اقتصاد ایران به ارز به ویژه دلار گره خورده و هر اتفاقی در داخل یا خارج می‌افتد، این ارز در کشور با نوسان همراه می‌شود که البته نوسان آن رو به پایین نیست، بلکه همیشه بالا می‌رود.
ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری پیروز می‌شود، دلار بالا می‌رود، دولت بشار اسد در سوریه سقوط می‌کند بالا می‌رود، ایران به اسرائیل موشک می‌زند بالا می‌رود و بالعکس و این اتفاقات و تحولات منطقه‌ای و جهانی همواره بر روی دلار در ایران تأثیر مستقیم داشته آن هم از نوع بالا رفتن!
حال چرا چنین می‌شو؟د یعنی چرا دلار بالا می‌رود از عجایب روزگار است و برخی چنین نظر دارند که همه اینها به مسائل سیاسی مربوط می‌شود و اگر ایران و آمریکا روابطشان را عادی کنند و دست از تخاصم بردارند نه تنها مشکل دلار بلکه همه مشکلات اقتصادی کشور حل می‌شود!
حال آیا این جماعت درست می‌گویند یا نه الله و اعلم اما آنچه مسلم به نظر می‌رسد این است که برخی می‌خواهند ضعف‌های خود را به دیگران ارتباط دهند و بی‌مدیریتی و بد مدیریتی‌های خود را نادیده بگیرند.
کشور در چند مرحله برای اصلاح و حل مشکلات اقتصادی نرخ دلار را تغییر داد و برخی از آن را حذف کرد و بالا برد.
ارزی به نام ارز ترجیحی یا همان ارز مشهور جهانگیری به نرخ 4200 تومان برای واردات کالاهای اساسی اختصاص یافت که به دلیل نبود نظارت دقیق، کافی و قاطع به فساد کشیده شد وآن‌هایی که ارز 4200 تومانی را گرفتند به سوداگری پرداخته و شیادی کردند و بجای وادر کردن کالای اساسی و عرضه آن با نرخ 4200 تومانی برخی دلار را در بازار آزاد فروختند و هزاران میلیارد تومان به جیب زدند، برخی کالای اساسی وارد کردند اما آن را با نرخ آزاد عرضه کردند برخی هم با دلار دولتی که سهم تک تک مردم بود، کالای لوکس و غیر ضروری وارد کردند و سود بردند.
آنچه که در این میان وجود نداشت و به آن بی‌توجهی شد، نظارت و برخورد با متخلفان بود که اگر مسئولان نظارتی همچون عقاب بالای سر ارز بگیران قرار می گرفتند اگر 100 نه اما بیش از 90 درصد از تخلفات و فسادهای ارز 4200 تومانی انجام نمی‌شد.
حتی تعیین افرادی که به آنها ارز 4200 تومانی داده شد نیز می‌توانست از بروز فساد و رانت جلوگیری کند اما دیدیم که در میان آنها افرادی وجود داشتند که برای دلار 4200 تومانی دندان تیز کرده بودند و از این فضا سوء استفاده کرده و سود حرام بردند.
بارها گفته‌ایم و باز هم می‌گوییم که دولت‌ها در مسائل اقتصادی آسان‌ترین و بی‌دردسرتیرن راه را انتخاب می‌کنند، گران کردن!
براساس نظرات کارشناسان اقتصادی که البته برخی از آنها اعتقاد به گران کردن و افزایش نرخ ارز و دلار در کشور دارند، اما بسیاری از آنها بر این باورند که نباید قیمت ارز را افزایش داد چرا که تبعات آن بسیار بیشتر در جامعه تأثیر منفی خود را خواهد گذاشت.
قشر حقوق بگیر، کارمند، متوسط و نیازمند جامعه تحت تأثیر این افزایش نرخ دلار و دیگر ارزها قرار خواهد گرفت.
آقای همتی وزیر اقتصاد که برای ارائه توضیح درباره افزایش نرخ ارز به مجلس رفته بود گفت که قیمت دلار باید 73 هزار باشد هر چند سیاست تک نرخی کردن ارز در کشور لازم و واجب است اما اگر هم قرار بر تک نرخی کردن آن باشد باید یک نرخ منطقی، معقول و بر اساس نظرات کارشناسان زبده و دلسوز کشور و مردم باشد نه کارشناسانی که سود خود را در بالاتر رفتن نرخ دلار و ارز می‌دانند.
اکنون ارز در کشور چند نرخی است؛ در برنامه رادیویی به نام «دستور کار» که از شبکه رادیویی ایران پخش می‌شود درباره تک نرخی کردن ارز با هدف بالا بردن نرخ آن گفت‌وگوهای خوبی را کارشناسان اقتصادی صورت گرفته و شنونده آن هستم و در چند شب گذشته آن را گوش داده‌ام. اکثر کارشناسان بر این عقیده هستند که نباید نرخ ارز در صورت تک نرخی کردن با قیمت بالا محاسبه شود اگر ارز را همانگونه که همتی وزیر اقتصادی گفته 73 هزار تومان برای بازرا در نظر بگیرند، تأثیر منفی در معیشت مردم بیشتر نمایان خواهد شد آنها اعتقاد دارند که چرا نرخ ارز را پایین نمی‌گیرند؟
البته باید به این تصمیم هم اشاره کنیم که حذف ارز 4200 تومانی در دولت سیزدهم برای پایان دادن به رانت وفساد تصمیم درستی نبود جهش قیمت‌ها شدید بود و افزایش یارانه‌ها هم نتوانست جبران کننده باشد. تجربیات شکست خورده اینچنینی در دولت‌ها وجود داشته است امادرس عبرت نشده و در حال تکرار آن هستند و وزیر اقتصاد همچنان در حال هدایت اقتصاد به سمت قد کشیدن قیمت ارز است.
ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری پیروز می‌شود، دلار بالا می‌رود، دولت بشار اسد در سوریه سقوط می‌کند بالا می‌رود، ایران به اسرائیل موشک می‌زند بالا می‌رود و بالعکس و این اتفاقات و تحولات منطقه‌ای و جهانی همواره بر روی دلار در ایران تأثیر مستقیم داشته آن هم از نوع بالا رفتن!
حال چرا چنین می‌شو؟د یعنی چرا دلار بالا می‌رود از عجایب روزگار است و برخی چنین نظر دارند که همه اینها به مسائل سیاسی مربوط می‌شود و اگر ایران و آمریکا روابطشان را عادی کنند و دست از تخاصم بردارند نه تنها مشکل دلار بلکه همه مشکلات اقتصادی کشور حل می‌شود!
حال آیا این جماعت درست می‌گویند یا نه الله و اعلم اما آنچه مسلم به نظر می‌رسد این است که برخی می‌خواهند ضعف‌های خود را به دیگران ارتباط دهند و بی‌مدیریتی و بد مدیریتی‌های خود را نادیده بگیرند.
کشور در چند مرحله برای اصلاح و حل مشکلات اقتصادی نرخ دلار را تغییر داد و برخی از آن را حذف کرد و بالا برد.
ارزی به نام ارز ترجیحی یا همان ارز مشهور جهانگیری به نرخ 4200 تومان برای واردات کالاهای اساسی اختصاص یافت که به دلیل نبود نظارت دقیق، کافی و قاطع به فساد کشیده شد وآن‌هایی که ارز 4200 تومانی را گرفتند به سوداگری پرداخته و شیادی کردند و بجای وادر کردن کالای اساسی و عرضه آن با نرخ 4200 تومانی برخی دلار را در بازار آزاد فروختند و هزاران میلیارد تومان به جیب زدند، برخی کالای اساسی وارد کردند اما آن را با نرخ آزاد عرضه کردند برخی هم با دلار دولتی که سهم تک تک مردم بود، کالای لوکس و غیر ضروری وارد کردند و سود بردند.
آنچه که در این میان وجود نداشت و به آن بی‌توجهی شد، نظارت و برخورد با متخلفان بود که اگر مسئولان نظارتی همچون عقاب بالای سر ارز بگیران قرار می گرفتند اگر 100 نه اما بیش از 90 درصد از تخلفات و فسادهای ارز 4200 تومانی انجام نمی‌شد.
حتی تعیین افرادی که به آنها ارز 4200 تومانی داده شد نیز می‌توانست از بروز فساد و رانت جلوگیری کند اما دیدیم که در میان آنها افرادی وجود داشتند که برای دلار 4200 تومانی دندان تیز کرده بودند و از این فضا سوء استفاده کرده و سود حرام بردند.
بارها گفته‌ایم و باز هم می‌گوییم که دولت‌ها در مسائل اقتصادی آسان‌ترین و بی‌دردسرتیرن راه را انتخاب می‌کنند، گران کردن!
براساس نظرات کارشناسان اقتصادی که البته برخی از آنها اعتقاد به گران کردن و افزایش نرخ ارز و دلار در کشور دارند، اما بسیاری از آنها بر این باورند که نباید قیمت ارز را افزایش داد چرا که تبعات آن بسیار بیشتر در جامعه تأثیر منفی خود را خواهد گذاشت.
قشر حقوق بگیر، کارمند، متوسط و نیازمند جامعه تحت تأثیر این افزایش نرخ دلار و دیگر ارزها قرار خواهد گرفت.
آقای همتی وزیر اقتصاد که برای ارائه توضیح درباره افزایش نرخ ارز به مجلس رفته بود گفت که قیمت دلار باید 73 هزار باشد هر چند سیاست تک نرخی کردن ارز در کشور لازم و واجب است اما اگر هم قرار بر تک نرخی کردن آن باشد باید یک نرخ منطقی، معقول و بر اساس نظرات کارشناسان زبده و دلسوز کشور و مردم باشد نه کارشناسانی که سود خود را در بالاتر رفتن نرخ دلار و ارز می‌دانند.
اکنون ارز در کشور چند نرخی است؛ در برنامه رادیویی به نام «دستور کار» که از شبکه رادیویی ایران پخش می‌شود درباره تک نرخی کردن ارز با هدف بالا بردن نرخ آن گفت‌وگوهای خوبی را کارشناسان اقتصادی صورت گرفته و شنونده آن هستم و در چند شب گذشته آن را گوش داده‌ام. اکثر کارشناسان بر این عقیده هستند که نباید نرخ ارز در صورت تک نرخی کردن با قیمت بالا محاسبه شود اگر ارز را همانگونه که همتی وزیر اقتصادی گفته 73 هزار تومان برای بازرا در نظر بگیرند، تأثیر منفی در معیشت مردم بیشتر نمایان خواهد شد آنها اعتقاد دارند که چرا نرخ ارز را پایین نمی‌گیرند؟
البته باید به این تصمیم هم اشاره کنیم که حذف ارز 4200 تومانی در دولت سیزدهم برای پایان دادن به رانت وفساد تصمیم درستی نبود جهش قیمت‌ها شدید بود و افزایش یارانه‌ها هم نتوانست جبران کننده باشد. تجربیات شکست خورده اینچنینی در دولت‌ها وجود داشته است امادرس عبرت نشده و در حال تکرار آن هستند و وزیر اقتصاد همچنان در حال هدایت اقتصاد به سمت قد کشیدن قیمت ارز است.
محمد صفری
