رئیسجمهور بار دیگر در صحن علنی مجلس آمار اشتغال ۵ سال گذشته را ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر اعلام کرد این در حالی است که طبق گزارش فصلی مرکز آمار خالص اشتغالزایی سالانه دولت از تابستان سال ۹۲ تا تابستان ۹۶ یکمیلیون و ۶۰۰ هزار شغل بوده است.
حسن روحانی در جریان معرفی وزیر پیشنهادی کار به مجلس گفت: در طول این ۵ سال افتخار میکنیم که شاغلین کشور را از حدود ۲۰ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر به ۲۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر رساندیم. تعداد شاغلین در روزی که دولت را تحویل گرفتیم، ۲۰ میلیون و ۶۰۰ هزار بوده و امروز اشتغال ۲۳ میلیون و ۳۰۰ هزار است. این میزان اشتغال را در طول ۵ سال درست کردیم. این آمار در سایت مرکز آمار ایران در دسترس است.
وی با اشاره به اینکه این آمار رسمی کشور است، اضافه کرد: این بدان معنا نیست که در اشتغال مشکل نداریم. همه خانوادههایی که هنوز بیکار دارند، فرزند بیکار و جوانی که مشغول به کار نشده دارند، در انتظار تلاش بیشتر ما هستند. بنابراین در زمینه اشتغال باید تلاش کنیم و این وزارتخانه وظیفه سنگینی در زمینه اشتغال و حمایت از کارگران به عهده دارد.
این آمار پیش از این نیز در جریان سوال از رئیسجمهور مطرح شد؛ در جریان سوال از رئیسجمهور در شهریورماه امسال یکی از سوالات نمایندگان از روحانی «عدم اقدام شایسته دولت درخصوص کاهش نرخ بیکاری» بود. در پایان این جلسه، پاسخ رئیسجمهور درباره این سؤال، نمایندگان را راضی نکرد.
رئیسجمهور در پاسخ به این سؤال با تأکید بر اینکه درزمینه اشتغال موفقیت بسیار بزرگی داشتیم، گفت: «در زمینه بیکاری کارنامه دولت یازدهم و دوازدهم بسیار درخشان است... ۸۴ تا ۹۱ اشتغال خالص ما ۱۰ هزار نفر بوده است. در طول ۵ سال گذشته اشتغال خالص، ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بوده است ... اگر دولت یازدهم و دوازدهم مثل دولت دهم و نهم در اشتغال کار میکرد، امروز رقم بیکاری بهجای ۱۲ درصد، ۲۲ درصد بود. این هنر دولت یازدهم و دوازدهم است». درنهایت، قانع نشدن اکثریت قاطع نمایندگان مجلس (حدود ۷۳ درصد از ۲۷۲ نماینده حاضر در جلسه) از پاسخهای رئیسجمهور در این زمینه نشان داد که تفاوت وسیعی بین دیدگاههای مجلس و دولت درباره وضعیت اشتغال در دولت روحانی وجود دارد. اتفاقی که دیروز هم با فریادهای مخالف نمایندگان هنگام بیان آمار اشتغال در مجلس شاهد بودیم.
البته ناگفته نماند که رئیسجمهور دیروز در یک اشتباه دیگر حتی به جای همین ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار شغل در ۵ سال به اشتباه گفت ۲۷۵ هزار شغل در ۵ سال ایجاد شده است!
پیش از این هم رئیسجمهور در ماجرای اشتغال ICT به اشتباه آمار ۲۰۰ هزار شغل را ۲ میلیون شغل اعلام کرده بود که با واکنش وزیر ارتباطات مواجه شد و آذریجهرمی گفت: فکر میکنم بیان دو میلیون شغل یک اشتباه لفظی از سوی رئیسجمهور بود.گزارشی که خدمت رئیسجمهور دادیم مبنی بر این بود که در دوسال گذشته در فضای مجازی بالغ بر ۲۰۰ هزار شغل ایجاد شده است.
