غرب آسیا در حالی با بحران تروریسم و کرونا مواجه است که ترکیه در ماههای اخیر ابعاد جدیدی از تحرکات نظامی را در منطقه و فرامنطقه به راه انداخته است. همچنان بحران سازی نظامی ترکیه در ادلب ادامه دارد که حملات این کشور به شمال عراق فضایی ناامن را برای عراق و منطقه رقم زده است. در همین حال تحرکات علنی ترکیه در حوزه نظامی در لیبی شده گرفته است و تاکید دارد که از هر ظرفیتی برای حمایت از دولت السراج در برابر خلیفه حفتر بهره خواهد گرفت. در همین حال منابع خبری گزارش دادهاند که از محورهای بحران اخیر لبنان را ترکیه تشکیل میدهد چنانکه از بازداشت دلالان دلار مرتبط با ترکیه خبر دادهاند. حال این سوال مطرح است که چرا ترکیه چنین رویکردی را در پیش گرفته است؟
نکته در سیاست خارجی ترکیه محاسبه تک بُعدی آنها بر مبنای پیشبرد سیاست ارتقاء ترکیه به موقعیت مرکزی در منطقه، به واسطۀ دیپلماسی صرف بود که در قالب تنش با همسایگان صفر اجرا میشود. این محاسبه تک بُعدی با دگرگونیهای بسیاری مواجه شده چنانکه آنها بر این تصورند که در هنگام بحران جهت استقرار یک پارادایم جدید در سیاست خارجی هر بازیگری در عرصۀ بین الملل باید لوازم و ابزار متعددی از جمله اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و نظامی و نظایر آن را به صورت موازی داشته باشد و با ابزار دیپلماسی به تنهایی نمی توان توفیق زیادی یافت لذا رویکرد نظامی را به اصلی مهم در سیاستهای خود مبدل ساختهاند. نکته قابل توجه آنکه راهبرد سیاست خارجی تنش صفر كه در ابتداي روي كار آمدن حزب عدالت و توسعه و بدست گيري سكان هدایت تركيه توسط رجب طيب اردوغان و داوود اوغلو به راهبرد اصلي اين كشور در حوزه روابط خارجي تبديل شده بود، بعد از شروع بهار عربي به سياست ستيز و كشمكش با همسايگان تغییر یافت.اما سیاستهای تهاجمی اردوغان برای رسیدن به اهداف جاهطلبانه در راستای بازآفرینی احیای قدرت عثمانی مشکلات و چالشهای فراوانی را برای ترکیه به ارمغان آورد و شرايط به گونهاي كه اردوغان انتظار داشت پيش نرفت. ترکیه در حالی سیاست ستیز و کشمکش را در پیش گرفته است که تاکنون نتوانسته دستاوردی از آن داشته باشد و هزینههای بسیار بیشتر از دستاوردهایش بوده است. در مجموع میتوان گفت که سیاست خارجی جدید ترکیه نه تنها باعث ایجاد ثبات در محیط پیرامونی ترکیه نشده، بلکه منجربه ایجاد تنش در منطقه خاور میانه و ایجاد چالش هایی در روابط خارجی ترکیه با همسایگان شده است.
نویسنده: علی تتماج