بازخوانی مطالبات و رهنمودهای قرآنی رهبر معظم انقلاب اسلامی از جامعه قرآنی، متسابقین و دستاندرکاران برنامهها، محافل و مسابقات قرآنی ميتواند چراغ راه همه ما در ادامه این مسیر ارزشمند باشد.
مهمترین محورها، دیدگاهها، انتظارات و مطالبات رهبر معظم انقلاب اسلامی از جامعه قرآنی، متسابقین، و دستاندرکاران برنامهها، محافل و مسابقات قرآنی در آستانه فرارسیدن بزرگترین رویداد قرآنی جهان اسلام؛ جهت بهرهمندی همه علاقهمندان به ویژه اصحاب رسانه تقدیم ميشود.
تلاوت و حفظ قرآن وسیلهاي برای رسیدن به حقیقت قرآن
هدف نهایی از حفظ و تلاوت قرآن، «فهم و عمل» به آن و «انس با کلام الهی» است ... «هدایت الهی» و «فهم معیارهای اساسی قرآن در مسائل حساسی نظیر شناخت دشمن» در گروی انس با قرآن کریم است ... انس با قرآن و تدبر و تعمق در معانی و مفاهیم آن، عزت وعده داده شده از سوی خدای متعال را برای امت اسلامی به ارمغان خواهد آورد... انس با قرآن، جامعه را به عمل به تعالیم حیات بخش آن نزدیک ميکند که هدف برتر و نهایی از حفظ و تلاوت قرآن نیز همین است. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان در مسابقات بینالمللی قرآن کریم ۹۳)
تلاوت هم یک وسیلهای است برای رسیدن به حقیقت قرآن، فرا گرفتن معارف قرآن، شکل دادن به زندگی فردی و اجتماعی در سایهی قرآن؛ هدف اینهاست ... اگر در جوامع بشری قرآن حاکم باشد، هم سعادت دنیا هست، هم علوّ معنوی هست. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان در مسابقات بینالمللی قرآن کریم ۹۲)
ما نمیخواهیم خودمان را مشغول کنیم، سرگرم کنیم به تلاوت و به قرائت قرآن و الحان قرآنی، به عنوان یک موضوع اصلی؛ این مقدمه است، این طریق است. تلاوت قرآن با صوت خوش موجب ميشود که دل انسان نرم شود، خشوع پیدا کند، آماده بشود برای فهم معارف قرآنی و آیات قرآنی؛ ما به این احتیاج داریم. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان در مسابقات بینالمللی قرآن کریم ۹۱)
فقط به خواندن، فقط به لفاظی، فقط به الحان گوناگون نبایستی اکتفاء کرد؛ اینها را باید به چشم وسیله نگاه کرد. لحن زیبا و صدای زیبا برای قرآن لازم است، اما برای اینکه دلها خشوع پیدا کنند، نرم بشوند و به معانی قرآن برسند. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان در مسابقات بینالمللی قرآن کریم ۹۱)
باید ۱۰ میلیون نفر حافظ قرآن داشته باشیم
یکی از چیزهايی که ميتواند تدبر در قرآن را به ما ارزانی بدارد، حفظ قرآن است. ما حافظ قرآن کم داریم. من قبلاً گفتم که در کشور ما حداقل باید یک میلیون نفر حافظ قرآن باشند. ما هم امیدمان بیشتر شده و به جای یک میلیون، ميگوئیم انشاءاللَّه ما باید ده میلیون نفر حافظ قرآن داشته باشیم. (بیانات در دیدار قاریان، حافظان و اساتید قرآنی ۹۰)