به هر حال آنچه واقعیات بازار کار و آمار اشتغال را با آمار رئیسجمهور متفاوت میکند این نکته است که روحانی آمار اشتغالزایی سال ۹۲ را در حاصل کار خود گنجانده است درحالیکه دولت وی از تابستان ۹۲ شروع به کار کرده است. دیگر اینکه بعضاً در آمارهای مدیران دولت فعلی آمار فصلهای با اشتغال بیشتر به دلیل اشتغال فصلی با فصول با اشتغالزایی کمتر در دولت نهم و دهم مقایسه شده است.
مرکز آمار چه میگوید؟
اگر بخواهیم آمارهای مرکز آمار را معیار قرار دهیم طبق گزارش فصلی این مرکز خالص اشتغالزایی سالانه دولت از تابستان سال ۹۲ تا تابستان ۹۶ یکمیلیون و ۶۰۰ هزار شغل بوده است که تفاوتی یکمیلیونی با آمارهای بیانشده توسط رئیس دولت دارد. همچنین براساس گزارشهای سالیانه مرکز آمار، خالص میزان اشتغال ایجادشده در دولت یازدهم (دوره زمانی سالهای ۹۲ تا ۹۶)، حدود ۲ میلیون نفر بوده است.
در همین حال مرکز پژوهشهای مجلس در شهریورماه در گزارشی از «بررسی تحولات مهم بازار کار ایران در دوره پاییز سال ۱۳۹۳ تا زمستان سال۱۳۹۶» نوشت: «جنس اشتغال ایجاد شده طی ۳.۵ سال منتهی به زمستان سال ۱۳۹۶ ، به خصوص در فصول مؤخرتر، از جنسی است که نمیتوان آن را به سیاستهای اقتصادی دولت، به ویژه سیاستهایی که با عنوان سیاستهای اشتغالزایی یاد میشود نسبت داد. برای مثال تعیین ایجاد چند ده هزار شغل توسط هریک از دستگاههای دولتی مانند وزارتخانههای مختلف یا تزریق منابع توسط دولت یا ارائه تسهیلات توسط نظام بانکی در قالب طرحهای مختلف اشتغال روستایی و اشتغال فراگیر تطابق مناسبی با ویژگیهای احصاء شده برای اشتغال فصول مورد بررسی ندارد، زیرا کارکنان مستقل در بنگاههای خرد دسترسی به چنین منابعی نخواهند داشت.»
اشتغال ناقصی که آمار را بالا برد
بررسیهای این مرکز پژوهشی نشان میدهد که افزایش اشتغال طی ۱۴ فصل منتهی به زمستان ۱۳۹۶ عمدتاً در بخش خدمات و بنگاههای بسیار کوچک (دارای کمتر از ۴ نفر کارکن) و با وضعیت شغلی «کارکن مستقل» بوده است که سهم کمتری از این اشتغال ایجاد شده دارای پوشش بیمه به واسطه شغل خود بودهاند و سهم بیشتری دارای اشتغال ناقص هستند و تمایل دارند شغل تمام وقتی داشته باشند.
مرکز آمار ایران هم در گزارشهای سالیانه خود اعلام کرده بود که بخش قابل توجهی از خالص شغلهای ایجادشده در دولت یازدهم و دوازدهم متعلق به بخش اشتغال ناقص بوده و در نتیجه، نرخ اشتغال ناقص از ۸.۹ درصد در سال ۹۲ به ۱۰.۴ درصد در سال ۹۶ رسیده است.
در همین مورد گزارش رسمی مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد که بخش عمده دو میلیون شغل ایجاد شده، اشتغال ناقص و فاقد پوشش بیمهای بوده است. این گزارش میافزاید: «بررسی انجام شده نشان میدهد در ۱۳ فصل مورد بررسی به طور متوسط ۳۵ درصد شاغلان اضافه شده به جمعیت شاغل دارای پوشش بیمه به واسطه شغل خود بودهاند و ۶۵ درصد در مشاغلی شاغل شدهاند که دارای بیمه نبوده است.»
بنابراین به نظر میرسد این بخش سخنان رئیسجمهور بیشتر قابل اتکا باشد که میگوید: این بدان معنا نیست که در اشتغال مشکل نداریم. همه خانوادههایی که هنوز بیکار دارند، فرزند بیکار و جوانی که مشغول به کار نشده دارند، در انتظار تلاش بیشتر ما هستند. فارس