با اینکه «در انتهای شبِ» آیدا پناهنده را از لحاظ فُرم و حرکت در ژانر و زیبایی‌های بصری می توان در زُمره سریال‌های خوش ساخت چندسال اخیرِ شبکه‌های نمایش خانگی قرار داد ولی باید اقرار کنیم که این سریال در دو قسمت اخیر از لحاظ محتوایی به شدت دچار ضعف های مشهودی شده است.
در انتهای شب به نویسندگیِ آیدا پناهنده و ارسلان امیری در قسمت پایلوت تا حد بسیار زیادی دور از انتظار ظاهر شد و توانست در مدت بسیار کمی مخاطبان فراوانی را به خود اختصاص دهد. اکثر بینندگان پلتفرم فیلم نت اعتقاد داشتند که این سریال فارغ از محتوا و ژانر می‌تواند جایگزین برحق پوست شیر ساخته جمشید محمودی باشد ولی برخلافِ آنچه که در فضای مجازی از مردم عادی و در روزنامه ا و جراید از منتقدان نقل می شد، آیدا پناهنده نتوانست مسیر رو به موفقیت را در پیش بگیرد و در قسمت‌های بعدی دچار افت محسوسی شد. همواره راه رفتن بر روی ریلِ ملودرام و یا درام برای کارگردان اثر کارِ سخت و طاقت فرسایی است. ادامه روند و حفظ ضرباهنگ سریال و از نفس نیفتادن آن و همچنین حفظ ارتباط با مخاطب از طریق نوشتار و ساختار فیلمنامه از مواردی است که در طول ساخت یک اثر خصوصا سریال باید به شدت مورد توجه نویسنده و کارگردان باشد.
سریالی که با ادعای کنش اجتماعی و به تصویر کشیدنِ معضل های پایتخت نشینی و تاثیر فقر بر زندگی انسان امروزی به خانه های مردم پا می گذارد باید بتواند با همان ادعا به مسیر خود ادامه دهد تا جای خود را بیش از پیش در دل مخاطب باز کند. ولی در انتهای شب نتوانست این گونه باشد . تا روز طلاقِ کاراکتر پارسا پیروزفر و هدی زین العابدین همه چیز خوب بود، تصویری از خانواده ای از هم پاشیده و تاثیر مخرب زندگی در فشار اقتصادی بر روی فرزند و تک فرزندی به خوبی قابل درک و محسوس بود و بیننده می توانست با چنین واقعه و رخدادی به راحتی همزاد پنداری کند. در جامعه ای که اکثر مردم به دلیل مشکلات اقتصادی به چنین دردی مبتلا هستند و برای خرید خانه مجبورند به محله ها و شهرک های اطراف پایتخت مهاجرت کنند، درک تصویر و پیام در انتهای شب کار سختی نبود ولی پناهنده به یکباره مسیر خود را از آن راه روشن به تاریکی مطلق کج کرد.
فیلم فارسی، به فیلم ها و آثاری اطلاق می شد که قبل از انقلاب تولید می شدند و چند المان مهم و برجسته داشتند. جنگ و دعوای خیابانی، عشق و عاشقی‌های عجیب و غریب، رابطه‌های مثلثی و حرکات موزون ، اکثر فیلم های قبل از انقلاب حداقل یکی از این المان ها را در خود جای می دادند، برخی از فیلم ها برای جذب مخاطب بیشتر سعی می کردند در فیلمنامه اکثر این نشانه‌ها را یکجا خرج کنند و با این حربه می توانستند در سینماهای سراسر کشور صف های طولانی درست کنند.
تداوم این سبک فیلمسازی با ظهور انقلاب اسلامی به بن بست خورد و با ظهور کارگردان های نسل نو همچون داریوش مهرجویی، بهرام بیضایی، بهمن فرمان آرا و مسعود کیمیایی، تقریبا بساط فیلم ها برچیده شد و ژانر معناگرا و رئال جای فیلم فارسی های قبل از انقلاب را گرفت. سینماگران و سینما دوستان در حال حاضر با پیشرفت علم سینما و هنر هفتم دیگر فیلم های قبل از انقلاب را به عنوان ژانر نمی شناسند و حتی آثاری که به لودگی می افتند و یا دز عشق و عاشقی را بیش از حد زیاد می کنند را فیلم فارسی خطاب می کنند.
دو قسمت آخر سریال در انتهای شب، بیش از حد به فیلم فارسی های قبل از انقلاب شباهت داشت. ترکیبی از عشقِ زودگذر و احساساتِ آنی و ورود نفر سوم به رابطه ای عاشقانه، تمام تصورات بیننده را نسبت به آن اثر درست و حسابی در دو قسمت اول بر هم زد. ورود همسایه بلافاصله پس از طلاق به زندگی شخصی پارسا پیروزفر، آن چیزی نبود که بیننده منتظر دیدن آن باشد .
در انتهای شب به یکباره رسالت خود را از ساخت سریالی این چنینی به دست فراموشی سپرد و در مسیری گام نهاد که اثر از یک سطح کیفی به سطح کمی تنزل پیدا کند و برای مخاطب صرفا زنگ تفریح باشد.
آیدا پناهنده قبلا در قامت کارگردان ثابت کرده بود که می تواند آثارِ استخوان داری را بسازد. با اینکه در کلیت کار از لحاظ بصری و محتوایی برای مخاطب عام خللی وارد نشده ولی مخاطب خاص به راحتی می تواند تغییر ژانر و درون مایه سریال را احساس کند و همین امر باعث شده که تعداد بازدید کنندگان این سریال که از پلتفرم فیلم نت پخش می شود، به شدت کاهش پیدا کند. با توجه به اینکه این روزها سریال خوب بسیار کمتر از پلتفرم ها منتشر می شود، امید می رود که به زودی سریال آیدا پناهنده با قرار گرفتن در مسیر درست، به روند خوب خود در قسمت های اول و دوم بازگردد.
