سريال تكراري. گزارشهاي تكراري و دو پهلوي مدير كل آژانس بينالمللي اتمي نسبت به فعاليتهاي هستهاي ايران در حالي مطرح ميشود كه سناريوي گزارش مغرضانه آژانس عليه ايران و پيرو آن زيربار نرفتن غرب در قبال تعهدات برجام، بيش از گذشته قوت گرفته است.
"با توجه به تکمیل نقشه راه، آژانس درک بهتری از برنامه هستهای ایران پیدا کرده است"." نمیتوانیم نتیجهگیری کنیم همه فعالیتهای هستهای ایران صلحآمیز است" اينها جملاتي است كه اخيرا آمانو مدير كل آژانس بينالمللي اتمي به ترتيب در یک نشست مطبوعاتی به خبرنگاران و نيز در بیانیه مقدماتی خود در نشست شورای حکام مطرح كرده است.!
وي گفته: ایران در اواسط اوت توضیحاتی به ما ارائه داد و بعد از آن جلسات فنی و جمع بندی داشتیم و بازدید از پارچین هم انجام شد و این اقدامات در مجموع سبب شد که درک بهتری از کل فعالیتهای ایران داشته باشیم. البته وي يادآور شده كه اکنون مشغول تجزیه و تحلیل اطلاعات و تهیه گزارش نهایی ارزیابی خود هستیم.
آمانو در پاسخ به این سئوال که آیا ابهاماتی هم در گزارش باقی خواهد ماند، گفت: ارزیابی گزارش ما سیاه و سفید نخواهد بود. ما به کل تصویر نگاه ميکنیم. وی تاکید کرد: این شبيه یک پازل است و ما قسمتهای مختلف این پازل را در دست داریم و در حال حاضر درک بهتری پیدا کردهایم و تجزیه و تحلیل ميکنیم و ارزیابی خود را گزارش خواهیم کرد.
آمانو همچنین با اشاره به اینکه روز سه شنبه دیدار خوبی با سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران در وین داشته است، گفت: درباره مسایل زیادی گفت وگو کردیم و صحبتهایی که با مقامات عالی ایران برای بررسی فعالیتهای هستهای ایران داشتم در کل بسیار مفید بود.
اين آقاي مدير كل بيان داشته اين هفته ارزیابی نهایی خود را درباره کلیه موضوعات باقیمانده (گذشته و حال) برای اقدام به شورای حکام آژانس ارائه خواهم کرد.
ارائه ارزيابي نهايي آمانو از اقدامات ايران در حالي مطرح شده است كه آژانس عدم انحراف در فعالیتهای هستهای اعلام شده ایران را که تحت پادمانهای سازمان است تایید ميکند اما نميتواند عدم وجود فعالیتهای هستهای اعلام نشده در ایران را تضمین کند. وي در ادبياتي قابل تامل و البته تكراري اظهار كرده بنابراین نميتوانیم نتیجه گیری کنیم که کلیه فعالیتهای هستهای ایران صلح آمیز است.
اين ادبيات آژانس درك بهتري از فعاليتهاي صلحآميز هستهاي ايران پيدا كرده است در ميان بقيه جملات تكراري وي از همه قابل تامل تر است و اين سئوال را در ذهن ايجاد ميكند كه مگر تا كنون جمهوري اسلامي ايران فعاليتهاي صلح آميز هستهاي اش در هالهاي از ابهام بوده كه الان درك بهتري پيدا كرده ايد؟!حداقل در گزارشهاي فصلي كه آژانس از برنامه هسته اي ايران ارائه ميداد هر بار بر عدم انحراف اين فعاليتها مهر تاييد ميزد، اما گويا آقاي آمانو همچنان ميخواهد هدايت ادبيات و نطق سراييهايش به تبعيت از غرب بالاخص آمريكاييها باشد همين چند روز پيش بود كه يك مقام اسبق آمريكايي بيان كرده كه شايد پرونده پي.ام.دي ايران بسته نشود، يا اينكه دو روز پيش وزرات خارجه آمریکا در نامهای به مایک پومپئو، نماینده کنگره، مینویسد ایران تفاهم هستهای را امضاء نکرده است و این سند از نظر حقوقی الزامآور نیست.
وزارت خارجه آمریکا در پاسخ تأکید کرده بود که نسخه ارائه شده کنگره نسخه نهایی است. "برنامه جامع اقدام مشترک یک معاهده و یک توافق اجرایی و یا یک سند امضاء شده نیست. برجام منعکس کننده تعهدات سیاسی بین ایران، گروه ۱+۵... و اتحادیه اروپا است."
وی در ادامه نوشت: "موفقیت برجام به الزامآور بودن آن از منظر حقوق یا به امضاء شده آن بستگی ندارد، بلکه به تمهیدات گسترده راستیآزمایی که در آن اعمال کردهایم و نیز ظرفیتمان برای اعمال دوباره و افزایش تحریمها در صورتی که ایران به تعهداتش عمل نکند، وابسته است."
