نهادهای محلی تقویت می‌کند.
4- توسعه متوازن و پایدار شهری؛ شهردار منتخب مردم، با شناخت دقیق‌تر از مشکلات و نیازهای شهر، می‌تواند برنامه‌های توسعه‌ای را تدوین کند که به طور متوازن به همه مناطق شهری خدمات ارائه داده و به توسعه پایدار شهر کمک کند. این امر به کاهش نابرابری‌ها و ایجاد یک محیط شهری عادلانه و قابل زیست منجر می‌شود.
5-حاکمیت مردم بر سرنوشت خود؛ حق انتخاب شهردار، یکی از اساسی‌ترین حقوق شهروندی است که به مردم اجازه می‌دهد در تعیین سرنوشت شهر خود نقش داشته باشند. محروم کردن مردم از این حق، به معنای نادیده گرفتن اراده و خواسته‌های آنان است.
انتخاب شورا توسط مردم دقیقا مانند انتخاب رئیس جمهور ولی در یک الگو و مدل کوچکتر که حتی مجمع آراء شهرداران می‌تواند برابری کند با آراء رئیس جمهو ردر کل کشور و رابطه شورا با شهردار نیز مانند رابطه مجلس با رئیس جمهور است از همه نظر اما باعث تأسف است که نمایندگان مجلس چرا این موضوع را رد کردند جای اما و اگر بسیارباقی گذاشته است.
البته انتقال به سیستم انتخاب شهرداران از سوی مردم ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
1- مقاومت ساختارهای قدرت؛ برخی از ساختارهای قدرت ممکن است در برابر تغییر و واگذاری قدرت به مردم مقاومت کنند.
2- کمبود آگاهی و مشارکت مردمی؛ در برخی جوامع، ممکن است سطح آگاهی و مشارکت عمومی برای انتخاب آگاهانه شهردار کافی نباشد.
3- تامین منابع مالی برای برگزاری انتخابات؛ برگزاری انتخابات شهرداری‌ها نیازمند تخصیص منابع مالی مناسب است که البته دولت می‌تواند همانند هزینه برگزاری انتخابات شوراها این هزینه را نیز تقبل و تأمین نماید.
کلام آخر اینکه...
انتخاب شهرداران از سوی مردم، گامی ضروری در جهت تحقق دموکراسی محلی، افزایش پاسخگویی و شفافیت، تقویت مشارکت مردمی و توسعه متوازن و پایدار شهری است. با وجود چالش‌هایی که ممکن است وجود داشته باشد، مزایای این سیستم به مراتب بیشتر از معایب آن است. جوامعی که به دنبال توسعه و پیشرفت واقعی هستند، باید به سوی سیستمی حرکت کنند که در آن شهروندان نقش تعیین کننده‌ای در انتخاب رهبران محلی خود داشته باشند. انتخاب شهردار از سوی مردم، نه تنها یک حق دموکراتیک است، بلکه یک ضرورت برای ایجاد شهرهایی آبادتر و عادلانه‌تر است.
با توجه به این که در سال‌های گذشته شورا و شهرداری‌ها سابقه بسیار بد از خود نشان داده‌اند و طی چند سال گذشته بیش از یک هزار نفر از شهرداران و اعضای شوراهای شهر به دلیل مفاسد اقتصادی و اخلاقی دستگیر و زندانی شدند، کارشناسان و آگاهان به مسائل اقتصادی و شهری پیشنهاد دادند برای جلوگیری از مفاسد و تبانی‌ها، انتخاب شهرداران نیز بصورت مستقل همزمان با انتخابات شوراها برگزار شود اما دیدیم که این رویه درست که در اکثر کشورهای جهان آزموده شده، توسط نمایندگان مجلس در نطفه خفه شد که دلیل آن هم روشن است!
در جوامع مدرن، شهرها نقش حیاتی در زندگی روزمره شهروندان ایفا می‌کنند. شهرداری‌ها به عنوان نهادهای محلی مسئول ارائه خدمات عمومی، مدیریت شهری و توسعه پایدار، ارتباط مستقیمی با کیفیت زندگی افراد دارند. با توجه به این اهمیت، نحوه انتخاب شهردار، به عنوان بالاترین مقام اجرایی شهرداری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. انتخاب شهرداران از سوی مردم، نه تنها یک حق دموکراتیک است، بلکه یک ضرورت برای تحقق حکمرانی خوب و توسعه متوازن شهری است.
