سرانجــام یــارکشیهای انتخاباتی اصلاحطلبان و اعتدالیون رو به زوال رفت و استقلالطلبی عارف از اعتدالیون پیشبینی کارشناسان سیاسی در مورد جدایی راه این دو جریان را محقق ساخت.
پس از اعلام کابینه دوازدهم و برآورده نشدن خواستهای اصلاحطلبان در این کابینه شاهد زاویهای بین بدنه اصلاحطلبی با اعتدالیون و حلقه نزدیک به دولت بودیم و بسیاری از کارشناسان در اینباره گفتند که اصلاحطلبان تلاش میکند تا برای انتخابات سال ۱۴۰۰ کاندیدی مستقل معرفی کند و از زیر بیرق جریان اعتدالی خارج شود.
حالا عارف، رئیس شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان پرچم استقلال سیاسی اصلاحطلبان از اعتدالیون را برافراشته است و در مصاحبهای درباره حضور مستقل اصلاحطلبان درباره انتخابات اسفند سال ۹۸ گفت: پیشبینی من این است که ما در انتخابات سال ۹۸ هم با پرچم اصلاحطلبانه وارد میشویم یعنی ائتلاف نمیکنیم.
وی افزود: به اندازه کافی نیرو داریم و با تعاملی که با شورای نگهبان داریم و با تغییر نگرشی که در برخی از نهادهای حاکمیتی نسبت به جریان اصلاحات به وجود آمده است میتوانیم به این نتیجه برسیم که تایید صلاحیتها روند عادی و قانونی را طی کند و همانند انتخابات شوراها با تورم نیرو مواجه باشیم.
پیش از این نیز عارف در جلسه شورای سیاستگذاری اصلاحطلبان گفته بود: پیروزی روحانی مدیون اصلاحطلبان است و انتظارمان این است که در انتخاب کابینه با شورای عالی اصلاحطلبان مشورت کند... بعضیها پیروز میشوند و یادشان میرود که چه کسانی برایشان زحمت کشیدند. پیروزی آقای روحانی اتفاقی نبود.
حالا به نظر میرسد عارف با توجه به تجاربی که در این چند ساله بدست آورده قرار نیست اینبار در مقابل دولتیها کوتاه بیایید.
از هنگامی که عارف به خاطر پیروزی روحانی کناررفت دولت را بدهکار خود میداند و حالا با کسب تجاربی همچون تعیین ریاست مجلس، عدم توجه به چینش نیروهای نزدیک به عارف در کابینه دولت اول روحانی، نگاه ابزاری به اصلاحطلبان در ایام انتخابات و عدم توجه اعتدالیون به گزینههای پیشنهادی به دولت جدید سبب شده تا عارف بیشتر بر مواضع خود اصرار بورزد.
حالا انتخابات ۹۸ اولین فرصت است تا اصلاحطلبان مسیر جدایی خود را از اعتدالیون نشان دهند. تجربه «یاران نیمه راه لیست امید» در مجلس، آن قدر به کام اصلاحطلبان تلخ آمده که هراس از تکرار این تجربه، آنها را به فکر انتخاب راهی دیگر یعنی تکیه بر لیست یکدست اصلاحطلب انداخته است.
چرخش روحانی
در این میان بسیاری از کارشناسان سیاسی اعتقاد دارند که اتخاذ چنین رویکردی از سوی اصلاحطلبان شاید متاثر از چرخشهای حسن روحانی نسبت به مواضع اش در ایام انتخابات باشد.
به نظر میرسد که اصلاحطلبان اینگونه تحلیل کردهاند که روحانی اینک به سمت نیروهای جبهه اصولگرایی تمایل پیدا کرده و لازم است که تمهیداتی در این باره اندیشیده شود.
محمدرضا تاجیک از تئوریسینهای اصلاحطلب در اینباره چرخش مواضع سیاسی رئیسجمهور را «بازی گفتمانی روحانی با افکار عمومی» خواند و گفت: روحانی به شخصیت خود با عقبه اصولگرایی برگشته و جای تعجبی نیست.
عباس عبدی، فعال سیاسی اصلاحطلب در این رابطه گفته است: اصلاحطلبان بهناچار وظیفه دارند كه خودشان را سازماندهی كنند و از اين وضعيت بيرون بيايند و ترديدي در آن نيست كه هرروز تأخیر در آنهم خسارت قابلتوجهی را به بار ميآورد.