حفظ قرآن قدم اول است. اولاً حفظ را باید نگه داشت. بنابراین حافظ قرآن باید تلاوت کنندهی مستمر قرآن باشد؛ یعنی مرتباً بایستی قرآن را تلاوت کند؛ والّا حفظ از دست خواهد رفت. بعد بایستی این حفظ کمک کند به تدبر، که اینجور هم هست؛ حفظ حقیقتاً کمک ميکند به تدبر. (بیانات در دیدار قاریان، حافظان و اساتید قرآنی ۹۰)
البته انس با تفاسیری که مراد از آیه را تبیین ميکنند، خیلی لازم است. وقتی حفظ باشد و این انس با تفسیر هم باشد و تدبر باشد، همان چیزی که انتظارش در جامعه ما هست، پیش میآید: شکوفائی قرآنی. (بیانات در دیدار قاریان، حافظان و اساتید قرآنی ۹۰)
قرائت قرآن؛ خشوع دل
این لحنها و آهنگها خوب است؛ اینها چیزهايی است که قرآن را در گوش و دل شیرین ميکند و در نفوذ قرآن تأثیر ميگذارد؛ منتها دو جور ميشود این آهنگهای گوناگون را با این صداهای خوب، ادا کرد: یکی اینکه صرفاً کسی خوانندگی ميکند... یک جور دیگر این است که قرآن را به نحوی بخوانند - با همین صوتها، با همین لحنها و آهنگها - که خشوع در دل ایجاد کند، دل را به یاد خدا بیندازد. (بیانات در جمع قاریان قرآن در روز اول ماه رمضان ۸۸)
قرآن را باید با توجّه خواند؛ توجّه داشته باشیم که صِرف تشکیل این اصوات مطلوب نیست؛ با توجّه به معانى، با توجّه به مراودات قرآنى باید قرآن را خواند؛ اگر این شد، آن وقت جامعهى اسلامى راه خودش را پیدا ميکند. (بیانات در محفل انس با قرآن ۹۳)
ترویج قرآن با لحن خوش
آنچه که تلاوت را ترویج ميکند در جامعه ... همین صدای خوش و لحن خوش است و اینها جزو این مؤلفههایی است که تلاوت را رواج ميدهد در جامعه و دلها را به سمت آن مشتاق ميکند. (بیانات در ضیافت انس با قرآن در اولین روز ماه رمضان ۸۹)
باید توجه داشته باشیم هدف این نیست که این امواج صوتی در فضا به وجود بیاید و پراکنده بشود ... همه این مقدمات ... برای فهم معارف قرآنی است. (بیانات در ضیافت انس با قرآن در اولین روز ماه رمضان ۸۹)
وقتی که معنای آیه را بدانیم، آن کسی که اهل صوت و آهنگ و لحن و خواندن هست، خودِ این فهم معنای آیه، لحن را هدایت ميکند. (بیانات در ضیافت انس با قرآن در اولین روز ماه رمضان ۸۹)
جوانها بروند از استعدادشان، از حافظهشان استفاده کنند؛ بچهها را، جوانها را بکشانید به سمت حفظ قرآن. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان در مسابقات قرآن ۹۰)
بزرگترین گرفتاری دنیای اسلام فاصله گرفتن از معارف قرآنی
انس با قرآن کریم نشانه آماده بودن قلب انسان برای دریافت هدایت الهی است، امروز بزرگترین گرفتاری دنیای اسلام، فاصله گرفتن از معارف قرآنی و در نتیجه، غفلت از توطئهها و خباثت دشمنان اسلام است.
راه جبران این کمبود اساسی در دنیای اسلام را فهم دقیق معیارهای قرآنی است، دشمنان اسلام بعد از پدید آمدن جمهوری اسلامی توطئه های خود را علیه اسلام شدیدتر و پیچیدهتر کردند.
