پس از پايان مذاكرات ايران و كشورهاي گروه 1+5 در استانبول، اظهار نظرهاي متفاوتي درباره نفس مذاكرات و شكل انجام آن صورت گرفت؛ كارشناسان متفقا بر اين عقيده بودند كه با توجه به اظهارنظرهاي اشتون و جليلي پس از پايان مذاكرات و در نهايت عدم تعيين تاريخ جديدي براي تداوم مذاكرات نميتوان به توافقهاي جديد بين طرفين اميدوار بود؛ مقامات غربي اين اظهارات را نااميد كننده خواندند و تاكيد كردند كه با توجه به موضع در پيش گرفته ايران و تعيين پيش شرط در انجام مذاكرات – به رسميت شناختن حق هستهاي ايران و لغو تحريمهاي شوراي امنيت – تنها راهي كه براي آنها باقي مانده است افزايش تحريم و فشار بر ايران است.
اگرچه كارشناسان تاكيد كردند كه تنها موضع غربيها در مسائلي از اين دست افزايش تحريم و فشار است و حتي در صورتي كه جمهوري اسلامي تمام شروط آنها را در اين پرونده ميپذيرفت سياست تحريم و فشار بيشتر از سوي آنها اتخاذ ميشد؛ اين در شرايطي است حتي روسيه و چين كه از اعضاي دائمي شوراي امنيت سازمان ملل و همچنين اعضاي گروه 1+5 هستند پيش از آغاز گفتوگوها لغو تحريمها را پيشنهاد كرده بودند؛ به عقيده اشتون تعيين اين دو گزينه از سوي ايران به معناي عدم انجام مذاكرات بوده است، در حالي كه مقامات كشورمان اين دو موضوع را حق طبيعي در روند پرونده هستهاي خود ميدانند و در عين حال از حقوق اوليه عضويت در ان پي تي برميشمرند.
در اين باره کاترین اشتون، مذاکره کننده ارشد گروه 1+5 در کنفرانس خبری پس از پايان مذاكرات گفت: ایران برای لغو تحریمهای بینالمللی و نیز برای ادامه چرخه سوخت هستهای شرایطی تعیین کرد، اما ما نتوانستیم این شرایط را قبول کنیم زیرا ایران برای لغو تحریمها باید اعتماد ما را به دست بیاورد. اشتون گفت از اینکه ایران برای رسیدن به هر گونه توافقی، شرایطی را تعیین کرده، "مایوس" شده است.
با توجه به همين موضع اشتون پس از پايان مذاكرات بود كه هفته گذشته اخبار خبرگزاريهاي مختلف حاكي از تهديد غرب براي افزايش تحريمها عليه ايران بوده است؛ آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان روز دوشنبه به ایران هشدار داد که در صورتی که نگرانی قدرتهای جهانی در ارتباط با برنامه هستهای خود را برطرف نکند، با تحریمهای بیشتری روبهرو خواهد شد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، مرکل در دیداری با دیپلماتهای آلمانی با اشاره به این که فقدان پیشرفت در مذاکرات هستهای استانبول باعث دلسردی او شده گفته است: مسئله رفع شبهاتی که در مورد برنامه اتمی ایران وجود دارد برعهده ایران است و تهران باید کاری کند که گفتوگوها به جهتی مثبت سوق داده شود. صدر اعظم آلمان در ادامه افزود: در غیر اینصورت ادامه کار در مسیر تحریمها خواهد بود.
اين در حالي است كه درست در همان روز خبرگزاريها نوشتند که استوارت لوی، معاون وزیر خزانهداری آمریکا، که کارگزار اصلی در امر تحریمهای مالی علیه ایران بوده است از منصب خود کناره گرفته است.
با اين وجود جمهوري اسلامي كه پيش از اين هم اعلام كرده بود كه بر سر حقوق هستهاي خود حاضر به مذاكره نيست؛ فعاليتهاي هستهاي خود را ادامه ميدهد؛ به نظر ميرسد تمام تلاشهاي غرب براي تهديد جلوه دادن برنامه هستهاي ايران كه تا حدودي پيشرفتهاي قابل ملاحظهاي در بخشهايي از منطقه به دست آورده بود پس از برگزاري تور هستهاي تبديل به موضعي خنثي از سوي كشورهايي كه از نزديك فعاليتهاي هستهاي ايران را مشاهده كردند شده است؛ اين همان موضوعي است كه كشورهاي غربي و به خصوص سران 1+5 را كه طي سالهاي گذشته نهايت تلاش خود را براي تعليق كامل فعاليتهاي هستهاي ايران صرف كرده بودند، دچار تشويش كرده است.