در انتهای شب به نویسندگیِ آیدا پناهنده و ارسلان امیری در قسمت پایلوت تا حد بسیار زیادی دور از انتظار ظاهر شد و توانست در مدت بسیار کمی مخاطبان فراوانی را به خود اختصاص دهد. اکثر بینندگان پلتفرم فیلم نت اعتقاد داشتند که این سریال فارغ از محتوا و ژانر می‌تواند جایگزین برحق پوست شیر ساخته جمشید محمودی باشد ولی برخلافِ آنچه که در فضای مجازی از مردم عادی و در روزنامه ا و جراید از منتقدان نقل می شد، آیدا پناهنده نتوانست مسیر رو به موفقیت را در پیش بگیرد و در قسمت‌های بعدی دچار افت محسوسی شد. همواره راه رفتن بر روی ریلِ ملودرام و یا درام برای کارگردان اثر کارِ سخت و طاقت فرسایی است. ادامه روند و حفظ ضرباهنگ سریال و از نفس نیفتادن آن و همچنین حفظ ارتباط با مخاطب از طریق نوشتار و ساختار فیلمنامه از مواردی است که در طول ساخت یک اثر خصوصا سریال باید به شدت مورد توجه نویسنده و کارگردان باشد.
سریالی که با ادعای کنش اجتماعی و به تصویر کشیدنِ معضل های پایتخت نشینی و تاثیر فقر بر زندگی انسان امروزی به خانه های مردم پا می گذارد باید بتواند با همان ادعا به مسیر خود ادامه دهد تا جای خود را بیش از پیش در دل مخاطب باز کند. ولی در انتهای شب نتوانست این گونه باشد . تا روز طلاقِ کاراکتر پارسا پیروزفر و هدی زین العابدین همه چیز خوب بود، تصویری از خانواده ای از هم پاشیده و تاثیر مخرب زندگی در فشار اقتصادی بر روی فرزند و تک فرزندی به خوبی قابل درک و محسوس بود و بیننده می توانست با چنین واقعه و رخدادی به راحتی همزاد پنداری کند. در جامعه ای که اکثر مردم به دلیل مشکلات اقتصادی به چنین دردی مبتلا هستند و برای خرید خانه مجبورند به محله ها و شهرک های اطراف پایتخت مهاجرت کنند، درک تصویر و پیام در انتهای شب کار سختی نبود ولی پناهنده به یکباره مسیر خود را از آن راه روشن به تاریکی مطلق کج کرد.
فیلم فارسی، به فیلم ها و آثاری اطلاق می شد که قبل از انقلاب تولید می شدند و چند المان مهم و برجسته داشتند. جنگ و دعوای خیابانی، عشق و عاشقی‌های عجیب و غریب، رابطه‌های مثلثی و حرکات موزون ، اکثر فیلم های قبل از انقلاب حداقل یکی از این المان ها را در خود جای می دادند، برخی از فیلم ها برای جذب مخاطب بیشتر سعی می کردند در فیلمنامه اکثر این نشانه‌ها را یکجا خرج کنند و با این حربه می توانستند در سینماهای سراسر کشور صف های طولانی درست کنند.
تداوم این سبک فیلمسازی با ظهور انقلاب اسلامی به بن بست خورد و با ظهور کارگردان های نسل نو همچون داریوش مهرجویی، بهرام بیضایی، بهمن فرمان آرا و مسعود کیمیایی، تقریبا بساط فیلم ها برچیده شد و ژانر معناگرا و رئال جای فیلم فارسی های قبل از انقلاب را گرفت. سینماگران و سینما دوستان در حال حاضر با پیشرفت علم سینما و هنر هفتم دیگر فیلم های قبل از انقلاب را به عنوان ژانر نمی شناسند و حتی آثاری که به لودگی می افتند و یا دز عشق و عاشقی را بیش از حد زیاد می کنند را فیلم فارسی خطاب می کنند.
دو قسمت آخر سریال در انتهای شب، بیش از حد به فیلم فارسی های قبل از انقلاب شباهت داشت. ترکیبی از عشقِ زودگذر و احساساتِ آنی و ورود نفر سوم به رابطه ای عاشقانه، تمام تصورات بیننده را نسبت به آن اثر درست و حسابی در دو قسمت اول بر هم زد. ورود همسایه بلافاصله پس از طلاق به زندگی شخصی پارسا پیروزفر، آن چیزی نبود که بیننده منتظر دیدن آن باشد .
در انتهای شب به یکباره رسالت خود را از ساخت سریالی این چنینی به دست فراموشی سپرد و در مسیری گام نهاد که اثر از یک سطح کیفی به سطح کمی تنزل پیدا کند و برای مخاطب صرفا زنگ تفریح باشد.
آیدا پناهنده قبلا در قامت کارگردان ثابت کرده بود که می تواند آثارِ استخوان داری را بسازد. با اینکه در کلیت کار از لحاظ بصری و محتوایی برای مخاطب عام خللی وارد نشده ولی مخاطب خاص به راحتی می تواند تغییر ژانر و درون مایه سریال را احساس کند و همین امر باعث شده که تعداد بازدید کنندگان این سریال که از پلتفرم فیلم نت پخش می شود، به شدت کاهش پیدا کند. با توجه به اینکه این روزها سریال خوب بسیار کمتر از پلتفرم ها منتشر می شود، امید می رود که به زودی سریال آیدا پناهنده با قرار گرفتن در مسیر درست، به روند خوب خود در قسمت های اول و دوم بازگردد.
علی کلانتری