عبور انجام شده است
اصلاحطلبان همواره تلاش داشند که از اعتدال عبور کنند. استراتژی آنها نفوذ گام به گام در قدرت به هر نحو ممکن است و اگرچه روحانی گزینه متبوع اصلاحطلبان نبود اما بهترین گزینه برای تأمین کف خواستههای آنها بشمار میرفت. اینک این عبور انجام شده است و اعتدالیون در آینده چندان کارآمدی برای اصلاحطلبان نخواهند داشت. بدنه حامی اصلاحات در چند ماه اخیر به طور مداوم سطح انتظارات از روحانی را بالا برده و به انتقادات خود را افزایش دادهاند.
حسابها مشخص شود
در همین زمینه جلال میرزایی عضو فراکسیون امید مجلس دهم با بیان اینکه «بدنه اجتماعی اصلاحطلبان چنین خواستهای داشتهاند و عارف آن را بیان کرده» گفت: از اکنون نمیتوان نسخهای را برای آینده که همان انتخابات سال ۹۸ است، پیچید. خواست بدنه اجتماعی اصلاحطلبان این است که حساب کسانی که با حمایت اصلاحطلبی به مجلس راه یافتند و راه دیگری را رفتند، مشخص شود.
از سوی دیگر قاسم میرزایی نکو نماینده دماوند و عضو فراکسیون امید مجلس با تاکید بر اینکه «نگرانیهای عارف باید سریع و با فراغ بال بررسی شود» اظهار داشت: ما در مجلس شاهد جریان سومی بودیم که نه اصولگرای مبنایی بودند و نه اصلاحطلب شاخص و به نوعی در مجلس نقشآفرینی کردند که برخی تعادلها به هم ریخت، اما باید پذیرفت که در نهایت عملکرد این مجموعه به نفع اصولگرایان تمام شد.
وی با اشاره به اینکه به احتمال قوی بیان چنین اظهارنظر و یا اعلام موضعی از سوی عارف که لیدری جریان اصلاحات در مجلس را به عهده دارد به نوعی نگرانی و دغدغههای او را نشان میدهد. افزود: تعداد زیادی بودند که با چتر حمایتی اصلاحطلبان وارد مجلس دهم شدند اما مسیر دیگری را در پیش گرفتند که نمونههای آن را در زمان انتخاب کرسی ریاست مجلس و یا عملکرد نمایندگان در فراکسیونها شاهد بودهایم.
محمدجواد حقشناس عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی نیز اینگونه ابراز عقیده کرد که شاید الان زمان مطرح شدن این موضوع نیست زیرا جریان اصلاحات باید ابتدا عملکرد گذشته خود را آسیبشناسی کرده و اگر لازم است در ساختار خود تجدیدنظر کند و با ساختار جدید به دنبال تعیین راهبردهای خود برای انتخابات ۹۸ باشد تا بتواند تاکتیکهای انتخاباتی لازم را انتخاب کند.
همچنین عبدالله ناصری فعال سیاسی اصلاحطلب تاکید کرد: در حال حاضر برای چگونگی نحوه حضور در انتخابات آتی زود است که تصمیم بگیریم اما همواره اصلاحطلبان براساس عقلانیت و خرد جمعی در انتخاباتها حضور پیدا میکنند.
تدارکات
در نهایت به نظر میرسد که اصلاحطلبان در تدارک یک تصمیم بزرگ هستند، تصمیمی که شاید راهشان را از رفقای اعتدالیشان جدا کند و با دست فرمانی کاملا اصلاحطلبانهوار آنها را وارد انتخابات آتی کند.
حالا به نظر میرسد که خاطره تلخ بدعهدیها از یکسو و دستیابی به قدرت و از بین رفتن هراس رد صلاحیتها از سوی دیگر باعث شد تا آنها برای دستیابی به قدرت خود را بینیاز از شریک بدانند.
مشخص نیست که شورای نگهبان با چه ساز و کاری کاندیداها را تایید صلاحیت میکند و آرایش جریانهای سیاسی چگونه خواهد بود بنابراین باید تا ایام منتهی به انتخابات ۹۸ منتظر بود و روشن شدن همه این مسائل نیازمند زمان است.