از سوي ديگر تاكيد كشورهاي آگاه بر اصل برنامه هستهاي كشورمان موضوعي است كه ترديد در افكار عمومي را نسبت به تهديد آفريني اين فعاليتها افزايش ميدهد، از همين رو مقامات غربي در تلاش براي جلوگيري از تغيير مواضع افكار عمومي بار ديگر به فكر افزايش تحريمها و فشارها افتادهاند؛ اين موضع از سوي آنها به خصوص پس از امضاي بيانيه تهران كه به دليل درخواست آنها براي انجام تبادل سوخت بين ايران و 1+5 به امضا رسيد تشديد شد؛ موضوعي كه از ديدگاه تحليلگران تنها بهانه جويي كشورهاي غربي نام گذاشته شده است؛ در راستاي همين بهانه جوييها چهارمين قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل با نام قطعنامه 1929 عليه ايران به تصويب رسيد.
اين در شرايطي است كه گزارشهاي متوالي آژانس بينِالمللي انرژي اتمي درباره فعاليتهاي هستهاي ايران تاكنون نه تنها انحرافي را در برنامه هستهاي ايران تاييد نكرده بلكه خبر از سلامت فعاليتهاي هستهاي كشورمان ميدهد؛ از سويي افزايش تهديدها نسبت به برنامه هستهاي ايران موضوعي است كه مقامات كشورهاي بي طرف در اين پرونده هم نسبت به آن واكنش نشان دادهاند؛ در اين زمينه وزیر خارجه برزیل گفت که این کشور همچنان معتقد است که دیپلماسی بهترین راه برای حل مسئله هستهاي ايران است.
به گزارش رويترز، آنتونیو پاتریوتا وزير امور خارجه برزیل گفت که حل مسئله هستهاي ايران تنها از راههاي ديپلماتيك امكانپذير است. پاتریوتا در جريان دیدار از بروکسل طي مصاحبهاي گفت: طرفدار دیپلماسی (در قبال ايران) هستیم و موفقیت تحریمهای اخیر برای حصول به نتیجه مورد نظر واقعا جای بحث دارد.
همچنين رئيس جمهور روسيه در اجلاس داووس موضعي در مواضع آمريكا و متحدانش عليه فعاليتهاي هستهاي ايران مطرح كرد؛ موضعي كه پيش از آغاز مذاكرات در شكلي ديگر تحت عنوان لغو تحريمها عليه ايران از سوي روسيه اتخاذ شده بود؛ در اين رابطه رئيس جمهور روسيه اتهامات يکجانبه آمريکا و متحدانش عليه برنامه صلحآميز هستهاي ايران را بياساس خوانده است.
بر اين اساس ديميتري مدودف، رئيس جمهور روسيه در چهل و يکمين مجمع جهاني اقتصاد در داووس سوئيس تصريح کرد که جامعه جهاني هيچ سندي براي اثبات اين مدعا که جمهوري اسلامي ايران تسليحات هستهاي توليد ميکند در اختيار ندارد.
به گزارش شبكه خبري پرس تيوي، مدودف خطاب به سران کشورهاي جهان، مديران ارشد و کارشناسان اقتصادي حاضر در اين نشست اظهار كرد که روسيه روابط نزديک و طولاني مدتي با جمهوري اسلامي ايران داشته است.
وي در ادامه اظهار اميدواري کرد که مسکو بتواند نقش سازندهاي را در مذاکرات آتي ايران و غرب ايفا کند.
رئيس جمهور روسيه همچنين خاطرنشان کرد که وي در گفتوگوي تلفني اخيرش با محمود احمدينژاد، همتاي ايراني خود از وي خواسته است تا ايران با هدف اعتمادسازي بيشتر، آشکارا نشان دهد که برنامه صلحآميز هستهاي را دنبال ميکند. پروفسور آلکساندر پاليشوک، رئيس انجمن دوستي ايران و روسيه نيز ضمن اعلام مخالفت مسکو با تحريمهاي يکجانبه عليه ايران، اين تحريمها را غير قابل پذيرش خوانده است.
رئيس انجمن دوستي ايران و روسيه همچنين با تاکيد بر حق مسلم ايران براي دستيابي به فنآوري صلحآميز هستهاي، خواستار لغو هرچه سريعتر اين تحريمها شده است.
با توجه به مواضع مختلف ارائه شده در رابطه با برنامه هستهاي ايران و همچنين با در نظر گرفتن موفقيت برگزاري تور هستهاي كه پيش از آغاز مذاكرات استانبول در نطنز و اراك برگزار شد، در عين حال تلاش برخي از مقامات كشورهاي مختلف به نظر ميرسد تغيير در ديدگاه افكار عمومي جهان نسبت به فعاليتهاي هستهاي كشورمان بيش از پيش قابل مشاهده باشد، موضوعي كه به هر حال موضعگيري آمريكا و رژيم صهيونيستي را در قبال افزايش فشار و تحريم عليه ايران سختتر ميكند.