امروز سیاست دشمنان اسلام به راه انداختن جنگ های داخلیِ نیابتی و برادرکشی در جوامع اسلامی است اما متأسفانه برخی در امت اسلامی متوجه این سیاست شوم نیستند و حاضرند برای مقابله با برادران مسلمان خود دست بدست شیطان بدهند و حتی با رژیم صهیونیستی همکاری کنند. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان در مسابقات بینالمللی قرآن کریم ۹۳)
امنیت روانی در پناه قرآن
راه سلامت را، راه امنیت را، راه امنیت روانی را قرآن به روی ما باز ميکند؛ راه عزت را قرآن به روی ما باز ميکند ... راه زندگی درست را و سبک زندگی سعادتآمیز را قرآن به روی ما باز ميکند. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان در مسابقات بینالمللی قرآن کریم ۹۲)
دلهای ما باید قرآنی بشود. جان ما باید با قرآن انس بگیرد. اگر بتوانیم با قرآن انس بگیریم، معارف قرآن را در دل و جان خودمان نفوذ بدهیم، زندگی ما و جامعه ما قرآنی خواهد شد؛ احتیاج به فعالیت و فشار و سیاستگذاری ندارد. اصل این است که دلمان، جانمان و معرفتمان حقیقتاً قرآنی باشد. (بیانات در دیدار قاریان قرآن ۸۹)
انس همه مردم با معارف قرآن
فهم معارف قرآنی هم درجاتی دارد. اولش از همین تأمل در الفاظ قرآن و ترجمهی قرآن به دست میآید... معارف قرآنی، معنایش این نیست که یک هفتتویِ رازآلودِ رمزگونهای است که دست هیچ کس به او نمی رسد... شما این آیهای را که تلاوت ميکنید، بدرستی معنایش را درک کنید. همین معنایی که یک عربیدان ميتواند بفهمد... این که درک شد، آن وقت در تلاوت، فرصت و قدرت تدبر به انسان دست ميدهد. یعنی انسان ميتواند آن وقت تدبر کند. (بیانات در ضیافت انس با قرآن در اولین روز ماه رمضان ۸۹)
باید در کشور ما و در میان جامعه ما ترتیبى اتّخاذ بشود که همهى آحاد مردم به نحوى با قرآن انس داشته باشند و مفاهیم قرآنى براى اینها مفهوم باشد و معانى قرآن را درک کنند، به قرآن مراجعه کنند؛ ولو به طور اجمال از مفاهیم قرآنى سر دربیاورند. باید به اینجا برسیم. (بیانات در محفل انس با قرآن ۹۳ )
قرآن برای عمل کردن است
قرآن مثل کتاب معمولی نیست که آدم یک بار بخواند، خیلی خوب، خواندیم و یاد گرفتیم، بعد ببندیم بگذاریم سر جایش؛ نه، این مثل آب آشامیدنی است، حیاتبخش است، همیشه مورد نیاز است، تأثیر آن تدریجی است، در طول زمان است، نهایت ندارد، هدایت او آخر ندارد. (بیانات در جمع قاریان قرآن در روز اول ماه رمضان ۸۸)
سعی بکنیم که بهره ما فقط بهره فیالمجلس و بهره گوش و چشم نباشد؛ دل ما بهره ببرد. قرآن برای عمل کردن است. قرآن برای فهمیدن و اندیشیدن است. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان مسابقات قرآن ۸۸)
درسهای قرآن، ایستادگی و عزت اسلامی برای ملتها
نقطه مقابل این آموزش قرآنی، آموزش استعماری است: اختلاف میان مسلمانان. یک عده، یک عده دیگر را تکفیر کنند، لعن کنند، خود را از آنها بری بدانند. این چیزی است که امروز استعمار ميخواهد؛ برای اینکه ما با هم نباشیم. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان در مسابقات بینالمللی قرآن کریم ۹۲)
امروز دنیای اسلام احتیاج دارد به درسی که قرآن به ملتها داده است برای استقامت، ایستادگی، حیات طیبه و عزت اسلامی برای ملتها. درسهای قرآن در این زمینه، درسهای حیاتبخشی است. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان در مسابقات بینالمللی قرآن کریم ۹۱)
حرف این است که قرآن به ما آموخته است که اگر شما صبر کنید، ایستادگی کنید، جای خودتان را تغییر ندهید، جهت خودتان را تغییر ندهید، شما پیروزید؛ این درس قرآن است. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان در مسابقات بینالمللی قرآن کریم ۹۱)
بزرگترین گرفتاری دنیای اسلام ناشی از دوری از قرآن است