اینکه چرا انتخاب شهرداران باید از سوی مردم و خارج از اختیارات شوراها باشد دلایل مختلفی دارد که بخشی از آن‌ها عبارت است از؛
1- افزایش پاسخگویی و شفافیت؛ هنگامی که شهرداران از سوی مردم انتخاب می‌شوند، مستقیماً در برابر رأی دهندگان پاسخگو هستند. این امر منجر به افزایش شفافیت در عملکرد شهرداری، کاهش فساد و ارائه خدمات با کیفیت‌‌تر می‌شود. شهردارانی که به واسطه رأی مردم به قدرت می‌رسند، نسبت به نیازها و خواسته‌های شهروندان حساس‌تر بوده و برای جلب رضایت آنان تلاش بیشتری می‌کنند اما الان فقط به دستورات و اوامر اعضای شورا تمکین می‌کنند تا جایگاه خود را از دست ندهند.
2- تقویت مشارکت مردمی؛ انتخاب شهردار از سوی مردم، انگیزه مشارکت شهروندان در امور شهری را افزایش می‌دهد. این امر نه تنها باعث تقویت جامعه مدنی می‌شود، بلکه زمینه را برای شکل‌گیری ایده‌های نوآورانه و مشارکت شهروندان در فرآیند تصمیم‌گیری فراهم می‌کند. وقتی مردم احساس می‌کنند در سرنوشت شهر خود سهیم هستند، به طور فعال‌تری در امور شهری شرکت می‌کنند.
3- افزایش مشروعیت شهرداری؛ شهردارانی که با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند، از مشروعیت بالاتری برخوردارند. این مشروعیت به شهرداری قدرت بیشتری در اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه شهری می‌دهد و اعتماد عمومی را به نهادهای محلی تقویت می‌کند.
4- توسعه متوازن و پایدار شهری؛ شهردار منتخب مردم، با شناخت دقیق‌تر از مشکلات و نیازهای شهر، می‌تواند برنامه‌های توسعه‌ای را تدوین کند که به طور متوازن به همه مناطق شهری خدمات ارائه داده و به توسعه پایدار شهر کمک کند. این امر به کاهش نابرابری‌ها و ایجاد یک محیط شهری عادلانه و قابل زیست منجر می‌شود.
5-حاکمیت مردم بر سرنوشت خود؛ حق انتخاب شهردار، یکی از اساسی‌ترین حقوق شهروندی است که به مردم اجازه می‌دهد در تعیین سرنوشت شهر خود نقش داشته باشند. محروم کردن مردم از این حق، به معنای نادیده گرفتن اراده و خواسته‌های آنان است.
انتخاب شورا توسط مردم دقیقا مانند انتخاب رئیس جمهور ولی در یک الگو و مدل کوچکتر که حتی مجمع آراء شهرداران می‌تواند برابری کند با آراء رئیس جمهو ردر کل کشور و رابطه شورا با شهردار نیز مانند رابطه مجلس با رئیس جمهور است از همه نظر اما باعث تأسف است که نمایندگان مجلس چرا این موضوع را رد کردند جای اما و اگر بسیارباقی گذاشته است.
البته انتقال به سیستم انتخاب شهرداران از سوی مردم ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
1- مقاومت ساختارهای قدرت؛ برخی از ساختارهای قدرت ممکن است در برابر تغییر و واگذاری قدرت به مردم مقاومت کنند.
2- کمبود آگاهی و مشارکت مردمی؛ در برخی جوامع، ممکن است سطح آگاهی و مشارکت عمومی برای انتخاب آگاهانه شهردار کافی نباشد.
3- تامین منابع مالی برای برگزاری انتخابات؛ برگزاری انتخابات شهرداری‌ها نیازمند تخصیص منابع مالی مناسب است که البته دولت می‌تواند همانند هزینه برگزاری انتخابات شوراها این هزینه را نیز تقبل و تأمین نماید.
کلام آخر اینکه...
انتخاب شهرداران از سوی مردم، گامی ضروری در جهت تحقق دموکراسی محلی، افزایش پاسخگویی و شفافیت، تقویت مشارکت مردمی و توسعه متوازن و پایدار شهری است. با وجود چالش‌هایی که ممکن است وجود داشته باشد، مزایای این سیستم به مراتب بیشتر از معایب آن است. جوامعی که به دنبال توسعه و پیشرفت واقعی هستند، باید به سوی سیستمی حرکت کنند که در آن شهروندان نقش تعیین کننده‌ای در انتخاب رهبران محلی خود داشته باشند. انتخاب شهردار از سوی مردم، نه تنها یک حق دموکراتیک است، بلکه یک ضرورت برای ایجاد شهرهایی آبادتر و عادلانه‌تر است.
فرهاد خادمی
