انتشار جدیدترین اخبار از روند ساخت سریال تلویزیونی سلمان فارسی حکایت از آن دارد که یکی از خلاقترین کارگردانهای سینما و تلویزیون در هفتمین دهه زندگی خود به جای آنکه در قالب پروژههای تعریف شده و دارای زمان بندی دقیق آثار خلاق عرضه کند، در موقعیت یکی از کارمندان صدا و سیما قرار گرفته است.
پروژه «سلمان فارسی» که با بیش از هزار بازیگر اصلی و چهار هزار بازیگر فرعی، نزدیک به ۵ سال گذشته تاکنون در حال فیلمبرداری است، حتی به نیمه هم نرسیده و خبرها حاکی از آن است که فعلا برای پخش این سریال باید منتظر بمانیم.
«سلمان فارسی» محصول مرکز سیما فیلم سازمان صداوسیما به نویسندگی و کارگردانی داوود میرباقری و تهیه کنندگی حسین طاهری است که تصویربرداری آن از آذر ۱۳۹۸ در کرمان آغاز شده و در شاهرود، قشم، جلفا، شهرکهای سینمایی غزالی، نور و دفاع مقدس ادامه داشته است. این سریال در سه فصل دوران ایران ساسانی، امپراتوری بیزانس و حجاز صدر اسلام به زندگی و زمانه یار ایرانی پیامبر اسلام (ص) میپردازد.
میرباقری عنوان کرده بود که این سریال سال ۱۴۰۵ روی آنتن سیما میرود، اما به نظر با تغییر پایانبندی سریال تولید آن طولانیتر خواهد شد.
داوود میرباقری که از کارگردانهای موفق و خوشنام سینما وتلویزیون ایران محسوب میشود پس از ساخت مختارنامه، در بخش خصوصی اقدام به ساخت چند سریال کرد که همگی آنها در مدت زمانی تقریبا مشخص آماده پخش شد و نمایش داده شد. اما ظاهرا در تلویزیون همچنان سنت دیرینه برقرار است و هیچ پروژهای زمان بندی مشخصی ندارد و زمان و احیاناً بودجه نیز به صورت نامحدود در اختیار افراد است.۳۱ اردیبهشت ماه در اخبار اعلام شد سریال سلمان فارسی در ۶۰ قسمت و از سال ۱۴۰۵ پخش خواهد شد. ولی به تازگی اعلام شده حداقل پنج سال دیگر تولید آن ادامه خواهد داشت که البته این پنج سال به معنای پنج سال واقعی نیست و ممکن است هفت سال به طول بینجامد!
نکته قابل توجه اینجاست که احیانا در پس سال آتی نیز داوود میرباقری با وسواسی که برای تهیه این اثر به خرج می دهد باید به تنهایی پشت دوربین تولید قرار بگیرد و همین امر باعث می شود که وی دیگر در هیچ پروژه دیگری دخیل نباشد و به دلیل شلوغی بیش از حد حتی نتواند به پیشنهادهای خوب شبکه نمایش خانگی و حتی تهیه کنندگان سینما فکر بکند.
واقعیت امر اینجاست در دورانی که اکثر کارگردان ها در حال کوچ به سمت شبکه نمایش خانگی هستند، فقدان کارگردان هایی همچون میرباقری و ابراهیم حاتمی کیا (در حال ساخت سریال موسی است)، میتواند چشم مخاطبِ هوشمند را از دیدن سریال ها و فیلم های فاخر و ارزشمند محروم کند.
با تمام این نگرانیها بابت ساخت، میزان بودجه مصرفی و همچنین پرکار شدن و مشغول بودن داوود میرباقری و همچنین محروم شدن سینما و شبکه نمایش خانگی از وجود او، مساله نگران کننده این است که برخلاف دوران ساخت امام علی و حتی مختارنامه، در زمانه حاضر سرعت تحولات اجتماعی به قدری سریع است که گاهی محصولات فرهنگی که مثلا دو سال قبل تولید شده،خاصیت خود را از دست می دهد و مردم دیگر انگیزه و شوق دیدنِ چنین سریال ها یا فیلمها را ندارند. در چنین شرایطی مشخص نیست پنج سال دیگر سلمان فارسی با اقبال مواجه شود یا نه و حتی ممکن است رسانههای دیگر آثاری را به سمت تولید و پخش ببرند که طراوت احتمالی سلمان فارسی را از بین ببرد.حتی ممکن است دهها اتفاق ریز و درشت رخ دهد که ساخت این سریال را با چالش جدی مواجه کند.