ضعف ما امت مسلمان، عقبماندگی ما، کجرفتاریهای ما، کجتابیهای ما در مسائل اخلاقی و زندگی، همه اینها ناشی از دوری از قرآن است. (بیانات در دیدار قاریان، حافظان و اساتید قرآنی ۹۰)
ملتهای مسلمان بر اثر حاکمیت طغیانگران و طاغوتها ... خونشان مکیده شد؛ نه فقط خون اقتصادیشان، نه فقط منابع حیاتی و معادن زیرزمینی و نفت و امثال اینها، بلکه روحیهی ایستادگیشان، مقاومتشان، طلب علوّ و عزت در دنیا هم از ملتهای مسلمان گرفته شد. (بیانات در دیدار قاریان، حافظان و اساتید قرآنی ۹۰)
این همه در دنیای اسلام گرفتاری برای چیست؟ چرا امت اسلامی با این عظمت ضعیف است؟ چرا؟ چرا برادران مسلمان در سراسر دنیا دلهایشان و دستهایشان با هم نیست؟ چرا؟ مگر این قرآن نگفته است: «و اعتصموا بحبل اللَّه جمیعا و لاتفرّقوا»؟ مگر این قرآن نفرموده است که: «و للَّه العزّة و لرسوله و للمؤمنین»؟ چرا امت اسلامی عزتی را که شایسته اوست، امروز در دنیا ندارد؟ چرا؟ چرا ما در علم عقبیم؟ در جایگاه سیاست و تدبیر مسائل جهانی، چرا امت اسلامی عقب است؟ علت این است که به قرآن عمل نمی کنند؛ علت این است که قرآن - برخلاف ادعاهای ما - معیار و محور معرفت و عمل ما نیست. هر مقداری که به قرآن عمل کنیم، همان قدر اثرش را خواهیم دید. (بیانات در دیدار شرکتکنندگان مسابقات قرآن ۸۸)
نزدیک کردن جامعه اسلامى به فهم قرآن خیلی مهم است
کارى که قرآنىها امروز در کشور ما ميکنند، بهنظر من یک کار راهبردى و مهم است. درست است که انس با قرآن براى خود تلاوتکننده قرآن و مأنوس با قرآن مایه ارتفاع درجات و تعمیق معارف است - این به جاى خود محفوظ؛ یعنى فیضى که خود شما خوانندهى قرآن و تالى قرآن ميبرید، این در جاى خود دستاورد مهمّى است - امّا در وراى این یک دستاورد دیگرى وجود دارد که دایرهى آن وسیعتر است، و آن عبارت است از نزدیک کردن جامعهى اسلامى به فهم قرآن و به اُنس با قرآن، و نزدیک شدن به قرآن؛ این خیلى مهم است. (بیانات در محفل انس با قرآن ۹۳ )
استحکام داخلی در پناه انس با قرآن
نظام اسلامى و جامعه اسلامى با انس روزافزون با قرآن استحکام درونى پیدا ميکند؛ و استحکام درونى آن چیزى است که جوامع را در راههاى مطلوب خودشان و بهسوى مطلوب هاى خودشان قادر ميسازد و قدرت برخورد با چالشها به جوامع ميدهد. باید در درون مستحکم بود؛ این استحکام درونى به برکت انس با قرآن حاصل ميشود. انس با قرآن ایمان را تقویت میکند، توکّل به خدا را زیاد ميکند، اعتماد به وعدهى الهى را زیاد ميکند، ترس و خوف از مشکلات مادّى را در انسان کم ميکند، انسانها را تقویّت روحى ميکند، اعتماد به نفس ميدهد، راههاى تقرّب به خدا را براى انسان روشن ميکند. فواید و منافع انس با قرآن در این بخش اینها است. (بیانات در محفل انس با قرآن ۹۳ )
اعمال قرآنیان هم قرآنی باشد
سعى کنند برادرانى که در زمینه قرآن فعّالیّت ميکنند، در عمل هم «کونوا دُعاةَ النّاسِ بِغَیرِ اَلسِنَتِکُم» (بحارالانوار، ج ۶۷، ص ۳۰۹) [باشند]؛ نشان بدهند که از لحاظ پایبندى به مقرّرات دینى، به ضوابط دینى جزو افراد برجسته هستند؛ این را نشان بدهند تا تأثیر قرآن در عمل آنها خودش را نشان بدهد: در ممشاى عمومى، در سلوک، در بواطن، در ظواهر؛ ظواهر اسلامى؛ کیفیّت برخورد، کیفیّت اسلامى؛ اینها را مراعات بکنند. اَلّذینَ اِذا ذُکِرَ اللهُ وَجِلَت قُلوبُهُم وَ اِذا تُلِیَت عَلَیهِم ءایتُهُ زادَتهُم ایماناً؛(سورهى انفال، بخشى از آیهى ۲) یک نشانى از این خصوصیّات را برادرانى که با قرآن بیشتر مأنوس هستند، نشان بدهند. آنچه شما انجام ميدهید - که امروز بحمدالله نشانه قرآنى، یک نشانه پرافتخارى است - براى جوانها و براى نوجوانها و براى مستمعین شما ميتواند یک الگویى باشد؛ از شما یاد بگیرند. سعى کنید چیزهایى را از شما یاد بگیرند که موجب نزدیکى آنها به خدا باشد. (بیانات در محفل انس با قرآن ۹۳ )