اين سناريوها در كنار دو پهلو سخن گفتنهاي مدير كل آژانس بينالمللي اتمي چه معني و مفهومي ميتواند داشته باشد؟ آيا همچنان بايد به نقش بي طرف و مستقل آژانس براي ارائه گزارش در قبال ايران اعتماد كرد؟
واكنش ايران درباره اظهارات آمانو
رضا نجفی سفیر و نماینده دائم ایران در آژانس بینالمللی انرژی اتميدرباره بیانیه یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در جلسه شورای حکام عنوان کرد: آژانس برای تمام کشورهایی که پروتکل الحاقی را اجرا نمیکنند همین موضع را دارد یعنی نمیتواند در مورد عدم وجود تاسیسات هستهای اعلام نشده اطمینان بدهد و لذا اعلام کند که تمام فعالیتهای هستهای در آن کشور برای مقاصد صلح آمیزهستند.
وی افزود: این موضوع حتی برای کشوری مثل سوئیس که حدود ١٠ سال است پروتکل الحاقی را اجرا میکند صادق است و نگاهی به گزارش سالانه SIR آژانس در سال ٢٠١٤ مؤید این نکته است و اصطلاحا سوئیس هنوز broader conclusion را ندارد.
نجفی ادامه داد: سالهاست که آژانس این موضوع را برای ایران اعلام میکند و در تمام گزارشهای این چند سال گذشته آن را درج کرده است. اما ظاهرا برخی گمان کردهاند حرف تازهای است.
جنبش غیرمتعهدها در نشست فصلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی بیانیهای را منتشر و در آن از فعالیتهای ایران بر اساس نقشه راه، توافق اخیر ایران و آژانس برای حل و فصل مسائل باقیمانده در خصوص فعالیتهای هستهای گذشته و حال تهران و تکمیل به موقع اقدامات مربوطه حمایت کرد.
در این بیانیه آمده است: جنبش غیرمتعهدها از یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به دلیل گزارشهایش از اجرای موافقتنامه پادمانی معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) در ایران تشکر و قدردانی میکند. همچنین از بیطرفی و حرفهای بودن دبیرخانه آژانس در انجام وظایفش در ایران اطمینان دارد.
در بخشی از این بیانیه، جنبش غیرمتعهدها تأکید کرده است که تمام مسائل مربوط به راستیآزمایی و پادمانها از جمله آنهایی که به ایران مربوط است، باید در چارچوب آژانس بینالمللی انرژی اتمی و بر مبنای زمینههای فنی و حقوقی انجام گیرد و این جنبش بر این باور است که آژانس باید به کار خود برای حل موضوع هستهای ایران در چارچوب وظایفش طبق اسناد آژانس ادامه دهد.
صبر میکنیم تا گزارش پی.ام.دی آماده شود
منصور حقیقتپور نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نيز در گفتوگو با ایسنا، در خصوص اظهارات اخیر آمانو گفت: به نظر میرسد اظهارات آمانو در راستای پی.ام.دی– مطالعات ادعایی- نبوده است.
وی تصریح کرد: آنچه برای ما مهم است اظهارات مدیرکل آژانس در بحث پی.ام.دی است و تنظیم گزارشی که میتواند پرونده پی.ام.دی جمهوری اسلامی ایران را ببندد لذا صبر میکنیم تا گزارش آماده شود. این عضو هیأت رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی بر ارزیابی رفتار و گفتار آمانو در گزارش پی.ام.دی تأکید کرد.
اظهارات اخير آمانو در ادامه نسخه پيچيهاي غرب در قبال ايران است. اين سازمان كه سابقه تقريبا منفي در قبال ارائه گزارشات مغرضانه عليه كشوري همچون جمهوري اسلامي ايران دارد دوباره به تبعيت از رهبران و هدايتكنندگانش آن هم در آستانه زمان اجرايي شدن برجام ادبياتي را در قبال صلح آميز بودن فعاليتهاي هستهاي كشورمان به كار برد كه بي طرفي و صداقت اين نهاد بينالمللي را زير سئوال ميبرد.
پيشتر حضرت آیتالله خامنهاي نيز در ديدار خود با كارگزاران نظام نيز بر اين نكته تاكيد كردند كه با موکول کردن اجرای تعهدات طرف مقابل به گزارش آژانس، مخالفیم چون آژانس بارها و بارها ثابت کرده مستقل و عادل نیست بنابراین ما به آن بدبین هستیم.
ایشان افزودند: ميگویند «آژانس باید اطمینان پیدا کند» این چه حرف نامعقولی است چگونه اطمینان پیدا کند مگر اینکه وجب به وجب این سرزمین را بازرسی کند.
رهبر انقلاب مخالفت قاطع با «بازرسیهاي غیر متعارف، پرس و جو از شخصیتهای ایران و بازرسی از مراکز نظامی» را از دیگر خطوط قرمز هستهاي اعلام کردند.
به اعتقاد ناظران سياسي به هر ترتيب، سريال تكراري دو پهلو سخن گفتنهاي مديركل آژانس بينالمللي اتمي در مورد صلح آميز بودن همه فعاليتهاي هستهاي ايران سناريوي گزارش مغرضانه آژانس عليه ايران و پيرو آن زير بار نرفتن غرب در قبال تعهدات برجام، را بيش از گذشته محتمل كرده است با اين اوصاف اين نهاد به عنوان نهادي مستقل و بي طرف نميتواند نقش موثري در اجراي درست برجام ايفا كند.