بخش مهمی از این مشکل به دلیل آن است که سلمان فارسی نیز مانند مختارنامه با نگاهی سنتی تولید میشود؛ نگاهی که همه چیز باید مطابق دیدگاه کارگردان شکل بگیرد و خبری از استفاده اصولی، گسترده و به صرفه از جلوههای ویژه و تکنیکهای مدرن نیست.
همه اینها بیش از آنکه به میرباقری فرصت خلاقیت بدهد او را در شکل و شمایل فردی جلوه میدهد که به کارمند این سریال تلویزیونی تبدیل شده است.
مصداقِ صحبت هایی که درباره از دست دادن جذابیت سریال ها به واسطه طولانی شدن زمان به آن اشاره کردیم، سرزمین مادری ساخته کمال تبریزی است. این مجموعه تلویزیونی به رخدادهای تاریخی، سیاسی و اجتماعی ایران از زمان جنگ جهانی دوم تا وقوع انقلاب اسلامی ایران در۱۳۵۷ در بستر زندگی فردی به نام رهی اردکانی میپردازد. تبریزی این سریال را طی سالهای ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ ساخت. سریالی که زمان تعیین شده هم پخش نشد و در نهایت ابتدا از تلوبیون و بعد تلویزیون در زمانی روی آنتن رفت که حتی با رسیدن این سریال به فصل سوم و قطار شدن بازیگران معروف، به رکورد یکی از کمترین بینندهها در تلویزیون دست پیدا کرده است.
یکی دیگر از سریال هایی که به درد احتمالی سلمان فارسی دچار خواهد شد، روزگار قریب به کارگردانی کیانوش عیاری بود که ساخت آن بیش از ۶ سال طول کشید. مجموعه ۳۶ قسمتی «روزگار قریب» به تهیهکنندگی سیما فیلم برای پخش از شبکه سه سیما ساخته شد و مدت یک سال روی آنتن بود که به گواه آمار و ارقام این سریال نیز نتوانست آن طور که باید و شاید مورد اقبال مخاطبان قرار بگیرد. داستان این سریال الهام گرفته از زندگی دکتر محمد قریب ـ بنیانگذار تخصص پزشکی اطفال در ایران است و در آن، حوادث سالهای ۱۲۹۵ تا ۱۳۵۴ ایران مورد بررسی قرار گرفت. گفته شد که این سریال فاقد فیلمنامه قوی و منسجم بوده و به همین دلیل در آن زمان عیاری درباره این موضوع عنوان کرد که برداشتهای زیاد به خاطر بالا بردن کیفیت کار و فقدان فیلمنامه به دلیل بدشانسی بنده بوده است. شوخی بدی است که بدون فیلمنامه به سمت یک اثر تاریخی برویم.
علاوه بر سریال سلمان فارسی، سریال موسی به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا نیز در حال فیلمبرداری است، سریال «حضرت موسی» که هنوز به تولید رسمی خود نرسیده و در مرحله پیش تولید است، پروسه آغاز تولید آن چند بار تغییر کرد و با توجه به صحبتهای حاتمیکیا به نظر میرسد این کارگردان میخواهد ۵ سال دیگر روی این پروژه ویژه وقت بگذارد.
ابتدا قرار بود این سریال را مرحوم سلحشور بسازد و بعدتر تولیدش به جمال شورجه واگذار شد و در نهایت به حاتمیکیا رسید. الان نزدیک سه سال است که پیشتولید این سریال آغاز شده و باید دید به گفته حاتمیکیا آیا این سریال ۵ سال دیگر ساختش تمام میشود؟
سریال هایی با هزینههای هنگفت در حال ساخت است که از دیدگاه نگارنده در نهایت به خروجی مطلوبی نخواهد رسید. صداوسیما میتواند با همین هزینه های سنگین برای سریالهای پر خرج، تعداد بیشتری سریال با تولیدی معقول تهیه کند تا از ماراتن نفس گیر با شبکه نمایش خانگی عقب نماند. چنین سریال هایی نه تنها صرفه اقتصادی ندارد بلکه در نهایت باعث می شود علاوه بر درگیری بیش از حد کارگردان های نامی، در نهایت بودجه سازمان صداوسیما نیز به سمتی معطوف شود که خروجی لازم را برای رقابت در کورس سریال سازها را نداشته باشد!
پروژه «سلمان فارسی» که با بیش از هزار بازیگر اصلی و چهار هزار بازیگر فرعی، نزدیک به ۵ سال گذشته تاکنون در حال فیلمبرداری است، حتی به نیمه هم نرسیده و خبرها حاکی از آن است که فعلا برای پخش این سریال باید منتظر بمانیم.
«سلمان فارسی» محصول مرکز سیما فیلم سازمان صداوسیما به نویسندگی و کارگردانی داوود میرباقری و تهیه کنندگی حسین طاهری است که تصویربرداری آن از آذر ۱۳۹۸ در کرمان آغاز شده و در شاهرود، قشم، جلفا، شهرکهای سینمایی غزالی، نور و دفاع مقدس ادامه داشته است. این سریال در سه فصل دوران ایران ساسانی، امپراتوری بیزانس و حجاز صدر اسلام به زندگی و زمانه یار ایرانی پیامبر اسلام (ص) میپردازد.
میرباقری عنوان کرده بود که این سریال سال ۱۴۰۵ روی آنتن سیما میرود، اما به نظر با تغییر پایانبندی سریال تولید آن طولانیتر خواهد شد.
داوود میرباقری که از کارگردانهای موفق و خوشنام سینما وتلویزیون ایران محسوب میشود پس از ساخت مختارنامه، در بخش خصوصی اقدام به ساخت چند سریال کرد که همگی آنها در مدت زمانی تقریبا مشخص آماده پخش شد و نمایش داده شد. اما ظاهرا در تلویزیون همچنان سنت دیرینه برقرار است و هیچ پروژهای زمان بندی مشخصی ندارد و زمان و احیاناً بودجه نیز به صورت نامحدود در اختیار افراد است.۳۱ اردیبهشت ماه در اخبار اعلام شد سریال سلمان فارسی در ۶۰ قسمت و از سال ۱۴۰۵ پخش خواهد شد. ولی به تازگی اعلام شده حداقل پنج سال دیگر تولید آن ادامه خواهد داشت که البته این پنج سال به معنای پنج سال واقعی نیست و ممکن است هفت سال به طول بینجامد!
نکته قابل توجه اینجاست که احیانا در پس سال آتی نیز داوود میرباقری با وسواسی که برای تهیه این اثر به خرج می دهد باید به تنهایی پشت دوربین تولید قرار بگیرد و همین امر باعث می شود که وی دیگر در هیچ پروژه دیگری دخیل نباشد و به دلیل شلوغی بیش از حد حتی نتواند به پیشنهادهای خوب شبکه نمایش خانگی و حتی تهیه کنندگان سینما فکر بکند.
واقعیت امر اینجاست در دورانی که اکثر کارگردان ها در حال کوچ به سمت شبکه نمایش خانگی هستند، فقدان کارگردان هایی همچون میرباقری و ابراهیم حاتمی کیا (در حال ساخت سریال موسی است)، میتواند چشم مخاطبِ هوشمند را از دیدن سریال ها و فیلم های فاخر و ارزشمند محروم کند.
با تمام این نگرانیها بابت ساخت، میزان بودجه مصرفی و همچنین پرکار شدن و مشغول بودن داوود میرباقری و همچنین محروم شدن سینما و شبکه نمایش خانگی از وجود او، مساله نگران کننده این است که برخلاف دوران ساخت امام علی و حتی مختارنامه، در زمانه حاضر سرعت تحولات اجتماعی به قدری سریع است که گاهی محصولات فرهنگی که مثلا دو سال قبل تولید شده،خاصیت خود را از دست می دهد و مردم دیگر انگیزه و شوق دیدنِ چنین سریال ها یا فیلمها را ندارند. در چنین شرایطی مشخص نیست پنج سال دیگر سلمان فارسی با اقبال مواجه شود یا نه و حتی ممکن است رسانههای دیگر آثاری را به سمت تولید و پخش ببرند که طراوت احتمالی سلمان فارسی را از بین ببرد.حتی ممکن است دهها اتفاق ریز و درشت رخ دهد که ساخت این سریال را با چالش جدی مواجه کند.
بخش مهمی از این مشکل به دلیل آن است که سلمان فارسی نیز مانند مختارنامه با نگاهی سنتی تولید میشود؛ نگاهی که همه چیز باید مطابق دیدگاه کارگردان شکل بگیرد و خبری از استفاده اصولی، گسترده و به صرفه از جلوههای ویژه و تکنیکهای مدرن نیست.
همه اینها بیش از آنکه به میرباقری فرصت خلاقیت بدهد او را در شکل و شمایل فردی جلوه میدهد که به کارمند این سریال تلویزیونی تبدیل شده است.
مصداقِ صحبت هایی که درباره از دست دادن جذابیت سریال ها به واسطه طولانی شدن زمان به آن اشاره کردیم، سرزمین مادری ساخته کمال تبریزی است. این مجموعه تلویزیونی به رخدادهای تاریخی، سیاسی و اجتماعی ایران از زمان جنگ جهانی دوم تا وقوع انقلاب اسلامی ایران در۱۳۵۷ در بستر زندگی فردی به نام رهی اردکانی میپردازد. تبریزی این سریال را طی سالهای ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ ساخت. سریالی که زمان تعیین شده هم پخش نشد و در نهایت ابتدا از تلوبیون و بعد تلویزیون در زمانی روی آنتن رفت که حتی با رسیدن این سریال به فصل سوم و قطار شدن بازیگران معروف، به رکورد یکی از کمترین بینندهها در تلویزیون دست پیدا کرده است.
یکی دیگر از سریال هایی که به درد احتمالی سلمان فارسی دچار خواهد شد، روزگار قریب به کارگردانی کیانوش عیاری بود که ساخت آن بیش از ۶ سال طول کشید. مجموعه ۳۶ قسمتی «روزگار قریب» به تهیهکنندگی سیما فیلم برای پخش از شبکه سه سیما ساخته شد و مدت یک سال روی آنتن بود که به گواه آمار و ارقام این سریال نیز نتوانست آن طور که باید و شاید مورد اقبال مخاطبان قرار بگیرد. داستان این سریال الهام گرفته از زندگی دکتر محمد قریب ـ بنیانگذار تخصص پزشکی اطفال در ایران است و در آن، حوادث سالهای ۱۲۹۵ تا ۱۳۵۴ ایران مورد بررسی قرار گرفت. گفته شد که این سریال فاقد فیلمنامه قوی و منسجم بوده و به همین دلیل در آن زمان عیاری درباره این موضوع عنوان کرد که برداشتهای زیاد به خاطر بالا بردن کیفیت کار و فقدان فیلمنامه به دلیل بدشانسی بنده بوده است. شوخی بدی است که بدون فیلمنامه به سمت یک اثر تاریخی برویم.
علاوه بر سریال سلمان فارسی، سریال موسی به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا نیز در حال فیلمبرداری است، سریال «حضرت موسی» که هنوز به تولید رسمی خود نرسیده و در مرحله پیش تولید است، پروسه آغاز تولید آن چند بار تغییر کرد و با توجه به صحبتهای حاتمیکیا به نظر میرسد این کارگردان میخواهد ۵ سال دیگر روی این پروژه ویژه وقت بگذارد.
ابتدا قرار بود این سریال را مرحوم سلحشور بسازد و بعدتر تولیدش به جمال شورجه واگذار شد و در نهایت به حاتمیکیا رسید. الان نزدیک سه سال است که پیشتولید این سریال آغاز شده و باید دید به گفته حاتمیکیا آیا این سریال ۵ سال دیگر ساختش تمام میشود؟
سریال هایی با هزینههای هنگفت در حال ساخت است که از دیدگاه نگارنده در نهایت به خروجی مطلوبی نخواهد رسید. صداوسیما میتواند با همین هزینه های سنگین برای سریالهای پر خرج، تعداد بیشتری سریال با تولیدی معقول تهیه کند تا از ماراتن نفس گیر با شبکه نمایش خانگی عقب نماند. چنین سریال هایی نه تنها صرفه اقتصادی ندارد بلکه در نهایت باعث می شود علاوه بر درگیری بیش از حد کارگردان های نامی، در نهایت بودجه سازمان صداوسیما نیز به سمتی معطوف شود که خروجی لازم را برای رقابت در کورس سریال سازها را نداشته باشد!